Rewolucja w rozliczaniu derywatów z rynku OTC

Rozmowa z Iwoną Sroką, prezesem KDPW I KDPW_CCC i Martą Kępą, prezesem Stowarzyszenia Rynków Finansowych ACI Polska

Od początku roku KDPW_CCP oferuje usługę rozliczania i gwarantowania rozliczeń derywatów na rynku OTC. Co ta usługa zmienia na naszym rynku?

Iwona Sroka

: Dla nas jest to ważny krok rozwojowy. Weszliśmy bowiem w segment rynku, na którym do tej pory jako izba rozliczeniowa nie byliśmy obecni. Nasza usługa jest odpowiedzią na oczekiwania i potrzeby banków oraz zmiany w europejskich przepisach. Upadek banku Lehman Brothers sprawił, że zaufanie między bankami zdecydowanie spadło. Europejskie władze zdecydowały się więc na zmianę obowiązujących „zasad gry", czego efektem jest unijne rozporządzenie EMIR określające, m.in. zasady funkcjonowania izb rozliczeniowych CCP, a przede wszystkim rozliczania instrumentów pochodnych z rynku międzybankowego. W praktyce wygląda to tak, KDPW_CCP jest teraz tzw. centralnym kontrpartnerem i bierze na siebie obowiązek rozliczenia przekazanej transakcji, gwarantując jej wykonanie szeregiem profesjonalnych mechanizmów, w tym własnym kapitałem. Dla banków oczywistą korzyścią będzie możliwość uwolnienia limitów związanych z ekspozycją ryzyka na inne banki, z którymi zawierają transakcje na rynku OTC. Dzięki izbie, ryzyko będzie liczone tylko w stosunku do niej, a nie wszystkich podmiotów, z którymi handluje dany bank.

Marta Kępa

: Proszę zwrócić uwagę, że cały czas mówimy o transakcjach na rynku OTC, które do tej pory rozliczane były bilateralnie między bankami. Rozliczanie i gwarantowanie rozliczeń derywatów z rynku OTC jest ogromnym krokiem, który podniesie jego atrakcyjność, a przede wszystkim sprawi, że będzie on bardziej  bezpieczny.

Jakie mechanizmy mają zapewnić to poczucie bezpieczeństwa?

IS

: W przypadku rozliczeń transakcji z rynku OTC stosujemy podobny, jak dla  obrotu zorganizowanego, wielostopniowy model zarządzania ryzykiem. Bazuje on na czterech filarach: wymogach kapitałowych i formalnych stawianych przez izbę naszym uczestnikom (bankom i domom maklerskim), indywidualnych depozytach zabezpieczających oraz solidarnym funduszu gwarancyjnym, a także kapitałach własnych KDPW_CCP. W przypadku wystąpienia niewypłacalności uczestnika, KDPW_CCP bierze odpowiedzialność za rozliczenie wszystkich jego transakcji z wykorzystaniem środków zgromadzonych w systemie gwarantowania rozliczeń. Kolejność uruchamiania środków jest ściśle określona w Regulaminie KDPW_CCP i zgodna z najnowszymi unijnymi regulacjami i praktykami. Mam nadzieję, że fakt europejskiego poziomu przyjętych przez nas rozwiązań potwierdzi autoryzacja KDPW_CCP na gruncie wspomnianego rozporządzenia EMIR, o którą właśnie występujemy. To kolejny krok w kierunku podniesienia poziomu usług i bezpieczeństwa rynku finansowego, a dla banków - szansa na rozwój tego segmentu.

Jakie zmiany zaszły w samej KDPW_CCP?

IS

: Projekt rozliczana derywatów z rynku OTC był wieloetapowy i obejmował działania w sferze ustawowej, technologicznej, regulacji KDPW_CCP, korporacyjnej. Wspólnie z grupą ekspertów z największych polskich banków aktywnych na rynku OTC stworzyliśmy koncepcję i model usługi. Przygotowaliśmy założenia do projektu nowelizacji ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, która wprowadziła pojęcie nowacji rozliczeniowej, umożliwiającej izbie wstępowanie w prawa i obowiązki pierwotnych stron transakcji zawartych na rynku. Proces legislacyjny udało nam się przeprowadzić w bardzo krótkim, jak na nasze warunki, czasie 3 miesięcy, intensywnie współpracując ze wspierającym nas środowiskiem rynku finansowego i sejmową komisją finansów. Kolejnym krokiem było podwyższenie kapitału KDPW_CCP do poziomu już 212 mln zł w związku z rozszerzeniem działalności izby o nowy segment rynku, zmiany technologiczne i wewnątrzregulacyjne.

