Polska liderem wzrostu w regionie

Kraje Europy Środkowej zmniejszyły zapóźnienie rozwojowe, jednak aby na tym nie poprzestać, powinny zmienić model gospodarczy.

Wzrost gospodarczy w 11 krajach Europy Środkowo-Wschodniej był ponaddwukrotnie szybszy niż w całej Unii Europejskiej w ostatnich 20 latach. Jednak kapitalizm „patchworkowy”, jak się określa czas i rodzaj przemian w regionie, w dłuższym okresie wykazuje „syndrom krótkowzroczności instytucjonalnej”, który sprawia, że kraje regionu mogą stracić rozwojową przewagę. Jak temu można przeciwdziałać, przedstawiają rekomendacje raportu przygotowanego na XXXIII Forum Ekonomiczne w Karpaczu.

Podstawa do merytorycznych debat

Prezentacja raportu rozpoczęła obrady Forum. Raport po raz siódmy przygotowali naukowcy ze Szkoły Głównej Handlowej, a współgospodarzem wydawnictwa jest Forum Ekonomiczne.

– Jest to raport poświęcony najważniejszym zagadnieniom gospodarczym i społecznym w Polsce i w Europie Środkowo-Wschodniej. Przedstawia najnowsze trendy w sposób kompleksowy – powiedział rektor i profesor SGH dr hab. Piotr Wachowiak w czasie debaty otwierającej Forum.

Opracowanie przygotowało 55 naukowców. Poświęcone jest 12 dziedzinom życia gospodarczego i społecznego, począwszy od analizy czynników wzrostu gospodarczego krajów Europy Środkowo-Wschodniej, przez określenie luki czynszowej (czyli zjawiska zbyt niskich dochodów, aby kupić lub wynająć odpowiednie mieszkanie po cenie rynkowej, i równocześnie zbyt wysokich, aby uzyskać mieszkanie dotowane przez państwo), określenie nierówności społecznych, analizę wpływu reform podatkowych na dochody samorządów lokalnych, określenie znaczenia barier inwestycyjnych dla firm, do analizy wpływu czynników demograficznych i społeczno-ekonomicznych na zdrowie, znaczenia odnawialnych źródeł energii dla rozwoju czy roli technologii blackchain w gospodarce i administracji.

– Cieszę się, że możemy być współgospodarzami tego raportu – powiedział Zygmunt Berdychowski, przewodniczący rady programowej Forum Ekonomicznego. Jego zdaniem wartością raportu jest analiza tego, co się wydarzyło, pokazanie tempa zmian rozwojowych, ale przede wszystkim możliwość zastanowienia się nad przyszłymi działaniami na tej podstawie. Wnioski i rekomendacje zawarte w raporcie powinny być przydatne dla wszystkich osób, które chcą nadawać ton życiu publicznemu w Polsce, które chcą podejmować ważne reformy, dostosowujące nas do zmieniającego się świata – stwierdził Berdychowski.

Jakie modele rozwojowe na przyszłość

Drugi raz do analizy polskich naukowców przyłączyli się analitycy z Europejskiego Banku Inwestycyjnego, który jest zaangażowany w wydanie publikacji.

– Ten rok jest szczególny, to rok 20-lecia przystąpienia Polski i innych krajów regionu do Unii Europejskiej – powiedziała prof. Teresa Czerwińska, wiceprezes EBI. Także ona podkreśliła kompleksowość publikacji. – Jest to raport, który w sposób trafny porównuje różnego typu tendencje czy trendy na przestrzeni lat i pokazuje różnice w poszczególnych modelach gospodarczych. To kompendium wiedzy, które może posłużyć do dyskusji podczas wielu paneli – dodała. Jej zdaniem raport pokazuje, jak zmieniła się gospodarka i życie społeczne w regionie, ale stawia też pytania o innowacyjność, o przezwyciężanie barier dla biznesu.

Zagadnienia poruszone w raporcie będą tematami paneli dyskusyjnych w środę i czwartek podczas Forum Ekonomicznego.

Z raportu wynika, że Polska osiągnęła najszybszy wzrost gospodarczy w latach 2004–2023, na poziomie 3,8 proc., wśród 11 krajów regionu.

Zbliżone pod tym względem wyniki uzyskały jeszcze tylko Rumunia, Słowacja i Litwa. W całej UE wyższe tempo wzrostu było udziałem jedynie Irlandii i Malty. Kraje regionu po 20 latach członkostwa nadrobiły 29 pkt proc. dystansu rozwojowego w stosunku do średniej unijnej. Równocześnie wyprzedziły też pod względem poziomu PKB per capita (według parytetu siły nabywczej) dwa kraje „starej” Unii – Grecję i (niektóre z nich) Portugalię, odrabiając przy tym większą część dystansu rozwojowego (blisko 41 pkt proc. z 52 pkt proc. w 2004 r.) do całej grupy krajów śródziemnomorskich.

Jednak „syndrom krótkowzroczności instytucjonalnej” zdaniem autorów przejawia się niską zdolnością do innowacji oraz niemożnością zmiany źródeł przewagi konkurencyjnej. Kraje regionu powinny spróbować zmienić model rozwoju na charakterystyczny dla gospodarki zamkniętej, oparty na wiedzy i przyjazny dla środowiska naturalnego, szybko reagujący na wyzwania zewnętrzne.