Techniki analityczne

W poprzednim odcinku (PARKIET nr 135 z 18 lipca) przedstawiłem koncepcjęśredniej kroczącej kursu korygowanej wolumenem obrotu. Ten rodzaj średniej można wykorzystać do budowy systemu transakcyjnego. W najprostszej postaci jest to system przecięciowy wykresów kursu i średniej. Inny wariant polega na układzie dwóch średnich VAMA o różnym okresie uśrednienia.

Niezależnie od postaci systemu transakcyjnego opartego na średniej VAMA sprawdza się on przede wszystkim na rynkach silnie trendowych, ale nie tylko. System może być efektywny także podczas konsolidacji, o ile amplituda wahań kursu jest odpowiednio duża.Budowa systemuEfektywność sygnałów przecięciowych wykresu kursu i średniej VAMA w porównaniu do skuteczności systemów opartych na innych rodzajach średnich kroczących można ocenić na podstawie działania prostego systemu transakcyjnego. Jako moment wejścia na rynek przyjąłem przecięcie od dołu wykresu średniej przez linię kursu, za sygnał sprzedaży ? przecięcie od góry średniej przez linię kursu. Wszystkie warianty systemu średnia krocząca ? kurs zamknięcia (fixing) testowałem na akcjach Agory za okres od pierwszego notowania (20/4/99) do 30/06/00, przy czym strategia dotyczyła otwierania i zamykania wyłącznie pozycji długich. W omawianym czasie kurs akcji wzrósł o 130 proc. (ze 49,90 zł do 115 zł). Po przyjęciu 0,8-proc. prowizji maklerskich, oprocentowania konta maklerskiego w wysokości 9,5 proc. oraz jednodniowego opóźnienia zawierania transakcji w stosunku do otrzymanego sygnału otrzymałem następujące wyniki:Jak wynika z tabeli, rezultaty osiągnięte dzięki stosowaniu omawianego systemu są w większości porównywalne z zyskiem wynikającym ze strategii ?kup i trzymaj?. Nie jest to także wynik ?porażający? jeśli zauważymy, że cena akcji w jednym ?rzucie? od początku października 1999 r. do połowy marca br. wzrosła trzykrotnie.Przedstawione w tabeli wyniki dotyczą wartości portfela akcji na koniec okresu obliczeniowego. Biorąc pod uwagę statystykę transakcji i relację transakcji zyskownych do tych, które przyniosły stratę, nietrudno zauważyć, że w systemie średniookresowym całość zysków została ?wypracowana? w czasie silnego impulsu wzrostowego. Reszta transakcji, realizowana w czasie formacji horyzontalnych przyniosła straty. Rysunek 1. przedstawia wykres kursu zamknięcia akcji Agory uzupełniony przebiegiem różnych rodzajów średniej ruchomej (45) oraz kształtowanie się wartości portfela złożonego z tych akcji, modyfikowanego w oparciu o sygnały przecięciowe systemu z użyciem różnych rodzajów średniej kroczącej: średniej korygowanej wolumenem obrotu, wykładniczej i arytmetycznej. Jak widać na zamieszczonych wykresach, transakcje dokonywane w pierwszych miesiącach analizowanego okresu praktycznie nie wpływały na stan portfela akcji, a w ostatnich miesiącach nawet obniżały jego wartość.Oscylator różnicowyPrzykładem innego systemu transakcyjnego opartego na średniej kroczącej korygowanej wolumenem jest układ złożony z 2 średnich o różnym okresie uśrednienia. Zwolennikiem tego rodzaju systemu jest autor średniej VAMA, amerykański analityk techniczny Richard Arms. Proponuje on średnie 13- i 55-elementowe. Jego zdaniem, parametry te są bardzo skuteczne, zwłaszcza w dłuższych okresach. Sygnał kupna powstaje w momencie, gdy średnia szybka (13-elementowa) przecina od dołu wykres średniej wolniejszej (w naszym przypadku 55-elementowej).Zastosowanie tego systemu do akcji Agory w omawianym okresie (20/4/99-30/06/00) i po przyjęciu identycznych co poprzednio założeń przyniosłoby zysk porównywalny z systemem przecięciowym kurs-VAMA (45). Rysunek 2. przedstawia wykres kursu Agory z naniesionymi wykresami 13- i 55-elementowej