Giełdowe firmy zmieniają audytorów

W 2011 r. Ernst & Young badał najwięcej spółek giełdowych. Największe pod względem aktywów spółki bada KPMG, a PwC obsługuje najbardziej wartościowe firmy z GPW

Na rynku audytu spółek giełdowych nieprzerwanie trwa dominacja tzw. wielkiej czwórki. W 2011 roku najwięksi audytorzy przebadali raporty ponad jednej trzeciej spółek, których wartość aktywów stanowiła przeszło 90 proc. łącznych aktywów wszystkich giełdowych przedsiębiorstw.

Liderem pod względem liczby przebadanych podmiotów, podobnie jak przed rokiem, jest Ernst & Young Audit. W 2011 roku firma obsługiwała 44 spółki, co oznacza, że kontroluje prawie 11 proc. rynku. Wśród badanych firm jest jedna spółka zagraniczna – CEDC. Jest to jedyny taki przypadek, gdzie polski oddział firmy badał sprawozdanie spółki zarejestrowanej poza granicami Polski.

Na drugim miejscu, z 10-proc. udziałem znalazł się Deloitte Audyt. W ubiegłym roku nastąpiły jednak spore roszady w portfolio dwóch pierwszych audytorów. Lepiej z tej rywalizacji wyszedł Deloitte, któremu udało się pozyskać więcej podmiotów z GPW, w tym dwa (Quercus i Getin Noble) właśnie od Ernst & Young.

KPMG liderem pod względem aktywów

Na trzecie miejsce wysunął się BDO Numerica, który kontroluje 8,8 procent rynku. Największy wzrost udziału w rynku pod względem liczby badanych podmiotów zanotował Ernst & Young Audit, Deloitte Audyt oraz KPMG. Z drugiej strony znalazły się PwC, Kancelaria Porad Finansowo-Księgowych dr Piotr Rojek oraz PKF Audyt.

Liderem pod względem aktywów badanych firm podobnie jak przed rokiem jest KPMG. Łączna wartość aktywów badanych firm sięga 463 miliardów złotych, co oznacza, że udział KPMG w giełdowym rynku wynosi prawie 30 procent.

W porównaniu z rokiem poprzednim oznacza to jednak spadek o 3,4 pkt proc. Wynikało to przede wszystkim z faktu, że audytora zmienił BZ WBK. Tej straty nie zrekompensowało pozyskanie kilku dużych spółek (Ciech, Żywiec, PEP). Obecnie sprawozdania BZ WBK bada Deloitte Audyt. Dzięki temu oraz pozyskaniu 9 innych spółek z GPW udział Deloitte Audyt w rynku wzrósł o ponad 5 pkt proc. do 16,9 proc. Ale do wyprzedzających go Pricewaterhouse Coopers i Ernst & Young Audit jeszcze sporo brakuje. Ten pierwszy z ponad 23 proc. udziałem w rynku zepchnął na trzecie miejsce EY Audit.

Co piąta spółka zmieniła audytora

W 2011 roku co piąta giełdowa spółka zmieniła firmę audytorską. Rok wcześniej ten odsetek wynosił około 16 procent. Również rok 2012 przyniósł wiele zmian, które dotyczyły zarówno liderów z wielkiej czwórki jak i mniejszych firm audytorskich. W sumie raporty roczne spółek przebadały 74 firmy audytorskie.

Po okresie konsolidacji w branży, która następowała w latach kryzysu, od dwóch lat liczba firm badających spółki giełdowe praktycznie się nie zmienia. Z punktu widzenia firm wydaje się, że głównym powodem zmiany audytora są koszty. Przedsiębiorstwa szukają oszczędności wszędzie a więc również i w tym segmencie.

Szukanie oszczędności

– Firmy zmieniają audytorów często po prostu dlatego, że chcą płacić mniej za usługę.

Jest to w pewnym stopniu spowodowane pogarszającą się sytuacją finansową nie w jednej, lecz w bardzo wielu gałęziach polskiej gospodarki – przyznaje Neil Hughes, partner zarządzający działem audytu w Ernst & Young.

W jego opinii wymagania regulacyjne dotyczące zmiany kluczowego biegłego rewidenta w spółkach zainteresowania publicznego stały się dla komitetów audytu bodźcem do rozważenia zmiany firmy audytorskiej. Jest to postrzegane jako działanie mniej ryzykowne niż wieloletnia współpraca z jednym audytorem, nawet jeśli nie ma obiektywnych powodów, dla których zmiana miałaby nastąpić.

Wymuszone rotacje

Przykładem może być Żywiec. W 2010 roku tylko za badanie sprawozdań, które przeprowadził PwC, spółka zapłaciła prawie 800 tys. zł. Usługi KPMG, z którego usług korzysta obecnie Żywiec, są o prawie 40 proc. tańsze.