Jakie banki weszły już w system rozliczeniowy?

IS

: Pierwszym uczestnikiem w obszarze rozliczeń OTC został Raiffeisen Bank Polska. Kolejne umowy podpisaliśmy z Bankiem Pekao, Deutsche Bank Polska, ING Bankiem Śląskim, Bankiem Millennium oraz BZ WBK. Banki, które podpisały z nami umowy w I kwartale skorzystały z promocji: zostały zwolnione z opłaty za wpis do rejestru uczestników w wysokości 50 tys. PLN oraz opłaty za uczestnictwo za rok 2013 (20 tys. PLN). Podmioty, które przystąpią do rozliczeń OTC w II kwartale otrzymają 50 proc. rabat na powyższe opłaty.

Aby izba mogła rozliczać derywaty musi jednak wiedzieć jakie są wyceny tych instrumentów.

IS

: KDPW_CCP rozlicza transakcje na bazie instrukcji rozliczeniowych dostarczonych przez elektroniczne platformy konfirmacji – MarkitWire oraz SWIFT Accord. Izba musi jednak wiedzieć, jak wycenić transakcje danego banku w celu wyznaczenia depozytów zabezpieczających. Dlatego porozumieliśmy się z ACI Polska, które prowadzi fixing stawek instrumentów przez nas rozliczanych, z którego korzystamy w systemie kdpw_otc. Liczę, że dzięki temu będzie on bardziej wiarygodny i coraz więcej instytucji będzie korzystało z rozliczeń przez KDPW_CCP.

Dlaczego ACI Polska zdecydowała się na współpracę z KDPW_CCP?

MK

: KDPW_CCP była dla nas inspiracją. Zdecydowaliśmy się podjąć trudnego zadania stworzenia nowych benchmarków na rynku (podobnie jak to miało miejsce kiedyś z WIBOR). Wspólnie z bankami ustaliliśmy ramy tego procesu. Teraz uczestnicy fixingu codziennie między godz. 15:30 a 16:30 przesyłają swoje ceny konkretnych instrumentów FRA, IRS i OIS. Nie tylko na najpopularniejsze terminy, ale także rzadko spotykane na rynku „białe kruki". W sumie 64 instrumenty - to dużo. Dlatego warto podkreślić ogromne znaczenie siedmiu banków, które jako pierwsze zdecydowały się wziąć na siebie ten obowiązek. Razem stworzyliśmy nową jakość. Pozostali uczestnicy rynku powinni  docenić rolę, tych pierwszych. Mówiąc obrazowo, w kontekście wszystkich benchamrków: łatwo jest pasażerowi na gapę mówić, że autobus za bardzo trzęsie. Nie każdy chce kupić bilet, aby autobus wymienić na lepszy.

Czy fixing FRA IRS i OIS, jak WIBOR, jest transakcyjny?

MK

: Przekazywane ceny na fixing są na razie nietransakcyjne. W momencie, kiedy będzie już obowiązek rozliczania w KDPW_CCP z powrotem usiądziemy z bankami do stołu, by rozmawiać o stopniowym wprowadzaniu transakcyjności na poszczególne instrumenty. Z pewnością zwiększy to obroty.  Najgorszy, bowiem, na rynku międzybankowym jest zastój.

Do tego  potrzeby jest tak rozbudowany fixing?

MK

: Tak. Dlatego, że na rynku może zdarzyć się rzadka transakcja - wspomniany „biały kruk" , a wiec może być wysłana do rozliczenia do KDPW_CCP. A izba rozliczeniowa musi wiedzieć jak rynek tę transakcję, nawet bardzo rzadką, wycenia, jaka jest jej wartość.

A bez fixingu KDPW_CCP by nie wiedziała?

MK

: Nie zawsze. Jeśli transakcja jest nietypowa, to brokerzy nie  mają na nią ceny codziennie i trudno jest z kawałków ułożyć cały szereg czasowy. A tak banki codziennie kwotują wszystkie najważniejsze instrumenty, także te mniej popularne, i z tego powstaje krzywa, a więc historia cen. Historia precyzyjna.