średniej VAMA oraz sygnałami kupna/sprzedaży. Rysunek uzupełniają wykresy wolumenu i stanu konta akcji. Nieco wyższa (o ok. 9 proc.) efektywność systemu VAMA 13-55 w porównaniu z systemem kurs-VAMA(45) wynika m.in. z mniejszej liczby transakcji w okresie wahań horyzontalnych (2 pary iast 6).W trendzie horyzontalnymJak już wcześniej wspomniałem, system oparty na średniej VAMA, może być efektywny także podczas ruchów horyzontalnych, o ile tylko zakres wahań ceny jest odpowiednio duży. Jeszcze lepiej, gdy kolejnym falom wzrostowym towarzyszy rosnący wolumen obrotu.Rysunek 3. przedstawia wykres akcji Chemiskóru za 12 miesięcy (30/6/99-30/6/00). W tym czasie kurs akcji oscylując w przedziale 1,3 zł ? 1,8 zł spadł o ok. 12 proc. (z 1,7 zł do 1,5 zł). Ruchy boczne ceny były jednak na tyle silne, że system VAMA 13-55 (przy innych założeniach j.w.) generował zyskowne sygnały podczas dwóch impulsów wzrostowych, przynosząc w omawianym okresie zysk w wysokości 22 proc. Tworzeniu korzystnych sygnałów transakcyjnych sprzyjał także poprawny przebieg wolumenu obrotu podczas kolejnych fal cyklu. Formowanie zaznaczonych na wykresie charakterystycznych ?stożków wolumenowych? stanowiło dodatkowe potwierdzenie miejsc odwrócenia średniookresowego trendu. Dolna część rysunku przedstawia linię odzwierciedlającą bieżącą wysokość rachunku. Jej rosnący przebieg wynika zarówno z przyjętego założenia oprocentowania konta maklerskiego, jak i dokonywania wyłącznie zyskownych inwestycji.Dobór parametrówSkuteczność systemu zależy zarówno od zmian cen, jak i zmian wolumenu. Widać to wyraźnie na rysunku 3. Warto zwrócić uwagę, że stosunkowo nieduże (np. w porównaniu do poprzedniego przykładu) wychwytywane przez system zmiany cen są skojarzone z gwałtownymi zmianami wolumenu. Na rysunku 2. (Agora) sytuacja jest nieco inna ? system jest skuteczny dzięki dużym zmianom ceny przy znacznie bardziej stabilnym wolumenie. Analizując te dwa charakterystyczne przypadki, a także inne, z braku miejsca nie zaprezentowane w dzisiejszym artykule, można zaryzykować tezę, że system VAMA 13?55 zareaguje na sytuację potencjalnie atrakcyjną dla inwestora (tzn. taką, w której tego rodzaju subiektywne odczucie inwestora wynika z technicznej oceny rynku, jeśli iloraz ceny najwyższej i najniższej pomnożony przez wolumen (liczony w ?kwantach?) przekroczy stosunek ?długości średnich?. W naszym przypadku oznacza to liczbę 3,5, odpowiadającą w przybliżeniu stosunkowi 55/13.Znaczne wydłużanie dłuższej średniej spowoduje poprawne reakcje systemu wyłącznie na największe zmiany. Z kolei zmniejszanie dłuższej średniej co prawda przyspieszy sygnały, ale jednocześnie wprowadzi większą ilość błędnych sygnałów, bądź znacząco zwiększy obciążenie kosztami prowizji. Wybierając parametry średnich dla poszczególnych firm warto zatem zwrócić uwagę na ich zmienność zarówno z punktu widzenia cen, jak i wolumenu. Jeśli zamierzamy wychwycić wybicie z trendu horyzontalnego, bądź zarabiać w czasie ruchów bocznych na akcjach o niewielkich zmianach wolumenu, należy skrócić dłuższą średnią.PodsumowanieNiezależnie od skuteczności takiej, czy innej odmiany systemu opartego na średniej VAMA, istotne jest to, aby każdy sygnał transakcyjny był potwierdzany przez inne techniki lub wskaźniki analizy technicznej wolumenu. Szczególne miejsce w takiej analizie zajmują wykresy Equivolume, analiza cykli oraz wskaźnik ?łatwość ruchu? (EOM). Dopiero przeprowadzona przy użyciu tych wolumenowych narzędzi kompleksowa analiza rynku pozwala na podjęcie racjonalnej decyzji o kupnie, bądź sprzedaży akcji.

Karol JarzyńskiLiteratura: Richard W. Arms ?Znaczenie wolumenu?, WIG Press 1997Wykresy: MetaStock 7.01 (Equis)Źródło notowań: RSP