Jak dobrze nadzorować rynek kryptowalut

Unijne rozporządzenie w sprawie rynku kryptoaktywów zacznie obowiązywać 30 grudnia 2024 r. Tymczasem Rada Stabilności Finansowej (organ G20) finalizuje prace nad globalnymi ramami regulacyjnymi dotyczącymi działalności związanej z kryptowalutami.

Obecnie emisja, obrót lub pośrednictwo w obrocie kryptoaktywami w UE są nieregulowane. Dostawcy usług w zakresie kryptoaktywów (ang. Crypto-Asset Service Providers, CASPs) nie są związani zasadami świadczenia usług, wymogami prawnoorganizacyjnymi lub ostrożnościowymi, z wyjątkiem obowiązku przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu. Na rynku kryptoaktywów nie ma więc rozwiązań prawnych regulujących szeroko rozumiany obrót czy ochronę inwestorów, a KNF nie licencjonuje ani nie nadzoruje tego rynku. Tym samym w przypadku nieprawidłowości inwestorzy (klienci pośredników) nie mogą liczyć na działania KNF.

Unijne rozporządzenie w sprawie rynku kryptoaktywów (rozporządzenie MiCA) zostało opublikowane 9 czerwca 2023 roku. Zacznie obowiązywać, z pewnymi wyjątkami, 30 grudnia 2024 roku. Jednak nawet do 1 lipca 2026 roku może trwać okres przejściowy, w którym dostawcy usług w zakresie kryptoaktywów (ang. Crypto-Asset Service Providers, CASPs) będą mogli kontynuować świadczenie usług w sposób nieregulowany.

Rozporządzenie, stosowane bezpośrednio w całej Unii Europejskiej, zmierza do poprawy:

- dostępu inwestorów do informacji o produktach, usługach oraz ryzykach rynku kryptoaktywów,

- rzetelności i uczciwości obrotu, w tym jakości i bezpieczeństwa korzystania z usług,

- stabilności i odporności profesjonalnych uczestników tego rynku.

Natomiast Rada Stabilności Finansowej (Financial Stability Board – FSB, organ G20) koordynuje na poziomie międzynarodowym prace krajowych organów finansowych i międzynarodowych organów ustalających standardy w celu opracowania i promowania wdrażania skutecznych polityk regulacyjnych, nadzorczych i innych polityk w sektorze finansowym. FSB finalizuje prace nad globalnymi ramami regulacyjnymi dotyczącymi działalności związanej z kryptowalutami, aby promować kompleksowość i międzynarodową spójność podejść regulacyjnych i nadzorczych. Składają się one z dwóch odrębnych zestawów zaleceń: dotyczących regulacji, nadzoru oraz nadzoru nad działalnością i rynkami kryptowalut (zalecenia właściwego organu) oraz dotyczących regulacji, nadzoru i nadzoru nad porozumieniami dotyczącymi globalnych stablecoinów

Dla kryptowalut

Zalecenie 1:

Uprawnienia i narzędzia regulacyjne.

Władze powinny posiadać i wykorzystywać odpowiednie uprawnienia i narzędzia do regulowania, nadzorowania i nadzorowania działalności i rynków kryptowalut oraz – w stosownych przypadkach – skutecznie egzekwować odpowiednie przepisy i regulacje.

Zalecenie 2:

Ogólne ramy regulacyjne.

Władze powinny stosować kompleksowe i skuteczne regulacje, nadzór i ogląd działalności i rynków kryptowalut – w tym nad emitentami kryptowalut i usługodawcami – w sposób funkcjonalny i proporcjonalny do ryzyka stabilności finansowej, które stwarzają lub potencjalnie stwarzają, zgodnie z zasadą „ta sama działalność, to samo ryzyko, te same regulacje”.

Zalecenie 3:

Współpraca transgraniczna, koordynacja i informacja.

Władze powinny współpracować i koordynować między sobą zarówno na szczeblu krajowym, jak i międzynarodowym, wydajną i skuteczną komunikację, wymianę informacji i konsultacji w celu wzajemnego wspierania się w wypełnianiu swoich obowiązków i mandatów oraz aby zachęcać do spójności wyników regulacyjnych i nadzorczych.

