Słodko-gorzkie nastroje w budownictwie

Ankietowane przez Deloitte firmy liczą na poprawę koniunktury w dłuższym terminie, najbliższe kwartały będą dalej pełne wyzwań.

Połowa przedsiębiorstw budowlanych ankietowanych przez firmę doradczą Deloitte w krótkim terminie (6-24 miesięcy) spodziewa się nieznacznej poprawy koniunktury, 20 proc. stabilizacji, a taki sam odsetek nieznacznego pogorszenia. W dłuższym terminie 48 proc. respondentów liczy na nieznaczna poprawę, a 30 proc. na znaczną. W ankiecie wzięło udział kilkanaście przedsiębiorstw, 30 proc. miało przychody poniżej 100 mln zł, 35 proc. ponad 1 mld zł – rezultaty badania to element dorocznego raportu firmy Deloitte poświęconego branży.

Jak podkreślili eksperci Deloitte w raporcie, mimo niełatwych warunków powodowanych spowolnieniem koniunktury, na rynku budowlanym nastroje zaczynają się nieznacznie poprawiać. W 2022 r. tylko 10 proc. respondentów wykazywało delikatny optymizm w perspektywie krótkoterminowej.

Według firm na działalność w najbliższych latach wpływ będą mieć głównie: dostępność pracowników (wskazanie 59 proc. ankietowanych wobec 17 proc. rok wcześniej), wzrost cen materiałów (57 proc. wobec 79 proc) i problemy z podwykonawcami (37 proc. wobec 31 proc.).

Czekając na kontrakty

W 2022 r. produkcja budowlano-montażowa w cenach bieżących wzrosła o 20,5 proc. (w stałych o 8,8 proc.) – przedsiębiorstwa budowlane zrealizowały inwestycje o wartości 291,8 mld zł.

– Podmioty publiczne pozostają kluczowymi inwestorami na polskim rynku, odpowiadając za ponad połowę krajowej produkcji budowlanej. Ich działania, a w szczególności inwestycje w zakresie infrastruktury kolejowej i drogowej, będą jednym z czynników wpływających na wzrost produkcji budowlano-montażowej w kolejnych latach. Tradycyjnie istotną rolę w finansowaniu odgrywają fundusze unijne. Znaczna część z 76 mld euro, które Polska otrzyma z budżetu polityki spójności w perspektywie finansowej na lata 2021-2027, zostanie przeznaczona na dalszy rozwój m.in. infrastruktury drogowej oraz kolejowej – skomentował Łukasz Michorowski, partner w Deloitte. Projekty infrastrukturalne zaplanowane są przez Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad oraz PKP Polskie Linie Kolejowe na wiele lat do przodu.

Poza wysokimi przerobami firm wynikającymi z zebranych w poprzednich latach zleceń, 2022 r. to również spadek aktywności inwestycyjnej – w związku ze skokowym wzrostem materiałów oraz kosztów finansowania. Pojawiły się zatory płatnicze, a walka cenowa o nieliczne kontrakty publiczne i prywatne jest zacięta. Duże obciążenie z tego tytułu i niedostatek nowych zleceń przełożyły się na gwałtowny wzrost niewypłacalności i bankructw w 2023 r., szczególnie małych firm.

Część spółek ma zdywersyfikowaną działalność i szuka zleceń poza Polską, ale w skali miliardowych przychodów ogółem działalność zagraniczna jest relatywnie mała.

- Branża znajduje się w relatywnie trudnej sytuacji ze względu na uwarunkowania zewnętrzne, takie jak makroekonomia, sytuacja geopolityczna, ale też wewnętrzne, związane z rosnącą konkurencją przy przetargach oraz niesprzyjającymi warunkami kontraktowymi – skomentował w raporcie Dariusz Blocher, prezes Unibepu. - Te trendy mogą się odwrócić i wszyscy uczestnicy rynku na to liczymy. Jednak tak jak w przypadku realizacji kontraktu budowlanego z pewnością będzie to proces, który powinno się odpowiednio zaplanować. Z jednej strony jako generalni wykonawcy powinniśmy dobrze rozpoznać kluczowe ryzyka związane z danym kontraktem, aby odpowiednio je wkalkulować w kwotowanie. Z drugiej strony podaż projektów, szczególnie ze strony podmiotów publicznych, powinna być racjonalnie rozłożona na kolejne okresy, aby nie doprowadzić do sytuacji wyczerpania możliwości przerobowych, zarówno stricte operacyjno-osobowych jak i finansowych w zakresie dostępności do limitów gwarancyjnych, bankowych. W tym kontekście dalszy dialog ze stroną publiczną będzie kluczem do sukcesu, zwłaszcza w odniesieniu warunków kontraktowych, w tym parametrów waloryzacji kontraktów - dodał.

- W ciągu ostatnich kilkunastu miesięcy rynek budowlany nieco spowolnił, co jest związane ze słabnącą sytuacją makroekonomiczną w Polsce i w Europie – powiedział Jakub Chojnacki, wiceprezes PORR. - Sektor prywatny boryka się głównie z wysoką stopą bazową, a w sektorze publicznym wyraźnie odczuwalny jest już brak środków z funduszu unijnego. Największy sektor – infrastruktury, zarówno od strony drogownictwa jak i kolejnictwa dalej pozwala firmom na utrzymanie zaangażowania zasobów w ramach realizowanych kontraktów, aczkolwiek w stopniu niższym, niż to było w latach poprzednich. Liczymy na sukcesywne odblokowywanie środków unijnych dla Polski i możliwie równomierne rozłożenie inwestycji publicznych na kolejne lata, aby nie doprowadzić do nadmiernej kumulacji. Należy mieć również na względzie, że sytuacja za naszą wschodnią granicą może spotęgować efekt zarówno odpływu siły roboczej, jak i wzmożonego popytu na materiały oraz produkty, które będą potrzebne do prac budowlanych na terenie Ukrainy - zaznaczył.

Budowlana piętnastka

W 2022 r. piętnaście wiodących grup budowlanych w Polsce wypracowało 44,5 mld zł przychodów, o blisko 23 proc. więcej niż rok wcześniej. Zysk netto badanej grupy wyniósł 1,5 mld zł – lider wypracował blisko 550 mln zł, a jedna firma poniosła stratę sięgającą 311 mln zł.

Największe przedsiębiorstwa licząc przychodami za 2022 r:

• Budimex – 8,62 mld zł

• Strabag – 5,07 mld zł

• PORR – 3,92 mld zł

• Erbud – 3,86 mld zł

• Polimex Mostostal – 3,78 mld zł

• Mirbud – 3,32 mld zł

• Unibep – 2,26 mld zł

• Goldbeck – 2,16 mld zł

• Kajima Polska – 1,8 mld zł

• PUT Intercor – 1,68 mld zł

• Pekabex – 1,68 mld zł

• Atlas Ward Polska – 167 mld zł

• Mostostal Warszawa – 1,61 mld zł

• Adamietz – 1,53 mld zł

• Trakcja – 1,5 mld zł

Osiem firm notowanych jest na GPW – dla tej grupy dostępne są przychody za I połowę 2023 r. Sięgnęły one 12,3 mld zł, o 1 proc więcej niż rok wcześniej. Zysk netto wzrósł o 120 proc., do 382 mln zł, z czego 281 mln zł to zasługa Budimeksu.