Rynek częściej pyta o przyszłość

Rozmowa z Józefem Królem, prezesem Krajowej Rady Biegłych Rewidentów

Jednym z ważniejszych wydarzeń ostatniego roku bez wątpienia było opublikowanie przez Komisję Europejską tzw. zielonej księgi, która przewidywała wprowadzenie regulacji prowadzących do zwiększenia konkurencji w branży audytorskiej. Pod koniec minionego roku przedstawione zostały wnioski z konsultacji w sprawie tych zmian. Czy pana zdaniem proponowane rozwiązania rzeczywiście zwiększą konkurencję i dlaczego?

Myślę, że rozdzielenie audytu od doradztwa to dobry kierunek, aczkolwiek nie jako uniwersalna zasada. Audytor, który bada przedsiębiorstwo, nie powinien być jednocześnie jego doradcą. Sprzeciwiam się natomiast postulatowi, żeby firmom audytorskim zakazać świadczenia usług doradczych. To postulat zbyt radykalny i nieuzasadniony. Jeśli chodzi o rotację audytorów, to przy tak wysokim poziomie koncentracji naszego sektora, zabieg ten może po prostu nie przynieść zamierzonego efektu. Jedna duża firma zostanie zastąpiona inną. Oczywiście pewne nadzieje pojawiają się w związku z koncepcją współpracy mniejszego audytora z dużą firmą badającą jednostki zainteresowania publicznego. Czy to jednak odmieni oblicze rynku? Przestrzegałbym przed nadmiernym optymizmem. Na efekty trzeba będzie na pewno poczekać. Osobiście jestem zwolennikiem tych propozycji Komisji, które prowadzą do zwiększenia możliwości wyboru audytorów. Tutaj warto wymienić pomysł tzw. paszportu europejskiego i pracę na rzecz wdrażania MSRF.

Proponowane przez Komisję Europejską zmiany miały też zwiększyć znaczenie audytu w zapobieganiu kryzysom finansowym. Krajowa Izba Biegłych Rewidentów uważa, że nie spełnią one tej funkcji. Dlaczego?

Bo nie w samym audycie tkwi problem. Odnoszę wrażenie, że mechanizmy bezpieczeństwa wprowadza się w złym miejscu. Dalsze restrykcje wobec audytorów to ślepy zaułek. Rozwiązań należy szukać w projektowaniu systemów kontroli wewnętrznej w spółkach i ich atestacji. Tutaj widzę ogromne pole do współpracy z biegłymi rewidentami, bo znamy się na tym doskonale.

Dlaczego obecne regulacje, zdaniem Komisji Europejskiej, wydają się niewystarczające w zapobieganiu kryzysom?

W ocenie Komisji obecne regulacje doprowadziły do zbyt dużej koncentracji na rynku usług audytorskich. To zaś, że firmy mogą jednocześnie badać i doradzać jednemu podmiotowi wpływa na ich niezależność. I o ile jestem skłonny zgodzić się z diagnozą, to część rozwiązań jest po prostu nieadekwatna. Raz jeszcze powtórzę: Komisja powinna więcej uwagi poświęcać roli zarządów, rad nadzorczych i komitetów audytu. To one podejmują kluczowe decyzje, mające wpływ na sytuację finansową podmiotów. Doświadczenia innych państw wskazują, że tam, gdzie kluczowe decyzje zarządów muszą być zatwierdzane przez komitety audytu, liczba bankructw znacznie spadła.

Wiele działających w naszym kraju firm audytorskich narzekało w ostatnich latach na zbyt dużą, ich zdaniem, konkurencję, która prowadziła do spadku cen świadczonych przez nie usług. Czy konkurencja na naszym rynku rzeczywiście jest tak duża?

Konkurencja jest duża i rośnie. Odczuwamy presję klientów na obniżanie cen. Niestety to musi w końcu odbić się na jakości badania. Tutaj widzę paradoks. Oszczędza się na tym, co powinno być źródłem zaufania. W takiej sytuacji trzeba szukać nowych obszarów aktywności. Motorem polskiej gospodarki są małe i średnie przedsiębiorstwa. Nie są one jednak objęte obowiązkiem badania. Mimo to sektor docenia nasze kompetencje. Formułuje też nowe oczekiwania, które polegają na łączeniu procedur atestacyjnych z doradztwem. Dlatego w tej kadencji samorządu powołaliśmy nową komisję zajmującą się rozwojem usług biegłego rewidenta w sektorze MŚP. Ale i tutaj na efekty przyjdzie nam poczekać. Na razie niepokojące są propozycje w zakresie podwyższenia progów decydujących o obowiązku poddania się audytowi. Tu już nie chodzi tylko o kurczący się rynek dla biegłych rewidentów, ale także obniżanie poziomu bezpieczeństwa obrotu gospodarczego.

Jak, pana zdaniem, w najbliższych miesiącach będzie rozwijała się sytuacja na rynku usług audytorskich. Ceny powinny rosnąć czy będą dalej spadać?

Rynek usług jest ściśle związany z sytuacją gospodarczą podmiotów, a ta wciąż jest niepewna. Firmy szukają oszczędności i badanie traktują w kategorii kosztu. Tej sytuacji towarzyszy wzrost oczekiwań wobec audytorów. Rynek nie oczekuje od biegłych potwierdzania przeszłych zdarzeń, pyta coraz częściej o przyszłość. Przy stale rosnącym skomplikowaniu transakcji i częstych zmianach prawa niezbędna jest nieprzerwana edukacja biegłych rewidentów. A to proces kosztowny i trudny do przeprowadzenia przy malejących przychodach.