Zalecenie 4:

Zarządzanie.

Władze, w stosownych przypadkach, powinny wymagać od emitentów i usług kryptowalut posiadania i ujawniania kompleksowych ram zarządzania z jasnymi informacjami oraz strukturą odpowiedzialności za wszystkie funkcje i działania, jakie prowadzą. Ramy zarządzania powinny być proporcjonalne do ryzyka, wielkości, złożoności i znaczenia systemowego, a także skierowane na ryzyko dla stabilności finansowej, jakie może powstać według działalności lub rynku, na którym działają emitenci aktywów kryptograficznych i dostawcy usług. Powinny określać jasne i bezpośrednie zakresy odpowiedzialności oraz odpowiedzialność za wykonywane funkcje i działania.

Zalecenie 5:

Zarządzanie ryzykiem.

Władze, w stosownych przypadkach, powinny wymagać od dostawców usług związanych z aktywami kryptograficznymi posiadania skutecznych ram zarządzania ryzykiem, które kompleksowo uwzględniają wszystkie istotne kwestie związane z ich działalnością.

Ramy powinny być proporcjonalne do ryzyka, wielkości, złożoności i znaczenia systemowego. Władze powinny, w zakresie niezbędnym do osiągnięcia wyników regulacyjnych porównywalnych z efektami tradycyjnymi finansów, wymagać od emitentów aktywów kryptograficznych zajęcia się potencjalnym ryzykiem dla stabilności finansowej powodowanym przez działalność lub rynek, w którym uczestniczą.

Zalecenie 6:

Gromadzenie, rejestrowanie i raportowanie danych.

Władze, w stosownych przypadkach, powinny wymagać od emitentów i dostawców usług kryptowalut posiadania systemów i procesów zbierania, przechowywania, zabezpieczania danych oraz terminowego i dokładnego ich raportowania, a także posiadania odpowiedniej polityki, procedury i infrastruktury proporcjonalnych do ich ryzyka, wielkości, złożoności i znaczenia systemowego. Władze powinny mieć dostęp do tych danych, jeśli są niezbędne do wypełniania obowiązków regulacyjnych, nadzorczych i mandatów obserwatora.

Zalecenie 7:

Ujawnianie informacji.

Władze powinny wymagać, aby emitenci aktywów kryptograficznych i dostawcy usług ujawniali użytkownikom i odpowiednim stronom zainteresowanym kompleksowe, jasne i przejrzyste informacje dotyczące ram zarządzania, działalności, profili ryzyka i warunków finansowych, jak również dostarczanych przez nich produktów i prowadzonych przez nich działań.

Zalecenie 8:

Zajęcie się zagrożeniami dla stabilności finansowej wynikającymi z wzajemnych powiązań i współzależności.

Władze powinny identyfikować i monitorować odpowiednie połączenia wzajemne zarówno w obrębie ekosystemem kryptowalut, jak i pomiędzy ekosystemem kryptowalut a szerszym systemem finansowym. Powinny zająć się wynikającymi z nich zagrożeniami dla stabilności finansowej.

Zalecenie 9:

Kompleksowa regulacja usługi kryptowalut dostawców z wieloma funkcjami.

Władze powinny zapewnić, że dostawcy usług związanych z aktywami kryptograficznymi i ich podmioty stowarzyszone łączące wiele funkcji i działań, jeżeli jest to dopuszczalne, podlegają stosownym regulacjom i nadzorowi, które kompleksowo uwzględniają związane z tym ryzyko, w tym między innymi dotyczące konfliktu interesów i rozdzielenia określonych funkcji, działań lub inkorporacji.

Dla stablecoinów

Zalecenie 1:

Gotowość władz do regulowania i nadzorowania globalnego ustalenia dotyczącego stablecoinów (SGR).

Władze powinny posiadać i wykorzystywać odpowiednie uprawnienia i narzędzia, aby kompleksowo regulować i nadzorować ustalenia SGR oraz efektywnie egzekwować odpowiednie przepisy i regulacje.

