W rachunku porównuje się ze sobą księgowe przychody i koszty ich uzyskania, których wielkości narastają w czasie, czyli za dany okres "od do" a nie "na dzień", jak w przypadku bilansu. Jeżeli przychody przewyższają koszty, spółka osiąga zysk i jej działalność jest rentowna. Jeśli jest odwrotnie, występuje strata świadcząca o braku opłacalności działalności.
Po stwierdzeniu, czy firma nie generuje strat, kolejną ważną pozycją jest wielkość przychodów ze sprzedaży. Pozwala ona ocenić m.in. rozmiary działalności przedsiębiorstwa, a także, jaki udział w rynku danej branży posiada. W celu zdefiniowania źródeł tworzenia zysku, czy pochodzi on z podstawowej działalności (czyli ze sprzedaży), pozostałej działalności operacyjnej (np. sprzedaży środków trwałych) czy finansowej, istotna jest również wartość poszczególnych kosztów (operacyjnych, finansowych), wartość zysku netto oraz wysokość płaconych podatków. Największe znaczenie przypisuje się wynikowi na sprzedaży. Określa on, czy firma jest rentowna w zakresie swojej podstawowej działalności. Jeśli przedsiębiorstwo odnotowało w ciągu ostatnich okresów stratę ze sprzedaży, natomiast zysk netto był dodatni, to można wywnioskować, że spółka ta istnieje na rynku nie dlatego, że jest rentowna w zakresie działalności, dla której została powołana, lecz dlatego, że w celu "przeżycia" np. sprzedaje własne aktywa.
Ogólna analiza rachunku zysków i strat obejmuje poza tym obliczenie dynamiki. Za jej pomocą można określić tempo rozwoju przedsiębiorstwa oraz zachodzące w nim procesy i trendy, zestawiając ze sobą kilka lat obrotowych. Obliczenie wskaźników dynamiki polega na odniesieniu wartości danej pozycji rachunku zysków i strat z roku badanego do wartości z roku poprzedniego i obliczeniu procentowego przyrostu lub spadku tej wartości. W tym miejscu należy wspomnieć o inflacji, której wpływ w pewnym stopniu przyczynia się do zniekształcenia wyników finansowych. Jeśli np. przychody ze sprzedaży w 2001 roku wzrosły o 3% w stosunku do roku poprzedniego, to mamy do czynienia ze wzrostem tylko w ujęciu nominalnym. Inflacja w 2001 r. wyniosła 5,5%, co oznacza, że realnie wartość przychodów spadła. Podobna sytuacja wystąpiła w 2000 r. w większości spółek informatycznych notowanych na giełdzie - nominalnie odnotowywano wzrost przychodów ze sprzedaży w stosunku do roku poprzedniego, z kolei realnie nastąpił spadek.
Na szczęście stopa inflacji w ostatnich okresach jest o wiele niższa niż w poprzednich latach, lecz jednocześnie rentowność przedsiębiorstw również spada i dla wielu z nich poziom co najmniej 5,5% jest trudny do osiągnięcia.
Słowniczek
