Które raporty roczne są „the best”

Startuje kolejna edycja konkursu The Best Annual Report, którego celem jest promowanie raportów rocznych o największej użyteczności dla inwestorów.

Jest to już 19. edycja konkursu, w którym oceniane są sprawozdania roczne spółek z GPW i NewConnect. Pod lupę trafią raporty za 2023 r. Jak zapowiadają organizatorzy, tegoroczna edycja przynosi spore zmiany w kryteriach oceny sprawozdań. „Parkiet” tradycyjnie jest wśród patronów medialnych konkursu.

– Tegoroczna edycja wiąże się z dość radykalną zmianą w podejściu do oceny poszczególnych części raportu rocznego. Jest to spowodowane odejściem od oceny spełnienia obowiązku sprawozdawczego, wynikającego z rozporządzenia Ministerstwa Finansów w sprawie informacji bieżących i okresowych emitentów, rozumianego w sposób minimalistyczny, na korzyść story telling i filozofii raportowania zintegrowanego – zapowiada Małgorzata Gula, prezes organizującego konkurs Instytutu Rachunkowości i Podatków.

– Nowe kryteria oceny kładą jeszcze większy nacisk na jakość, użyteczność i holistyczne podejście do raportowania. „Spójna i całościowa opowieść o firmie” – to jedna z koncepcji przyświecających raportowaniu zintegrowanemu – precyzuje Mariola Golec z PRK Doradztwo Giełdowe, współautorka zmian kryteriów i członkini kapituły konkursu.

– Przyjrzymy się też dokładniej, w jaki sposób emitenci zastosowali się do MSR1 w zakresie prezentacji zasad rachunkowości, czyli czy rok do roku weryfikowane są zasady rachunkowości i dostosowane do specyfiki spółki. Ważną kwestią będą wytyczne Europejskiego Urzędu Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych (ESMA), odnoszące się do czynników ryzyka klimatycznego w sprawozdaniach finansowych czy prezentacja alternatywnych wskaźników pomiaru wyniku (tzw. APM) – dodaje Tomasz Konieczny, partner PwC, członek kapituły.

Istotną kwestią w tym roku jest też ocena raportów zrównoważonego rozwoju, które wraz z dyrektywą CSRD i standardami ESRS zagoszczą już na stałe w sprawozdawczości finansowej emitentów i będą jednym z większych wyzwań dla bardzo wielu spółek, zwłaszcza tych, które publikowały tylko oświadczenia o danych niefinansowych.

Organizatorzy zapowiadają także zmianę zasad oceny raportów laureatów nagród The Best of The Best – elitarnej grupy spółek, które co najmniej trzykrotnie zdobyły nagrodę główną i od których należy wymagać więcej, szczególnie w zakresie rekomendacji ESMA.

Jak co roku wnikliwej ocenie zostaną poddane poszczególne elementy raportu rocznego: sprawozdanie z działalności, sprawozdanie finansowe, oświadczenie o stosowaniu ładu korporacyjnego, raport zintegrowany lub zrównoważonego rozwoju oraz sprawozdanie o wynagrodzeniach.

Spółki z rynku głównego oraz NewConnect już teraz mogą zgłaszać się do udziału w konkursie. W kolejnych miesiącach do pracy przystąpi kapituła, a o tym, które raporty okazały się najlepsze, dowiemy się jesienią, na gali organizowanej przez IRIP.

OPINIE

Jak najlepiej przedstawić działalność emitenta w sprawozdaniu z działalności

dr hab. Jacek Gad, prof. UŁ, członek zespołu oceniającego sprawozdania z działalności

Mariola Golec, członek zarządu, PRK Doradztwo Giełdowe, członek zespołu oceniającego sprawozdania z działalności

Sprawozdanie z działalności obok sprawozdania finansowego stanowi podstawowe źródło informacji na temat efektów zarządzania spółką w danym okresie. Co ważne, ze względu na zawarte w nim informacje prospektywne (m.in. plany i strategie) pozwala również na ocenę przyszłych działań zarządu zanim zostaną one zrealizowane. Sprawozdanie z działalności umożliwia zatem realizację procesu nadzoru w ujęciu ex post i ex ante. Informacje zawarte w sprawozdaniu z działalności uzupełniają dane finansowe zawarte w sprawozdaniach finansowych, które bez odpowiedniego kontekstu mogą tracić na użyteczności. Jednocześnie sprawozdanie z działalności zawiera dodatkowe (niepowiązane ze sprawozdaniem finansowym) informacje ułatwiające ocenę jednostki. Można zatem wskazać na dwa wymiary użyteczności sprawozdania z działalności. Pierwszy związany jest z użytecznością sprawozdania z działalności jako odrębnego elementu sprawozdawczości spółek, drugi natomiast polega na wzmacnianiu użyteczności sprawozdania finansowego za sprawą informacji zawartych w sprawozdaniu z działalności.

Praktyka sprawozdawcza spółek publicznych wskazuje, że sprawozdanie z działalności jest raportem w dużym stopniu zindywidualizowanym, zawierającym informacje specyficzne dla danej spółki. Wydaje się zatem, że forma oraz zawartość sprawozdania z działalności pozwalają wyróżnić się spółce na tle konkurencji. Zauważyć należy jednocześnie, że obecnie wyzwaniem jest nie tyle zwiększanie ilości informacji zawartych w sprawozdaniu z działalności, ale wzmacnianie ich użyteczności.