No właśnie, jak Panie oceniają to co się dzieje obecnie na rynku w Polsce?

MK

:  Na pewno ruch na rynku międzybankowym jest mniejszy niż kilka lat temu. Oczywiście w dużej mierze jest to kwestia niepewności i braku zaufania. Lehman, Hiszpania, Grecja, Cypr, to nie dotyczy nas bezpośrednio, ma jednak kolosalny wpływ na nasz rynek. Jednak ze względu na tę zawieruchę instrumenty denominowane w PLN są wciąż atrakcyjne dla zagranicznych kontrahentów. Obserwuje nas londyńskie City. Nie zapominajmy też o mniejszych polskich bankach, które z apetytem spoglądają na to co się dzieje na rynku i zawierają transakcje dawniej zarezerwowane dla banków inwestycyjnych. Nie stoimy w miejscu, rozwijamy się, musimy ten moment wykorzystać. Dlatego myślę, że dzięki naszym wspólnym działaniom robimy krok w dobrym kierunku. Dodatkowo wprowadzenie izby KDPW_CCP - to będzie dla banków zmiana o 180 stopni, bo zamiast posiadać wiele linii na poszczególne banki, i za nimi prowadzić rozliczenia transakcji, zaraz po przyjęciu transakcji do KDPW_CCP znikać będą obciążenia limitowe na kontrahentów. Zniknie problem linii, pojawi się transakcyjność.

IS

: Uważam, że udało nam się stworzyć produkt „szyty na miarę" potrzeb naszego rynku, który naprawdę ma duży potencjał i sprawi, że więcej banków będzie zawierać na nim transakcje, przez co zwiększy się jego płynność.

Czy takiej usługi nie były w stanie zaoferować zagraniczne izby rozliczeniowe?

MK

: Z perspektywy banków krajowych rozliczanie i gwarantowanie rozliczeń derywatów przez KDPW_CCP jest korzystne. Mamy bowiem do czynienia z izbą, która zna realia naszego rynku i prowadzi cały czas dialog z jego uczestnikami. Pod tym względem przewaga KDPW_CCP nad innymi izbami jest niepodważalna.

IS

: Z pewnością nasze stawki są również konkurencyjne. Część podmiotów mogłaby mieć także problemy ze spełnieniem wymogów kapitałowych w izbach zagranicznych, dlatego uważam, że nasza usługa jest atrakcyjna dla lokalnych banków. Warto dodać, że będziemy się także promować ją wśród banków londyńskich.

Czy wykazują one zainteresowanie naszym rynkiem?

MK

: Tak. Londyńskie banki są aktywne na polskim rynku derywatów stopy procentowej.

IS

: Odbyło się już spotkanie, podczas  którego prezentowaliśmy naszą usługę. Priorytetem jest udział banków działających w Polsce. Za nimi wejdą globalne instytucje. Będziemy je do tego zachęcać.

Czy możemy teraz oszacować o ile zwiększą się obroty na rynku polskim?

MK

: Trudo odpowiedzieć podając liczbę. Na pewno zarówno fixing, jak i rozliczanie przez CCP będą miały pozytywny wpływ na rynek. CCP obniży min. koszt utrzymywania zabezpieczeń poprzez kompensację należności i zobowiązań. Fixing rozszerzył zakres kwotowanych terminów, co z kolei wpłynie na rozwój całego rynku derywatów stopy procentowej. Zwiększy się też obrót banków krajowych z bankami londyńskimi. A dla klientów nowy fixing to zdecydowanie bardziej przejrzysty rynek.

IS

: W przyszłości, dzięki repozytorium transakcji, będziemy mieli dostęp do zbiorczych danych, wówczas będziemy wiedzieli, z jak dużym rynkiem mamy do czynienia. Myślę jednak, że w stosunkowo niedługim czasie uda nam się zwiększyć wolumeny na rynku międzybankowym w Polsce. W chwili obecnej KDPW_CCP oferuje rozliczanie najbardziej popularnych instrumentów OTC, których listę ustaliliśmy wspólnie z bankami. Jednak już pracujemy nad wprowadzeniem do naszej usługi kolejnych klas instrumentów, denominowanych także w innych niż PLN walutach, co z pewnością wpłynie pozytywnie na rozwój tego segmentu.

Rozmawiał Przemysław Tychmanowicz