TFI wyręczy w budowie portfela. Efekt? Bezpieczny

Fundusze funduszy to rozwiązanie dla niezdecydowanych. Inwestorzy nie powinni jednak liczyć na to, że za ich pośrednictwem zainwestują w najbardziej rentowne strategie na rynku

Liczba kilkuset funduszy inwestycyjnych dostępnych na polskim rynku na pewno nie ułatwia klientom TFI wyboru najlepszej strategii. Jeżeli do tego weźmiemy pod uwagę, że eksperci powtarzają jak mantrę słowo „dywersyfikacja" – wybór robi się jeszcze trudniejszy. Chcąc rozsądnie ulokować oszczędności, powinniśmy wybrać nie jeden, a przynajmniej kilka funduszy inwestujących w różne rodzaje aktywów.

Pokonać własny portfel?

TFI mają dla klientów rozwiązanie problemu nadmiernego wyboru. Chodzi o fundusze, które inwestują w inne fundusze – zarządzający dokonuje za klienta wyboru najlepszych funduszy danej kategorii, np. akcji lub obligacji.

Niektóre fundusze tego typu przyjmują nawet dość ambitny cel inwestycyjny wyrażony benchmarkiem (portfelem wzorcowym), który musi pokonać zarządzający. W przypadku DB Funds Dynamicznego (funduszu funduszy akcji przygotowanego przez Opera TFI dla Deutsche Banku) jest to 92,5 proc. średniej stopy zwrotu pięciu funduszy akcji polskich o największej wartości aktywów netto plus 7,5 proc. WIBID 6M.

To oznacza, że wyniki DB Funds Dynamicznego są bardzo precyzyjnie określone w kontekście wyników konkurencji – fundusz nie powinien zarabiać dużo mniej niż największe fundusze akcji polskich.

– Fundusze funduszy mają z założenia inwestować w grupę funduszy o najlepszych wynikach w danej grupie i w związku z tym wynik funduszu funduszy będący pewną średnią wyników funduszy o najwyższych stopach zwrotu, w które inwestuje, powinien również być wyraźnie lepszy od średniej – wyjaśnia Piotr Tukendorf, zarządzający funduszami DB Funds, które na razie – działają od kwietnia tego roku – w czołówce wyników się nie znalazły.

Długi okres na mocną „trójkę"

W przypadku jednego z pierwszych funduszy tego typu dostępnych w Polsce – Skarbiec Top Funduszy Akcji – założenie jest mniej ambitne, ale, jak pokazują historyczne stopy zwrotu, jak najbardziej osiągalne. Benchmark funduszu składa się w 70 proc. z WIG20 i 30 proc. z 52-tygodniowych bonów skarbowych. To oznacza, że w praktyce zakłada niższe zyski w czasie hossy i mniejsze straty w czasie bessy niż większość „czystych" funduszy akcji, dla których indeks giełdowy lub kombinacja różnych indeksów giełdowych stanowią z reguły nie mniej niż 90 proc. portfela wzorcowego.

Zarządzający też człowiek

Skarbiec Top Funduszy Akcji w ciągu pięciu lat wypracował dokładnie taką stopę zwrotu, jak średnia dla grupy funduszy akcji polskich, czyli 41 proc. pod kreską. W praktyce mimo ambicji zarządzających, klienci TFI w przypadku funduszy funduszy nie powinni liczyć na dużo więcej.

Z kilku powodów. Pierwszy to opłaty za zarządzanie – w przypadku funduszy funduszy wynoszą one ok. 3 proc. Do tego jednak należy doliczyć opłatę za zarządzanie pobieraną przez fundusze znajdujące się w portfelu funduszu.

Nie oznacza to jednak dosłownie podwójnego obciążenia opłatami. Fundusz funduszy może liczyć na zwrot części opłat, które przekazuje swoim funduszom portfelowym. – W zależności od siły negocjacyjnej danego funduszu funduszy poziom zwrotów opłat za zarządzanie znajdujących się w jego portfelu jest różny. Można przyjąć, że zawiera się w przedziale 25–75 proc. opłaty za zarządzanie standardowego funduszu nabywanego w poczet aktywów funduszu funduszy – tłumaczy Tukendorf.

Kolejny powód to czynnik ludzki. Mówiąc wprost – w żadnym z analizowanych przez nas funduszy funduszy akcji (por. wykresy) w pierwszym półroczu tego roku (ostatnie dostępne sprawozdania finansowe pokazujące skład portfeli funduszy są za ten okres) nie znalazła się strategia akcji, która w tym czasie zarobiła najwięcej.

Najbliżej najlepszego wyboru był zarządzający DB Funds Dynamicznego, który kupił do portfela drugi najlepszy pod względem wyniku za pierwsze półrocze fundusz akcji – Quercus Agresywny. Fundusz Quercusa, bezpośrednio dostępny wyłącznie dla inwestorów dysponujących minimalną kwotą rzędu 40 tys. euro, na koniec czerwca stanowił prawie 20 proc. portfela DB Funds Dynamicznego. Ten fundusz nie inwestuje w fundusze działające krócej niż cztery lata, być może dlatego w jego portfelu zabrakło Copernicus Akcji Dywidendowych.

