Rynek TFI oddycha głębiej, ale pracuje tylko jedno płuco

Krajowy rynek funduszy inwestycyjnych z miesiąca na miesiąc staje się coraz bardziej zdominowany przez TFI powiązane z bankami – to one przyciągają kapitał i zwiększają udziały w rynku. Mniejszym towarzystwom pozostają tylko okruchy.

Źródła świeżego kapitału zasilają głównie fundusze bankowych towarzystw.

Dłużne na pierwszym planie

Łączne aktywa towarzystw funduszy inwestycyjnych, na temat których dane zbierają Izba Zarządzających Funduszami i Aktywami oraz serwis Analizy.pl, wzrosły w 10 miesięcy tego roku o 41,6 mld zł, do 307,98 mld zł. Jak dotąd mówimy zatem o zwyżce sięgającej 15,6 proc., co oznacza zdecydowane odbicie po chudych poprzednich latach. Co więcej, zważywszy na kontynuację wyraźnego odbicia krajowego rynku oraz poprawiającą się w listopadzie sytuację giełd bazowych, a także kolejne wpłaty do funduszy można zakładać, że dwa ostatnie miesiące tego roku również dla TFI będą udane. Jeśli branża TFI utrzyma tempo wzrostu aktywów z października, mogłaby zamknąć ten rok, zarządzając sumą o około 50 mld zł wyższą niż 12 miesięcy wcześniej.

Wzrost kapitału pod zarządzaniem TFI w tym roku bierze się głównie ze wzrostu wycen aktywów. Po 10 miesiącach tego roku jedynie 3 spośród 22 grup funduszy wyróżnianych przez serwis Analizy.pl notowało ujemną stopę zwrotu, a tylko w jednym przypadku (akcji azjatyckich bez Japonii) była ona dwucyfrowa. Z drugiej strony w aż 7 kategoriach funduszy przeciętne stopy zwrotu przekraczały 10 proc. Najmocniejszymi grupami funduszy po październiku były polskie akcje (uniwersalne oraz małych i średnich spółek), których zyski przebiły 23 proc. Wszystko wskazuje na to, że w listopadzie produkty te utrzymają czołowe pozycje. Warto odnotować także siłę polskich akcji w dłuższym terminie. W okresie ostatnich pięciu lat portfele krajowych małych i średnich spółek przyniosły inwestorom przeciętnie niemal 61 proc. zysków. Uniwersalne fundusze polskich akcji wypracowały z kolei 34,4-proc. stopy zwrotu. Dla porównania fundusze akcji amerykańskich w ciągu ostatnich 60 miesięcy zarobiły po 33,3 proc. Warto zauważyć, że fundusze obligacji, mimo rocznego rajdu, wciąż nie odrobiły wszystkich strat z lat poprzednich. Obie grupy portfeli papierów długoterminowych są pod kreską w okresie trzech lat, natomiast po 60 miesiącach zyskują ledwie między 4 a 5 proc. Solidne w tym roku stopy zwrotu funduszy to główne źródło wzrostu kapitału pod zarządzaniem TFI, ale w około jednej trzeciej przyczyniły się do tego wpłaty klientów. Łącznie w 10 miesięcy tego roku klienci powierzyli powiernikom 14,17 mld zł świeżej gotówki, co odpowiada dokładnie za 34,1 proc. tegorocznego przyrostu aktywów pod zarządzaniem.

GG Parkiet

Zdecydowanie sprzedaż funduszy detalicznych oparta jest na produktach dłużnych. Jak dotąd przyciągnęły one 15,18 mld zł świeżej gotówki, co odpowiada blisko 19 proc. aktywów tych funduszy na koniec zeszłego roku.

Większość pozostałych kategorii funduszy na ogół jest pod kreską, jeśli chodzi o sprzedaż po 10 miesiącach tego roku. Dotyczy to nawet funduszy akcji, które mają za sobą bardzo udany październik (202 mln zł wpłat netto), ale saldo sprzedaży wciąż jest 403 mln zł na minusie. Warto zaznaczyć, że produkty oparte na krajowych spółkach są już bliskie wyjścia nad kreskę. Dłużej może to potrwać w przypadku funduszy akcji zagranicznych.

Nad kreską są fundusze mieszane – wpłaty nad wypłatami po 10 miesiącach roku przeważają o 405 mln zł. W dużym stopniu jest to jednak efekt przetasowań aktywów w jednym z TFI we wrześniu.

W najtrudniejszej sytuacji wydają się być fundusze surowców. Klienci wycofali z nich w tym roku 770 mln zł, co odpowiada aż 20,5 proc. ich aktywów z końca 2022 r. Najgorszy okres pod względem sprzedaży przypadł w tej grupie na I połowę roku – ostatnio umorzenia wyhamowały.

Banki, a potem długo nic

Ogółem rynek funduszy w tym roku ma się lepiej i mowa zarówno o stopach zwrotów samych produktów, jak i o nastawieniu klientów. Oczywiście będzie się to pozytywnie przekładać na finanse TFI – jak podał GUS, w I połowie tego roku powiernicy wypracowali wynik netto na poziomie 275,1 mln zł, czyli o 18,9 proc. więcej niż przed rokiem. Złożyło się na to łącznie 290,6 mln zł wypracowanych przez 37 TFI oraz 15,5 mln zł sumy strat 18 towarzystw.

