#WykresDnia: Tanieje energia!

Energia elektryczna tanieje o 20 proc. w Niemczech i Francji, ponieważ UE planuje pilne kroki w celu obniżenia rosnących cen. Wzrosły one w Europie prawie dziesięciokrotnie w ciągu jednego roku, napędzając inflację i zwiększając obciążenie ekonomiczne przedsiębiorstw i gospodarstw domowych.

Bloomberg

Przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen powiedziała w poniedziałek, że UE planuje „interwencję nadzwyczajną” na rynku energii bloku w celu ograniczenia gwałtownie rosnących cen.

– Szybko rosnące ceny energii elektrycznej ujawniają obecnie ograniczenia naszej obecnej struktury rynku – powiedziała w Słowenii. – Został opracowany dla różnych okoliczności. Dlatego teraz pracujemy nad interwencją kryzysową i reformą strukturalną rynku energii elektrycznej.

Słowa te są znakiem, że Komisja zdecydowanie zerwała ze swoją wcześniejszą obroną projektu unijnego rynku energii – i wynika z rosnącej w ostatnich miesiącach presji ze strony rządów państw członkowskich, która twierdzi, że system nie został zaprojektowany, aby poradzić sobie z kryzysem energetycznym wywołanym przez wzrost cen po Inwazja Rosji na Ukrainę.

Rządy wprowadziły środki, począwszy od bezpośrednich darowizn dla gospodarstw domowych, a skończywszy na ograniczeniach cen energii. Ale przy wydatkach na środki krótkoterminowe w krajach takich jak Grecja, które wynoszą obecnie prawie 4 proc. PKB, ustawodawcy usilnie naciskają na interwencję na szczeblu europejskim.

– Musimy naprawić rynek energii. Rozwiązanie na poziomie UE jest zdecydowanie najlepsze, jakie mamy – powiedział w poniedziałek czeski minister przemysłu Jozef Síkela ogłaszając, że zwołuje na 9 września nadzwyczajne spotkanie ministrów ds. energii bloku. Czeski rząd, który sprawuje rotacyjną prezydencję w Radzie UE, powiedział, że europejski limit cenowy „z pewnością będzie na stole”.

Opinie krajów UE szybko zmieniają się na korzyść przebudowy rynków energii – czegoś, co wcześniej było poglądem mniejszości.

– Konieczne jest, abyśmy dokonali zmian strukturalnych, które przyczynią się do ponownego szybkiego spadku cen powiedział kanclerz Niemiec Olaf Scholz na konferencji prasowej w Pradze, dodając: „Istnieje wielka gotowość do zmiany czegoś i wydaje mi się, że jest to bardzo wiele wzajemnych stosunków między szefami państw i rządów w Europie”.

– Oczywiście to, o co obecnie pyta się jako cena rynkowa, nie odzwierciedla podaży i popytu we właściwym sensie – stwierdził.

W poniedziałkowej debacie z niemieckim ministrem gospodarki Robertem Habeckiem von der Leyen przyznała, że po wprowadzeniu środków nadzwyczajnych blok potrzebuje „fundamentalnej reformy rynku energii elektrycznej”.

Hiszpania i Portugalia uzyskały już zgodę Brukseli na ograniczanie cen gazu ziemnego, a chór niezadowolonych krajów rośnie. W zeszłym tygodniu belgijski premier Alexander De Croo rozmawiał również z von der Leyen o pułapie cenowym. – Rynek kompletnie zawodzi. Musimy rozważyć środki, które wcześniej były nie do pomyślenia, takie jak całkowita rewizja rynku energii – powiedział rzecznik belgijskiego ministerstwa energii. Francja już wprowadziła krajowy limit cen energii i zobowiązała się do „zatrzymania” cen w przyszłym roku.

Austria, wcześniej sceptyczna wobec interwencji, teraz głośno się za nią opowiada, a kanclerz Karl Nehammer powiedział w niedzielę: – Musimy wreszcie powstrzymać szaleństwo, które ma miejsce na rynkach energii… Ten rynek nie ureguluje się w swojej obecnej formie. Wzywam wszystkie państwa UE-27 do wspólnego działania i natychmiastowego powstrzymania tej eksplozji cen.

Hurtowy rynek energii elektrycznej w UE został zaprojektowany tak, aby utrzymać niskie ceny, ale teraz przynosi odwrotny skutek. Częściowo problem polega na tym, że cena energii elektrycznej jest powiązana z ceną najdroższego paliwa wymaganego do zaspokojenia popytu na każdy dzień, zwanego merit order, którym ostatnio jest gaz ziemny. A wraz z ograniczaniem przepływów przez rosyjski Gazprom – w połączeniu z innymi trudnościami w globalnym łańcuchu dostaw – cena gazu wzrosła do zapierających dech w piersiach poziomów, powodując gwałtowny wzrost cen energii.

Ceny energii elektrycznej w większości krajów Europy Zachodniej wzrosły w poniedziałek powyżej 600 euro za megawatogodzinę w ciągu dnia, co stanowi ponad ośmiokrotny wzrost w stosunku do tego czasu w zeszłym roku, podczas gdy kontrakty terminowe na gaz ziemny osiągnęły nowy rekord 340 euro za MWh w piątek – poziomy, które zmuszają rządy do wydawania miliardów na ochronę konsumentów i firm i które mogą pogrążyć kontynent w ciężkiej recesji.

– Podwyżki cen są bardzo niepokojące dla rządów i użytkowników końcowych, którzy w niektórych przypadkach obserwują wzrost taryf o 350 procent lub więcej – powiedział Glenn Rickson, szef europejskiej analizy energetycznej w S&P Global.

Zarówno ceny gazu, jak i energii spadły później o około 20 procent, częściowo z powodu doniesień, że UE szybko rozbudowuje magazyny gazu, zapewniając pewną ochronę na wypadek, gdyby Kreml całkowicie zakończył dostawy gazu.

Te dzikie wahania wzmagają wezwania do przemyślenia zorientowanego na rynek podejścia bloku do energii – w przeciwieństwie do kwietniowego raportu Agencji Unii Europejskiej ds. Współpracy Organów Regulacji Energetyki, w którym stwierdzono, że „projekt rynku energii nie powinien winę za obecny kryzys”.