Rachunek zysków i strat to najczęściej analizowane sprawozdanie finansowe przez inwestorów. Dostarcza informacji o przychodach generowanych przez spółkę oraz odpowiadającym im kosztom na różnych poziomach działalności.
Analiza pionowa
Działalność spółki charakteryzują trzy podstawowe kategorie: przychody, koszty i wynik finansowy. Analiza pionowa rachunku wyników pozwala określić, które pozycje z rachunku wyników mają największy wpływ na jego kształt oraz udział których kosztów był najwyższy w przychodach i kosztach ogółem. Pozycją, której inwestorzy poświęcają najwięcej uwagi, jest wynik netto. Jeśli liczba z tej pozycji ma wartość dodatnią, możemy powiedzieć, że spółka przynosi zysk. Jak pokazuje rynkowa praktyka, wielkość ta może często prowadzić inwestora do błędnych wniosków na temat sytuacji firmy. Dlatego bardziej miarodajnym wskaźnikiem efektywności działalności przedsiębiorstwa jest wynik operacyjny. W przeciwieństwie do wyniku netto nie uwzględnia on zysków i strat nadzwyczajnych, płaconych podatków oraz wyników działalności inwestycyjnej i transakcji finansowych. Liczą się tylko przychody i koszty wynikające z podstawowej działalności spółki. Porównując zyski z działalności operacyjnej dwóch różnych spółek można wyciągnąć wnioski na temat różnic zyskowności biznesów, które prowadzą. W takich porównaniach automatycznie wyeliminowany jest wpływ różnic w strukturach kapitału i różnic wynikających z odmiennych sytuacji podatkowych.
Zasadniczym elementem przychodów, od którego zależy wynik finansowy, są przychody ze sprzedaży. Ich wysokość decyduje o sukcesie finansowym spółki. Ważnym elementem analizy jest porównanie kosztów z przychodami. Wskaźnik udziału kosztów w przychodach oblicza się według wzoru: K/P * 100 proc. Informuje on, jaki jest udział kosztów w przychodach spółki. Im jest on niższy, tym wyższa jest efektywność firmy.
Z kolei wielkość przychodów w zestawieniu z zyskami ma istotne znaczenie dla oceny rentowności spółki. Podstawowymi miernikami, stosowanymi w tego typu analizie rachunku wyników są wskaźniki rentowności. Ich konstrukcja jest bardzo prosta: zysk z danego poziomu dzielimy przez wartość przychodów ze sprzedaży, otrzymując odpowiednią stopę zysku (począwszy od rentowności na sprzedaży netto, poprzez rentowność na działalności operacyjnej, gospodarczej i kończąc na rentowności wyniku netto). Wskaźniki rentowności najlepiej porównywać ze wskaźnikami rentowości innych przedsiębiorstw działających w danej branży. Podczas porównywania osiągnięć poszczególnych spółek, należy zwrócić również uwagę na wartość wypracowanego zysku, gdyż wyższa rentowność nie oznacza wyższego zysku.
Analiza pozioma
Analizując rachunek wyników, istotne są nie tylko same wartości poszczególnych pozycji, ale także ich porównanie do analogicznych okresów z przeszłości. Ponieważ istnieje coś takiego jak efekt sezonowości, przyjęło się, że najlepsze efekty daje porównanie danych zawartych w raporcie z takim samym okresem z przeszłości (np. wyniki finansowe za II kwartał porównujemy z II kwartałem z lat poprzednich). Tego typu analiza pozwala na ustalanie dynamiki poszczególnych kategorii przychodów i kosztów.