W praktyce jednak, w portfelu każdego z analizowanych przez nas funduszy w pierwszym półroczu, jeden z dwóch głównych składników portfela nie pokonał nawet benchmarku w postaci indeksu giełdowego najbardziej zbliżonego do jego strategii. WIG okazał się mocniejszy niż Legg Mason Akcji i UniKorona Akcje, a sWIG80 – niż Aviva Investors Nowych Spółek.

Liczą się nie tylko wyniki

Zarządzający przekonują jednak, że ich celem nie jest dobranie do portfela funduszy, które zarobią najwięcej, kierują się również innymi kryteriami. – Z różnych kombinacji funduszy próbujemy ułożyć spójny portfel inwestycyjny zgodny z naszymi oczekiwaniami rynkowymi. Nie oceniamy każdej inwestycji z osobna, a raczej rozpatrujemy ją w kontekście wpływu na ekspozycję całego portfela na obstawiany scenariusz rynkowy. Np. jeżeli zakładamy lepsze zachowanie dużych spółek, to komponujemy portfel z funduszy, które posiadają duży udział akcji takich spółek – wyjaśnia Łukasz Tokarski, doradca inwestycyjny Superfund TFI.

Nie dla ryzykantów

Podsumowując: fundusze funduszy to raczej dobre rozwiązanie dla osób, które szukają strategii dającej przeciętne wyniki w swojej kategorii, przy ograniczeniu ryzyka dużej straty (kryteria doboru funduszy do portfela są w każdym przypadku dość rygorystyczne).

Portfele funduszy tego typu nie są też dobrą podpowiedzią, dla inwestorów chcących powielić ich strategie za mniejsze pieniądze – nie brakuje w nich funduszy, które w krótszych okresach wypadają słabo.

Skarbiec Top Funduszy Akcji

To najdłużej działający na polskim rynku fundusz funduszy, z tych, które wzięliśmy pod uwagę. Jako jedyny inwestuje na tyle długo, żeby jego stopy zwrotu rozpatrywać w horyzoncie kilkuletnim. Na podstawie wyników tego funduszu widać, że w praktyce fundusze inwestujące w inne fundusze przynoszą przeciętne wyniki – zbliżone do średnich w swoich kategoriach. Nie plasują się wśród najwięcej zarabiających funduszy, nie ma ich również wśród najbardziej stratnych strategii. Na koniec pierwszego półrocza największym składnikiem portfela Skarbiec Top Funduszy Akcji był Legg Mason Akcji – fundusz, który w okresie styczeń – czerwiec nie pobił swojego benchmarku, czyli indeksu WIG. Drugi największy składnik portfela, popularny wśród zarządzających funduszami funduszy – Aviva Investors Polskich Akcji wypadł już lepiej.

Superfund Akcji

Superfund Akcji jako jedyny fundusz w okresie porównawczym wypracował lepszą stopę zwrotu niż jeden z funduszy stanowiących największą część jego portfela (w III kwartale był wręcz najlepiej zarabiającym w ogóle funduszem akcji polskich). Jak to możliwe? Inwestuje również w fundusze zagraniczne (na koniec czerwca był to Henderson Gartmore Emerging Markets Fund) oraz może inwestować do 20 proc. swoich aktywów bezpośrednio w akcje. W przypadku tego funduszu wzięliśmy pod uwagę jedynie czerwcowe stopy zwrotu. W ostatnim miesiącu półrocza fundusz działał już wg nowej strategii inwestycyjnej. Jednocześnie czerwiec to miesiąc objęty jeszcze ostatnim dostępnym sprawozdaniem finansowym, w związku z czym można z dużym prawdopodobieństwem stwierdzić, że w tym miesiącu fundusz miał w portfelu właśnie te fundusze, które wykazał w sprawozdaniu.

DB Funds Dynamiczny

Podobnie jak w przypadku poprzedniego funduszu, do porównania wzięliśmy pod uwagę jedynie ostatni miesiąc półrocza (Deutsche Bank wprowadził DB Funds do oferty pod koniec maja). DB Funds to jedyny fundusz funduszy, którego istotnym składnikiem portfela był Quercus Agresywny – drugi fundusz o najwyższych stopach zwrotu w okresie styczeń – czerwiec. W przypadku DB Funds widać istotną cechę funduszy funduszy – za ich pośrednictwem można zainwestować w strategie niedostępne dla inwestorów detalicznych – aby zainwestować bezpośrednio w Quercus Agresywny, trzeba dysponować równowartością 20 tys. euro. DB Fundus inwestuje w fundusze działające na rynku przynajmniej cztery lata.