Gotowi na nowe obowiązki informacyjne?

Od 30 listopada władze spółek giełdowych muszą zwrócić uwagę, czy zawierana umowa jest „istotną transakcją z podmiotem powiązanym". Z jej zawarciem wiążą się obowiązki informacyjne, a brak zgody rady nadzorczej może skutkować nieważnością umowy.

30 listopada w spółkach giełdowych powstał obowiązek uzyskania zgody rady nadzorczej na „istotną transakcję z podmiotem powiązanym" i zamieszczenia informacji o jej zawarciu na stronie internetowej. Emitenci stanęli przed koniecznością weryfikacji dotychczasowych procedur wewnętrznych celem dopasowania ich do nowych wymogów informacyjnych. Funkcjonariusze emitentów muszą mieć na uwadze nowy obowiązek w kontekście swojej odpowiedzialności.

„Podmiot powiązany"

Definiując podmiot powiązany, ustawodawca odwołuje się do Międzynarodowego Standardu Rachunkowości 24 (ujawnianie informacji na temat podmiotów powiązanych), zgodnie z którym podmiotami powiązanym mogą być nie tylko podmioty sprawujące kontrolę lub wywierające decydujący wpływ na spółkę, ale też m.in. osoby będące bliskimi tych osób.

„Istotna" transakcja

Transakcja z podmiotem powiązanym jest istotna, jeżeli jej wartość przekracza 5 proc. sumy aktywów emitenta według ostatniego zatwierdzonego sprawozdania finansowego.

Szczególny sposób liczenia wartości transakcji obowiązuje dla umów o świadczenia powtarzające się. W przypadku gdy taka umowa zawarta jest na czas określony, wartość transakcji to suma świadczeń za cały czas trwania umowy, natomiast gdy umowa została zawarta na czas nieokreślony, wartością jest suma świadczeń przez pierwsze trzy lata trwania umowy.

Czy możliwe jest zawarcie kilku transakcji z tym samym podmiotem powiązanym o wartości 4,99 proc. aktywów spółki i wypadnięcie spod rygoru ustawowego? Nie – wartość umów zawartych z tym samym podmiotem powiązanym w ciągu 12 kolejnych miesięcy ulega sumowaniu.

Zgoda rady nadzorczej

Zawarcie istotnej transakcji z podmiotem powiązanym wymaga zgody rady nadzorczej spółki. Wyrażając opinię, organ bierze pod uwagę przede wszystkim ochronę interesów spółki giełdowej i jej akcjonariuszy. W myśl przepisów KSH, czynność dokonana bez tej zgody będzie nieważna i będzie mogła być przedmiotem zaskarżenia.

Teoretycznie rada nadzorcza nie musi podejmować uchwały o niewyrażeniu zgody na transakcję, a bierność organu nie będzie mogła być przedmiotem zaskarżenia w tym samym trybie co uchwała.

Treść ogłoszenia

Informacja ma zawierać przede wszystkim dane podmiotu powiązanego, charakter wzajemnych powiązań oraz uzasadnienie, że transakcja została zawarta na warunkach rynkowych i jest zgodna z interesem spółki publicznej i jej akcjonariuszy.

Wyłączenia

Obowiązek publikacji w opisywanym trybie nie dotyczy m.in. transakcji zawieranych na warunkach rynkowych w ramach zwykłej działalności spółki czy zawieranych z podmiotami zależnymi, jeżeli emitent jest jednym właścicielem spółki zależnej.

Rada nadzorcza nie musi wyrażać zgody na dokonanie tych czynności, jednak ma obowiązek sporządzenia procedury okresowej oceny, czy transakcje spełniają ustawowe warunki.

Transakcje istotne w ramach grupy

Obowiązek informowania o istotnych transakcjach dotyczy również umów między podmiotem powiązanym spółki a podmiotem zależnym spółki. Przykładowo, czy jeżeli żona większościowego akcjonariusza spółki A (spółka publiczna) zawiera umowę ze spółką zależną B, po stronie spółki A powstaje obowiązek informacyjny? Pod pewnymi warunkami istnieje takie ryzyko.

Rada nadzorcza podejmując decyzję, stanie przed problemem zważenia interesów emitenta jako członka grupy kapitałowej oraz emitenta jako odrębnego bytu prawnego. Istnieje ryzyko, że wprowadzone uregulowanie utrudni grupom działalność z uwagi na prymat interesu emitenta (i jego akcjonariuszy) nad interesem grupy, w której działa.

Intencje

Celem ustawodawcy jest implementacja dyrektywy 2017/828, znanej jako druga dyrektywa o prawach akcjonariuszy. Europejski prawodawca w motywach aktu wskazał, że interes spółki giełdowej i akcjonariuszy zasługuje na silniejszą ochronę przed zagrożeniami wynikającymi z transakcji z podmiotami powiązanymi. Minimalizowaniu tych ryzyk mają zapobiegać opisane wyżej obowiązki.