Nastroje prawie jak przed wojną

W lutym już po raz czwarty z rzędu wyraźnie poprawiły się nastroje w gospodarstwach domowych. Przewaga konsumentów, którzy pesymistycznie oceniają swoją obecną sytuację finansową i jej perspektywy, jest najmniejsza od lutego 2022 r.

Jak podał w środę GUS, tzw. bieżący wskaźnik ufności konsumenckiej (BWUK), który odzwierciedla oceny i oczekiwania gospodarstw domowych dotyczące ich sytuacji finansowej oraz stanu gospodarki, a także ich skłonność do dokonywania ważnych zakupów, wzrósł w lutym do -36 pkt z -38,1 pkt w styczniu. To oznacza, że jest już nieco wyżej niż w marcu 2022 r., pierwszym miesiącu, gdy atak Rosji na Ukrainę znalazł odzwierciedlenie w wynikach badań GUS.

Jeszcze w październiku ub.r. BWUK wynosił -45,5 pkt, najmniej w ponad 22-letniej historii badań nastrojów konsumentów. Od tego czasu BWUK podskoczył o 9,5 pkt. Więcej w tak krótkim czasie zyskał poprzednio latem 2021 r., gdy Polacy powszechnie oczekiwali końca uciążliwości związanych z epidemią Covid-19.

Patrząc w szerszej perspektywie, nastroje konsumentów są wciąż słabe. W kilku latach poprzedzających pandemię BWUK był powyżej zera, co oznacza, że więcej gospodarstw domowych raportowało pozytywne zmiany swojej sytuacji finansowej niż zmiany negatywne. Covid-19 mocno nastroje popsuł, a od jesieni 2021 r. negatywnie zaczęła na nie wpływać przyspieszająca inflacja. Atak Rosji na Ukrainę zepchnął BWUK nawet poniżej pandemicznego dołka z wiosny 2020 r. Dopiero w lutym wskaźnik ten znalazł się minimalnie wyżej.

Co znamienne, od jesieni 2021 r. oczekiwania gospodarstw domowych dotyczące stanu ich finansów, gospodarki ogółem oraz koniunktury na rynku pracy w perspektywie 12 miesięcy, są stale lepsze niż ich oceny bieżącej sytuacji oraz kondycji gospodarki. Tak samo jest w lutym, przy czym rozbieżność między bieżącymi ocenami a oczekiwaniami jeszcze się pogłębiła. Wyprzedzający wskaźnik ufności konsumenckiej (WWUK) wzrósł do najwyższego od roku poziomu -25,3 pkt z -27,6 pkt w styczniu.

Do zwyżki bieżącego wskaźnika nastrojów konsumentów w lutym największym stopniu przyczyniły się zresztą te składowe, które wchodzą też w skład wskaźnika wyprzedzającego. Wyraźnie poprawiły się oczekiwania gospodarstw domowych dotyczące zmiany ich własnej sytuacji finansowej oraz ogólnej sytuacji ekonomicznej kraju w horyzoncie 12 miesięcy. Oceny perspektyw gospodarki poprawiają się gwałtownie od października, co może się wiązać z tym, że Rada Polityki Pieniężnej przerwała wówczas cykl podwyżek stóp procentowych. Znaczenie mogły też mieć słabnące obawy przed kryzysem energetycznym.

W lutym, inaczej niż w poprzednich miesiącach, zmalała składowa BWUK wyrażająca skłonność gospodarstw domowych do dokonywania ważnych zakupów. To wskaźnik odzwierciedlający popyt na dobra trwałego użytku. Jego zniżka może zwiastować, że w lutym – po niewielkim odbiciu w styczniu – sprzedaż takich towarów znów będzie malała.

W przypadku WWUK, uwagę zwraca trzeci z rzędu wzrost składowej wyrażającej poczucie pewności zatrudnienia. Obecnie niespełna 45 proc. gospodarstw domowych, najmniej od września ub.r., spodziewa się w horyzoncie 12 miesięcy wzrostu poziomu bezrobocia (w tym 16,5 proc. wzrostu znacznego), podczas gdy jeszcze pod koniec ub.r. odsetek ten przekraczał 50 proc.

Szczegółowe wyniki badań GUS (nie wszystkie są bezpośrednio brane pod uwagę w konstrukcji głównych wskaźników nastrojów) sugerują, że w lutym ponownie – i to gwałtownie - zmalały oczekiwania inflacyjne gospodarstw domowych. Już niespełna 50 proc. konsumentów ocenia, że w najbliższych 12 miesiącach ceny będą rosły tak samo lub szybciej niż w poprzednich 12 miesiącach. Odsetek ten nie był tak niski co najmniej od początku 2018 r. Jeszcze w listopadzie, tak jak przez większą część ub.r., zdecydowanie przewyższał 70 proc., a w styczniu był wciąż powyżej 60 proc.

Oczekiwania konsumentów współgrają z prognozami ekonomistów, wedle których od marca inflacja będzie już w wyraźnym trendzie spadkowym, a pod koniec br. znajdzie w okolicy 8-10 proc., w porównaniu do 17,2 proc. w styczniu 2023 r.