Zalecenie 2:

Kompleksowy nadzór nad działalnością i funkcjami.

Władze powinny stosować kompleksowe i skuteczne przepisy regulacyjne, nadzorcze i wymogi nadzoru zgodne ze standardami międzynarodowymi określonymi w porozumieniach SGR proporcjonalnie do ryzyka, jakie stwarzają.

Zalecenie 3:

Współpraca transgraniczna, koordynacja i dzielenie się informacjami.

Władze powinny współpracować i koordynować między sobą zarówno na szczeblu krajowym, jak i międzynarodowym, aby wspierać wydajną i skuteczną komunikację, wymianę informacji i konsultacje w celu wzajemnego wspierania się w wypełnianiu swoich mandatów oraz zapewnić kompleksową regulację, nadzór i nadzór nad ustaleniami SGR ponad granicami i sektorami.

Zalecenie 4:

Struktury zarządzania i operacje zdecentralizowane.

Władze powinny wymagać, aby w ramach SGR istniały rozwiązania, i ujawniać kompleksowe ramy zarządzania z jasnymi i bezpośrednimi zakresami odpowiedzialności za wszystkie funkcje i działania w ramach porozumienia SGR.

Zalecenie 5:

Zarządzanie ryzykiem.

Władze powinny wymagać, aby ustalenia GSC zapewniały skuteczne zarządzanie ryzykiem w istniejących ramach, które kompleksowo uwzględniają wszystkie istotne ryzyka związane z ich działalnością, szczególnie w zakresie odporności operacyjnej i bezpieczeństwa cybernetycznego zabezpieczenia i środków AML/CFT.

Zalecenie 6:

Przechowywanie danych i dostęp do nich.

Władze powinny wymagać, aby ustalenia SGR posiadały solidne ramy, łącznie z systemami i procesami gromadzenia, przechowywania, zabezpieczania i terminowego dokładnego raportowania danych. Organy powinny mieć w razie potrzeby dostęp do danych odpowiednich do wypełniania swoich zadań regulacyjnych i nadzorczych.

Zalecenie 7:

Naprawa i likwidacja SGR.

Władze powinny wymagać, aby ustalenia SGR obejmowały plany uchwał w takich sytuacjach.

Zalecenie 8:

Ujawnianie informacji.

Władze powinny wymagać, aby emitenci GSC oraz – w stosownych przypadkach – inni uczestnicy ustalenia GSC zapewniali wszystkim użytkownikom i odpowiednim zainteresowanym stronom kompleksową wiedzę i przejrzyste informacje umożliwiające zrozumienie funkcjonowania porozumienia SGR, w tym w odniesieniu do ram zarządzania, wszelkich konfliktów interesów i konfliktów zarządzanie, prawa do umorzenia, mechanizmu stabilizacyjnego, działalności operacyjnej, zarządzanie ryzykiem i sytuacji finansowej.

Zalecenie 9:

Prawa do umorzenia, stabilizacja i zasady ostrożnościowe.

Władze powinny wymagać, aby ustalenia SGR zapewniały wszystkim solidną podstawę prawną regulacji stosunków użytkowników wobec emitenta i/lub bazowych aktywów rezerwowych oraz gwarancji terminowości odkupienia. W przypadku OWS odnoszących się do jednej waluty fiducjarnej wykup powinien nastąpić po cenie nominalnej w tej walucie. Aby utrzymać stabilną wartość przez cały czas i ograniczyć ryzyko wahań, władze powinno wymagać, aby porozumienia SGR posiadały skuteczny mechanizm stabilizacyjny.

Zalecenie 10:

Zgodność z przepisami regulacyjnymi, nadzorczymi i wymogi dotyczące nadzoru przed rozpoczęciem działalności.

Władze powinny wymagać, aby ustalenia dotyczące GSC spełniały wszystkie mające zastosowanie przepisy i wymogi nadzorcze w danej jurysdykcji przed rozpoczęciem wszelkich operacji w tej jurysdykcji i w razie potrzeby dostosowywały się do nowych wymogów regulacyjnych.