Sytuacja wcale nie jest więc tak kolorowa dla wszystkich – aktywa oczywiście rosną (choć i to nie jest regułą), ale napływy nie rozkładają się po rynku proporcjonalnie. Za wysoki wynik sprzedaży w tym roku odpowiadają głównie towarzystwa bankowe. Solidna praca tego kanału sprzedaży funduszy sprawiła, że niegdyś małe TFI (Alior i BNP Paribas) w ciągu tego roku wspięły się o wiele pozycji.

Towarzystwa będące częścią bankowych grup kapitałowych zostały w tym roku zasilone sumą 17 mld zł wpłat od klientów. TFI, które są częścią ubezpieczeniowych grup, mogą tylko pomarzyć o takich wynikach. Przykładowo do Generali Investments trafiło jedynie 179 mln zł, do Uniqi 164 mln zł, a do TFI Allianza 145 mln zł.

Wśród towarzystw niepowiązanych z grupami kapitałowymi, które zapewniają sieć sprzedaży, wyniki są nieraz pod kreską. Przykładowo w Rockbridge przewaga umorzeń sięga 256 mln zł (to TFI po 10 miesiącach tego roku zarządza mniejszą sumą aktywów), a w AgioFunds aż 321 mln zł. Pozytywnie w tej grupie wyróżnia się Quercus (należy do niego Xelion DI), gdzie wpłaty są wyższe o 466 mln zł.

Jeśli chodzi o zmianę procentową aktywów pod zarządzaniem, najgorzej wypada Baltic Capital, gdzie spadek sięga 20 proc. Następne od końca jest Noble Funds, które ma za sobą 17-proc. spadek aktywów (przy odpływach netto rzędu 664 mln zł, co jest najgorszym wynikiem na rynku), a dalej jest Rockbridge.

Z większych TFI najmocniej urosły BNP Paribas i Alior (odpowiednio o 88 proc. i 81 proc.). Z rynkowej czołówki wysoką dynamikę wzrostu aktywów notuje Santander, który z końcem października miał o 39 proc. więcej aktywów niż na koniec 2022 r.

Fundusze dłużne w tym roku mocno zwiększają swoje udziały w całym rynku TFI

Blisko 15,2 mld zł, które w tym roku zasiliły fundusze dłużne, to niemal 19 proc. aktywów, którymi produkty te zarządzały na koniec 2022 r. Wielomiliardowe wpłaty oraz solidne stopy zwrotu sprawiają, że fundusze dłużne mocno powiększyły w tym roku swój udział w całym rynku.

Na koniec października znajdowało się w nich 103,7 mld zł, co odpowiadało 33,7 proc. całości. Jest to o 3 pkt proc. więcej niż jeszcze dziesięć miesięcy wcześniej. Fundusze akcji, które w październiku zaczęły w końcu budzić zainteresowanie u klientów, od początku tego roku mogą się chwalić wysokimi stopami zwrotu. W przypadku uniwersalnych funduszy akcji polskich wyniki te ostatnio zaczęły sięgać średnio 28 proc. i to zapewne nie koniec, jeśli uwzględnimy wciąż trwające zwyżki na GPW. Jak na razie jednak wynik sprzedaży funduszy akcji w tym roku pozostaje pod kreską.

Jeśli udałoby się utrzymać tempo wpłat z poprzedniego miesiąca, szansa na wyjście nad kreskę pojawi się w grudniu. Mimo rewelacyjnych stóp zwrotu funduszy udział funduszy akcji w rynku w tym roku zmalał. Na koniec października w produktach tych znajdowały się 32 mld zł, co odpowiadało 10,4 proc. aktywów całego rynku. Wynik ten był o 0,1 pkt proc. niższy niż przed dziesięcioma miesiącami.

Także większość pozostałych kategorii funduszy detalicznych traci udziały w rynku. W produktach mieszanych, których wynik napływów jest w tym roku dodatni, na koniec zeszłego miesiąca było 38,2 mld zł, co odpowiadało 12,4 proc. całej oferty TFI. W porównaniu z grudniem 2022 r. udział funduszy mieszanych spadł jednak o 0,4 pkt proc. Podobnej wielkości dynamikę spadku udziału w rynku mają za sobą fundusze surowców, w których klienci TFI utrzymują niecałe 3 mld zł.

Swoją pozycję zmniejszyły także produkty absolutnej stopy zwrotu, a także fundusze nieruchomości oraz aktywów niepublicznych. W przypadku tych ostatnich spadek sięga 3,6 proc. mimo przyrostu aktywów.

Ważną częścią rynku TFI są także pracownicze plany kapitałowe. Z końcem października znajdowało się w nich 16,7 mld zł, czyli o 6,4 mld zł więcej niż w grudniu 2022 r. Obecnie ich udział w rynku to zaledwie 5,4 proc.paan