Fiskus daje ulgi i ściga oszustów

Ministerstwo Finansów podczas pandemii przyznało firmom ok. 6,4 mld zł ulg podatkowych. Było też mniej kontroli, ale za to więcej tzw. czynności sprawdzających.

- Administracja przyjazna to taka, które stawia potrzeby obywateli w centrum uwagi – mówił minister finansów Tadeusz Kościński podczas poniedziałkowej konferencji podsumowującej działania MF i Krajowej Administracji Skarbowej w pandemicznym 2020 r.

Jak wyjaśniał minister, oznacza to z jednej strony wsparcie przedsiębiorców, którzy znaleźli się w trudniej sytuacji, z drugiej – zapewnienie zasad konkurencyjności rynkowej czyli walkę z przestępczością ekonomiczną. – Na łamanie prawa nie możemy przymykać oka nawet w czasie pandemii. Naszym celem jest zachowanie równowagi między interesem obywateli, a interesem finansów państwa – mówił Kościński.

I tak, jeśli chodzi o wspieranie przedsiębiorców, to w 2020 r. administracja skarbowa podjęła 75 tys. decyzji przyznających ulgi, łącznie na kwotę 6,4 mld zł, dla firm, które odnotowały spadek obrotów. Wśród tych „ulg" większość dotyczyła odroczenia terminu płatności (38 tys. decyzji na ok. 3,5 mld zł) lub rozłożenia na raty (35 tys. decyzji na kwotę ok. 2,5 mld zł); tylko ok. 900 podatników uzyskało możliwość umorzenia zobowiązania.

Po stronie zwalczania przestępczości ekonomicznej, aktywność KAS koncentrowała się, podobnie jak w poprzednich latach, na próbach unikania płacenia podatków i uzyskania nieuprawnionych zwrotów podatku VAT (tu chodzi o karuzele podatkowe, fikcyjne dostawy wewnątrzwspólnotowe, ukrywanie nabyć wewnątrzwspólnotowych, wyłudzenia zwrotu VAT).

Ministerstwo Finansów podaje, że w 2020 r. zrealizowano 2 337 kontroli celno-skarbowych, podczas których ustalono nieprawidłowości na 7,2 mld zł. W 2019 r. było ich 2 621. Na poprawę efektywności kontroli celno-skarbowych pokazuje jednak wzrost udziału wpłat w ustaleniach po tych kontrolach. Na przestrzeni ostatnich sześciu lat jest to wzrost o 13 proc. (z 5,5 proc. w 2015 r. do 18,5 proc. w 2020 r.).

W 2020 r. przeprowadzono też 15 304 kontroli podatkowych (w 2019 r. takich kontroli był 20 374), w których ustalono uszczuplenia na 3,9 mld zł. Wpłaty po tych kontrolach wyniosły 779 mln zł, czyli ok. 20 proc.

Mniejsza liczba kontroli, jak wyjaśnia Ministerstwo Finansów, to przede wszystkim efekt wdrożenia informatycznych narzędzi usprawniających typowanie podmiotów do kontroli. Typowanie opiera się na analizie ryzyka, do której wykorzystywane są zaawansowane narzędzia analityczne (w tym na bazie systemu STIR oraz JPK).

- Kontrole podatkowe są coraz częściej zastępowane mniej uciążliwymi dla podatnika czynnościami sprawdzającymi. Efektywność takich czynności systematycznie wzrasta – podkreślała wiceminister Magdalena Rzeczkowska, szefowa KAS.

W 2020 r. urzędy skarbowe przeprowadziły ok. 2,63 mln czynności sprawdzających, które odbywają się zwykle bez udziału podatników, które doprowadziły do ustalenia uszczupleń w wysokości 5,1 mld zł. W 2019 r. czynności sprawdzających było ok. 2,57 mln, a wykryte nieprawidłowości sięgnęły 3,6 mld zł.

Ministerstwo Finansów zaznacza też, że udało się wykryć ok. 153 tys. fikcyjnych faktur, które nie mają pokrycia w rzeczywistych transakcjach, na kwotę 22,2 mld zł brutto. – Stosowane przez nas narzędzia informatyczne mocno wpływają na ten „rynek", utrudniając wprowadzanie fikcyjnych faktur do obrotu – podkreślała minister Rzeczkowska.

Coraz skuteczniej wykorzystywany ma być także system STIR, w ramach którego fiskus może blokować środki na rachunkach bankowych. W 2020 r. zablokowano 96,1 mln zł na 1 tys. rachunkach należących do 196 podmiotów, podczas gdy w 2019 r. zablokowano 69,7 mln zł na 566 rachunkach należących do 120 podmiotów.