Panel ekonomistów: Najbardziej emocjonujące debaty

Kiedy przyjdzie czas na euro w Polsce? Czy służbę zdrowia i oświatę warto dofinansować za wszelką cenę? Jakie będą konsekwencje dużej podwyżki płacy minimalnej? O to w 2023 r. pytaliśmy uczestników naszego panelu ekonomistów.

Na przestrzeni mijającego roku (od ostatnich dni grudnia 2022 r. do dzisiaj) uczestnicy panelu ekonomistów „Parkietu” i „Rzeczpospolitej” wzięli udział w 11 ankietach. Ocenili i skomentowali łącznie 61 tez, które dotykały – jak zawsze – spraw istotnych dla rozwoju polskiej gospodarki. Ankiety dotyczyły m.in. wprowadzenia euro w Polsce, systemu emerytalnego, wydatków socjalnych, w tym waloryzacji 500+, wpływu zbrojeń na polską gospodarkę, podwyżki płacy minimalnej, polityki mieszkaniowej państwa oraz prywatyzacji. W roku wyborczym nie mogło też zabraknąć oceny kluczowych z perspektywy gospodarczej postulatów partii politycznych.

Przedstawiamy subiektywne podsumowanie najciekawszych wniosków z tegorocznych ankiet. Przypominamy m.in. kilka tez, w których ocenie uczestnicy panelu ekonomistów byli w dużej mierze zgodni. Te obszary jednomyślności pokazują, że choć w ekonomii nie ma żelaznych praw, jak w naukach ścisłych, to jednak są szeroko akceptowane prawidłowości. Na naszej „liście przebojów” mijającego roku są też jednak tezy, które wzbudziły wyjątkowo dużo kontrowersji i emocji.

Wiek emerytalny powinien być jednakowy dla kobiet i mężczyzn – z takim postulatem zgodziło się 95 proc. spośród ekonomistów, których ankietowaliśmy w styczniu 2023 r. Ile powinien wynosić? To sprawa nieco bardziej dyskusyjna. 67 proc. uczestników tej sondy oceniło, że wiek uprawniający do przejścia na emeryturę należy stopniowo podwyższać do – nomen omen – 67 lat.

Euro w Polsce przyspieszyłoby tempo rozwoju gospodarki. Z taką tezą zgodziło się 62 proc. ankietowanych przez nas ekonomistów. Jeszcze więcej, aż 88 proc., uznało za błędne twierdzenie prezesa PiS Jarosława Kaczyńskiego, że wejście do europejskiej unii walutowej będzie dla Polski opłacalne dopiero wtedy, gdy pod względem poziomu rozwoju zrównamy się z Niemcami.

Na zdrowiu nie należy oszczędzać. W jednej z tegorocznych sond 65 proc. ankietowanych ekonomistów uznało, że służbę zdrowia w Polsce należy dofinansować, nawet gdyby prowadziło to do dalszego wzrostu wydatków społecznych w stosunku do PKB. W innej 80 proc. ekonomistów uznało za słuszny wyborczy postulat lewicy, aby podnieść wydatki państwa na służbę zdrowia do 8 proc. PKB.

zakaz rejestracji aut spalinowych od 2035 r., który przyjęto w UE, jest potrzebny. Wyraźna większość ekonomistów uważa, że same siły rynku – np. wzrost cen aut spalinowych i obawy klientów, że takie auta będą traciły na wartości – nie doprowadzą do szybkiego spadku emisyjności transportu. To pokazuje, że ekonomiści zdają sobie sprawę z zawodności rynku w kwestii ochrony klimatu.

zbrojenia nie oliwią gospodarki. Niemal trzech na czterech ankietowanych przez nas ekonomistów odrzuciło tezę, że wzrost wydatków państwa na obronność do ponad 4 proc. PKB będzie silnym impulsem rozwojowym dla gospodarki. Sceptycyzm wynika z tego, że sprzęt wojskowy pochodzi głównie z importu. Z tego oczywiście nie wynika, że wzrost wydatków na ten cel jest nieuzasadniony.

Płaca minimalna wkracza na niezbadane wody. 46 proc. ekonomistów uważa, że w wyniku podwyżki o 20 proc. płaca minimalna w 2024 r. znajdzie się na poziomie, który będzie wywierał negatywny wpływ na zatrudnienie. Przed podwyżką tej płacy w 2021 r. przewagę mieli ekonomiści, którzy podobną tezę odrzucili. Wtedy jednak stosunek minimalnego wynagrodzenia do przeciętnego był niższy.

wydatki na oświatę to inwestycja. Spośród licznych postulatów zgłaszanych przez partie polityczne przed tegorocznymi wyborami szeroką aprobatą ekonomistów cieszyła się propozycja Koalicji Obywatelskiej, aby podwyższyć płace nauczycieli o 30 proc. Być może dzięki temu rząd Donalda Tuska traktuje tę obietnicę priorytetowo i nie bacząc na koszty, zamierza spełnić ją już w 2024 r.

Za dużo państwa w biznesie. Około 70 proc. ankietowanych przez nas ekonomistów zgodziło się z tezą, że prywatyzacja części państwowych spółek byłaby korzystna dla gospodarki. To nie oznacza, że są za masową wyprzedażą rodowych sreber. Kandydatów do prywatyzacji ekonomiści widzą zwykle wśród mniejszych spółek bez strategicznego znaczenia dla kraju, takich jak stadniny koni.

O panelu ekonomistów: poszukiwanie płaszczyzn porozumienia

W ekonomii, jak przystało na naukę społeczną, niewiele pytań ma jednoznaczne odpowiedzi. Celem panelu ekonomistów „Parkietu” i „Rzeczpospolitej”, który zainaugurowaliśmy w lipcu 2020 r., jest pokazanie pełnego spektrum opinii na tematy ważne dla rozwoju polskiej gospodarki. Do udziału w tym przedsięwzięciu zaprosiliśmy ponad 70 wybitnych polskich ekonomistów z różnych pokoleń i ośrodków akademickich (także zagranicznych) oraz o różnorodnych zainteresowaniach naukowych. Tę grupę ekspertów mniej więcej raz na miesiąc prosimy o opinie i komentarze dotyczące aktualnych zagadnień z zakresu szeroko rozumianej polityki gospodarczej. Takie badania opinii cenionych ekonomistów pozwalają na recenzowanie bez uprzedzeń wszelkich pomysłów, które pojawiają się w debacie publicznej, i wysuwanie nowych. Stanowią też swego rodzaju forum wymiany idei.

Nasz panel ekonomistów wzorowany jest na przedsięwzięciu, które z powodzeniem od 2011 r. realizuje Inicjatywa na rzecz Globalnych Rynków przy Booth School of Business (część Uniwersytetu w Chicago).

Szczegółowe wyniki wszystkich sond publikujemy na stronie klubekspertow.rp.pl.