Rządowy projekt ustawy implementującej wymogi tzw. dyrektywy PAD, a w praktyce wprowadzającej m.in. bezpłatny, podstawowy rachunek płatniczy, z założenia ma zachęcać Polaków do korzystania z usług bankowych. Pytanie, jak takie rozwiązanie może wpłynąć na poziom ubankowienia.
Rynek bankowy w Polsce charakteryzuje się dużą konkurencyjnością i dostępnością usług bankowych. W ofercie banków już teraz funkcjonuje standard łatwo dostępnego i bezpłatnego lub bardzo taniego rachunku. To, że niektórzy Polacy nie posiadają konta, jest najczęściej efektem braku takiej potrzeby, przywiązania do gotówki lub ewentualnie obaw związanych z powierzeniem swoich pieniędzy instytucji finansowej. Ceny usług bankowych nie mają tu aż tak decydującego wpływu. Wprowadzenie bezpłatnego rachunku podstawowego nie wykreuje więc nowej, istotnie odmiennej rzeczywistości rynkowej i w rezultacie nie jest pewne, czy wpłynie znacząco na poziom ubankowienia Polaków.
Może się wydawać, że przedstawione propozycje rozwiązań to dobry kierunek. Warto jednak podkreślić, że zawarte w projekcie regulacje dotyczą jedynie samego konta, w oderwaniu np. od oferty kredytowej. Biorąc pod uwagę codzienne oczekiwania i potrzeby potencjalnych klientów, może to być niewystarczającą zachętą do skorzystania z usług banku. W praktyce samo konto, ograniczone dodatkowo co do funkcjonalności, może być dla wciąż nieubankowionej grupy Polaków mało atrakcyjne. Dodatkowo, największy odsetek osób nieposiadających konta w banku można znaleźć poza aglomeracjami miejskimi, tam, gdzie dostęp do placówek bankowych jest utrudniony. Takie uwarunkowania sprawiają, że kluczową zachętą dla nieubankowionych powinien być łatwy dostęp do pieniędzy, czyli możliwość płacenia kartą, wypłacania z bankomatów czy też zdalna obsługa konta przez internet i telefon.
Należy także pamiętać, że w obecnych warunkach rynkowych poziom ubankowienia Polaków systematycznie rośnie i trudno oczekiwać wzrostu nagłego i skokowego. Jest to raczej proces zależny od wymiany pokoleniowej. Cel, jakim jest redukcja wykluczenia finansowego, szybciej osiągniemy wytrwałą i sukcesywną pracą u podstaw. Wspólnym celem państwa i sektora bankowego powinna być edukacja i wszelkie działania promocyjne w zakresie korzystania z produktów i usług bankowych. Taka aktywność powinna być ukierunkowana na najmłodszych, którzy potrzebują wiedzy z zakresu bezpieczeństwa, zarządzania swoim budżetem, wykonywania operacji, a także tych starszych, którym dotychczas nie uświadomiono wielu korzyści związanych z ofertą banków.
