Obecnie sytuacja jest diametralnie inna, rynek kapitałowy jest w stagnacji od ponad 10 lat rynek. Patrząc np. na wskaźnik kapitalizacji spółek notowanych na giełdzie do PKB, to średnia europejska wynosi 55 proc., Francja ma prawie 100 proc., kraje anglosaskie 120-130 proc., a w Polsce wskaźnik utrzymuje się od 10 lat w przedziale 25-27 proc. Inne wskaźniki nie wyglądają lepiej. Aktywa zgromadzone przez fundusze inwestycyjne to 10-12 proc. PKB Polski, podczas gdy średnia europejska wzrosła z 50 do 60 proc. w ciągu ostatnich pięciu lat. Dodatkowo, w prawie wszystkich krajach europejskich aktywa funduszy emerytalnych przekraczają 100 proc. rocznego PKB, a w Polsce to 8-9 proc. licząc razem OFE i PPK. Widać, że ten wspólny cel gdzieś się zagubił, giełda maksymalizuje zyski kosztem uczestników rynku, podatki nie wspierają inwestycji. Budowa krajowego kapitału idzie słabo. Polacy nie odkładają oszczędności w fundusze i koło się zamyka. W efekcie od kilku lat mamy patową sytuację. Rynek kapitałowy to nasz polski węzeł gordyjski, które wymaga przecięcia. Do tego potrzebna jest jednak wola polityczna i odwaga decydentów, żeby nastąpiło radykalne przyśpieszenie rozwoju rynku. Po co? Po to, żeby wykorzystać w pełni potencjał polskiego rynku kapitałowego w interesie nas wszystkich. Tym bardziej, że przed nami wiele wyzwań naszych krajowych i międzynarodowych. Wiele wyzwań przed bankami, wyzwań, którym same mogą nie podołać! Tym bardziej, że banki mają teraz swoje problemy. Tym bardziej potrzebny jest więc drugi ważny filar finansowania inwestycji i rozwoju.
Na problemy rynku kapitałowego miała odpowiedzieć chociażby SRRK, której realizacja dobiega w tym roku. Jak pan ocenia jej wykonanie? Czuje pan, że SRRK jakoś odmieniła rynek?
Rządowa Strategia Rozwoju Rynku Kapitałowego kompleksowo podeszła do tematu wzmocnienia roli rynku kapitałowego w finansowaniu gospodarki. I wiele dobrego się wydarzyło, przyjęto przepisy, które przyczyniły się do zwiększenie przejrzystości rynku obligacji niepublicznych, opracowano Krajową Strategią Edukacji Finansowej. Wdrożono między innymi nowe ramy prawne prowadzenia działalności crowdfundingowej, a także organizacji i trybu wykonywania nadzoru nad nią. Dokument nie zaadresował jednak kilku fundamentalnych kwestii i to dziś widać. Wątpliwości budziła od początku słuszność określonego w dokumencie celu, którym według strategii jest obniżenie kosztów kapitału. Głównym celem SRRK powinno być zwiększenie produktywności kapitału, które wymaga zwiększenia dostępności kapitału wyższego ryzyka, czyli zwiększenia udziału rynku kapitałowego w finansowaniu inwestycji przedsiębiorstw. W Polsce, obecnie, udział rynku kapitałowego w finansowaniu gospodarki szacuje się na poziomie około 5-7 proc., wobec 30 proc. w krajach UE i około 70 proc. w USA. Jeśli chcemy zwiększyć innowacyjność i produktywność polskiej gospodarki to musimy znacznie zwiększyć udział rynku kapitałowego w finansowaniu inwestycji. To powinien być nadrzędny cel. Rynek jest tam, gdzie kapitał, a z tym u nas coraz trudniej. Pomimo globalizacji rynków finansowych w lokalne spółki inwestycje przede wszystkim lokalny kapitał. Czyli polskie firmy sektora MŚP zdane są na krajowy rynek kapitałowy. Dlatego konieczna jest odważna polityka wspierania budowy kapitału w kraju. Podstawowym rezerwuarem kapitału krajowego są oszczędności gospodarstw domowych, z których blisko 60% jest dziś na rachunkach w bankach. To nieporównywalnie więcej niż w krajach wyżej rozwiniętych. Wymaga to bodźców podatkowych w celu konwersji części oszczędności gospodarstw domowych na kapitał dostępny na giełdzie. Od lat w wyniku tzw. suwaka, OFE sprzedają netto akcje co jest jednym z powodów obniżonej atrakcyjności naszej giełdy. Przeprowadzone zmiany w OFE, podważyły zaufanie obywateli do promowanych przez państwo programów długoterminowych oszczędności. Widać to dziś w PPK. Dla rozwijania rynku, istotne są też zachęty dla emitentów, tak aby chcieli korzystać z finansowania giełdowego. Liczba debiutów giełdowych utrzymuje się na niskim poziomie, przypadki wycofywania spółek z obrotu giełdowego zdarzają się nader często i zmniejszyła się aktywność inwestorów, szczególnie indywidualnych.
W tym roku, w ramach działań SRRK, mają być podjęte takie tematy jak podatek od zysków kapitałowych. Propozycja kwoty wolnej od podatku, ale i wyższa stawka przy większych zyska, a także brak kompensacji wyniki z rynku CFD to chyba nie jest to o co walczyliście?
Od lat apelowaliśmy o usuniecie bariery podatkowej, która sprawia, że zyski i straty z bezpośredniego inwestowania na giełdzie nie mogą być wspólnie rozliczana z zyskami i stratami z inwestycji w fundusze inwestycyjne. Ogłoszone ostatnio zmiany usuwają tą barierę, ale przy okazji wyłączają z możliwości kompensaty dochód i zysków uzyskanych z inwestycji CFD. To regres w stosunku do obecnie obowiązujących przepisów. Inwestorzy są zaniepokojeni tymi zmianami. Rynek kontraktów CFD jest ważnym elementem działalności produktowej krajowych domów maklerskich, w szczególności w obszarach o niskiej rentowności. W Polsce, w ten rodzaj instrumentów inwestuje ok. 50 tys. osób. Większość z nich to inwestorzy indywidualni, klienci doświadczeni i świadomi, którzy dokonują transakcji na rynku CFD za pośrednictwem domów maklerskich. Obecnie polski klient (zwłaszcza aktywny) dokonując transakcji na rynku CFD i na innych rynkach kapitałowych za pośrednictwem polskiego domu maklerskiego ma prawo do kompensacji wyników z różnych instrumentów finansowych. Stanowi to dla niego zaletę i argument za wyborem polskiego podmiotu. W sytuacji, kiedy prawo do kompensacji zostanie zmienione, klient zyska argument za wyborem zagranicznego brokera.I tu wracamy do tematu fundamentalnego. Wspierania kondycji krajowej branży maklerskiej dla rozwoju rynku. Bez silnej krajowej branży firm inwestycyjnych, nadrzędne zadanie krajowego rynku kapitalnego, jakim jest dostarczanie kapitału wyższego ryzyka dla zwiększania produktywności polskich firm, jest zagrożony.
MF pochyliło się także nad tematem opłat rynkowych i doszło do wniosku, że większego problemu w tym zakresie nie ma. Zgadza się pan z tym?