Innym przykładem firmy, która zmieniła audytora jest BZ WBK. W tym przypadku wiązało się to ze zmianami właścicielskimi, jakie zaszły w banku. Obecnie audytorem jest Deloitte, który jest również firmą obsługującą głównego udziałowca BZ WBK, czyli hiszpański Santander. Jak nieoficjalne przyznają przedstawiciele branży, zmiany wymusza też Komisja Nadzoru Finansowego, który sugeruje rotacje wśród firm audytorskich.

Poznać specyfikę firmy

Ale przedstawiciele firm audytorskich zwracają uwagę, że mogą to być oszczędności pozorne. Długotrwała współpraca pozwala na lepsze poznanie specyfiki spółki, a także daje możliwość bardziej elastycznego negocjowania pobieranych stawek za usługi.

– Częste zmiany audytorów przez podmioty giełdowe wynikają głównie ze specyfiki rynku polskiego zorientowanego nadal głównie na cenę. Większy komfort współpracy i wsparcia ze strony audytora zapewnia bardziej długoterminowa współpraca.

Ze względu na oczekiwanie co do wyższych standardów jakości sprawozdawczości prowadzonej przez podmioty giełdowe, zawsze spółki te będą przedmiotem szczególnego zabiegania przez audytorów – mówi Monika Jakubczyk, dyrektor w dziale audytu Deloitte.

A Neil Hughes z Ernst & Young dodaje, że w miarę dojrzewania polskiego rynku audyt będzie postrzegany jako coraz ważniejszy czynnik stanowiący o przejrzystości i jakości sprawozdań finansowych przedsiębiorstw. W związku z tym coraz częściej o zatrudnieniu firmy audytorskiej będzie decydowała nie tylko cena, lecz także jakość usług.

[email protected]

Cena nie powinna być najważniejsza

Jan Letkiewicz, partner zarządzający audytem w Grant Thornton

Decyzja o zmianie audytora w spółkach publicznych powinna być przede wszystkim racjonalna i dobrze przemyślana. Rady nadzorcze, posiłkując się opinią komitetu audytu, powinny dokonywać wyboru biegłego, nadając odpowiednią wagę takim kryteriom jak: jakość usługi, doświadczenie i renoma audytora oraz zasady współpracy. Nawet w czasach kryzysu cena powinna być jednym z kilku, a nie głównym kryterium decyzji. Badania Grant Thornton pokazują, że coraz częściej w spółkach powoływane są komitety audytu, ale niestety jeszcze wciąż dzieje się to głównie w dużych podmiotach. Ważne jest, aby komitety audytu pełniły swoją rolę skutecznie, pokazując członkom rady nadzorczej, z czym wiąże się od strony technicznej zmiana audytora oraz jak najlepiej wykorzystać jego wiedzę w praktyce.

Bardziej konkurencyjny rynek

Ewa Jakubczyk-Cały, prezes PKF Consult

W okresie ostatnich kilku lat rynek usług audytorskich stał się o wiele bardziej konkurencyjny. Nastąpiły procesy konsolidacji firm spoza wielkiej czwórki – powstały nowe podmioty z wysoko kompetentną kadrą zarządzającą, praktykującą wcześniej w wielkich i średnich firmach audytorskich, stosujących najwyższe standardy rewizji i rachunkowości. Również firmy średniej wielkości na rynku audytorskim dokonały wielu pozytywnych zmian w kierunku zwiększenia efektywności organizacji i jakości usług. Łącznie te wszystkie aspekty spowodowały wzrost konkurencyjności rynku, głównie w relacji kompetencje – cena. Spółki, optymalizując koszt rewizji, często dokonują wyboru audytora o określonym poziomie kompetencji za niższą cenę, a obecnie ich wybór w tych kategoriach jest znacznie większy niż kiedyś.

Nie da się oddzielać jakości od ceny

Neil Hughes, partner zarządzający działem audytu, Ernst & Young

Rynek audytu w Polsce jest bardzo konkurencyjny. W ostatnich latach klienci i komitety audytu skupiały się przede wszystkim na cenie. To głównie ten czynnik decydował o wyborze audytora, gdy dochodziło do analizy tzw. shortlisty przetargu. Doświadczyliśmy też częstszych zmian firm audytorskich. Dochodziło do nich po pierwsze dlatego, że klienci zdecydowani byli płacić mniej za usługi oraz dlatego, że na rynku pojawiło się przeświadczenie, że zmiana audytora pozytywnie wpłynie na jakość audytu. Trudno z całkowitą pewnością stwierdzić, że ceny usług już niższe nie będą. Ale warto, by firmy audytorskie przypomniały sobie, jaki jest cel ich istnienia. A jest nim dostarczanie najwyższej jakości audytów, na których wynikach mogą polegać interesariusze klientów. Nie da się na dłuższą metę oddzielać jakości od ceny. ako