W tym roku Kapituła Konkursu The Best Annual Report stanie przed trudnym wyzwaniem - koniecznością zachowania tradycyjnie rygorystycznego podejścia do poziomu jakości prezentowanych raportów rocznych spółek giełdowych, przy jednoczesnym uwzględnieniu nowych kryteriów oceny kładących jeszcze większy nacisk na zintegrowanie i użyteczność informacji.

Konkurs The Best Annual Report kojarzony jest od wielu lat z wysokim prestiżem, a dla działów relacji inwestorskich spółek giełdowych uzyskanie nagrody w tym konkursie traktowane jest jako najlepsze wyróżnienie za codzienny wysiłek i pracę. Świadczy o najlepszej jakości raportu rocznego, często przygotowywanego przez wiele osób i wiele tygodni, o najlepszej efektywności tego procesu i dzięki temu największej użyteczności dla odbiorców i inwestorów. Kapituła Konkursu zawsze bierze pod uwagę merytoryczną jakość przedstawianych informacji, jak też ich zakres i szczegółowość. Wzorcowy raport roczny powinien bowiem dawać odbiorcy wystarczające informacje na temat zarówno modelu biznesowego spółki, otoczenia w jakim funkcjonuje, czynników generujących osiągnięte wyniki finansowe, jak też patrzeć w przyszłość ukazując perspektywy rozwoju spółki i ryzyka mogące się zmaterializować wpływając istotnie na przyjętą strategię. Mimo iż znacząca część informacji wynika z wymogów rozporządzenia w sprawie informacji bieżących i okresowych (…), Kapituła Konkursu spotyka się z bardzo zróżnicowanym poziomem jakości prezentacji tych informacji. Niezmiennie od lat, Kapituła dokłada starań aby nagrodzić spółki, które powyższe informacje przedstawiają w sposób rzetelny i kompleksowy. Dając feedback pozostałym podmiotom Kapituła Konkursu dba o szerzenie najwyższej jakości wzorców raportowania na polskim rynku kapitałowym.

W tegorocznej edycji Konkursu Kapituła zachowując dotychczasowe aspekty oceny, przyjęła zmodyfikowane kryteria w zakresie oceny sprawozdań zarządu z działalności spółki i/lub grupy kapitałowej. Nowe kryteria oceny kładą jeszcze większy nacisk na jakość, użyteczność i holistyczne podejście do raportowania. „Spójna i całościowa opowieść o firmie” – to jedna z koncepcji przyświecających raportowaniu zintegrowanemu. Mamy więc nowe podejście do poszczególnych obszarów. Łańcuch tworzenia wartości i kapitały przedsiębiorstwa – w jaki sposób spółka prowadzi swój biznes, buduje wartość oraz zapewnia jej trwałość i rozwój na przyszłość. Analiza przyczynowo-skutkowa wyników finansowych – czyli kompleksowy, spójny pakiet informacyjny zawierający powiązanie danych prezentowanych w sprawozdaniu finansowym z ujawnieniami prezentowanymi w sprawozdaniu z działalności w poszczególnych segmentach, zintegrowany z przedstawieniem zdarzeń i czynników kształtujących poszczególne wyniki. Istotny obszar w raporcie rocznym to przyszłość spółki w perspektywie krótko-, średnio- i długoterminowej – konkretne plany działań i rozwoju oraz ocena możliwości osiągnięcia zakładanych celów, a także rozliczenie wcześniejszych deklaracji i ujawnienie czynników ograniczających rozwój spółki. Równie ważne w ocenie będą obszary otoczenia, ryzyka, zarządzania i nadzoru – czyli ujawnienia w zakresie wpływu otoczenia na spółkę, rzeczywistych, prawdopodobnych i specyficznych ryzyk w działalności spółki, a także sposobu faktycznego sprawowania funkcji zarządczych i nadzorczych, w szczególności w kontekście możliwości realizacji strategii i zabezpieczenia spółki przed identyfikowanymi ryzykami. Motywem przewodnim oceny będzie też promowanie przejrzystości, użyteczności oraz spełniania zasady istotności informacji w raporcie. Raport roczny to bowiem ma być merytoryczna, jasna, zsyntetyzowana, klarowna i przekonująca czyli uzasadniona odpowiedź na kluczowe zagadnienia i pytania odbiorcy raportu.

To zasadnicze kwestie podlegające szczególnej ocenie w tej i kolejnych edycjach konkursu. Nie oczekujemy doskonałości w tej edycji, lecz będziemy dążyć do niej z każdym kolejnym rokiem. Tak aby laureaci konkursu The Best Annual Report pozostawali elitą i wzorcem idei raportowania.

Na co warto zwrócić uwagę w sprawozdaniu finansowym

Tomasz Konieczny, partner PwC, członek zespołu oceniającego sprawozdania finansowe

Rok 2023 przyniósł nam zmianę standardu ogólnego dotyczącego przygotowania sprawozdań finansowych, czyli MSR 1, w zakresie prezentacji zasad rachunkowości. Dotychczasowe uregulowania niejako zachęcały przygotowujących do przeładowywania sprawozdań finansowych długimi, często kilkudziesięciostronicowymi opisami zasad rachunkowości, zwykle będącymi kopią tekstu wymogów standardu. Zmiana standardu skłania przygotowujących do przedstawiania w ramach prezentacji zasad rachunkowości informacji dostosowanej do specyfiki danej jednostki opisującej wyłącznie istotne zasady rachunkowości dotyczące tylko istotnych danych w sprawozdaniu finansowym w obszarach, w których jednostka ma wybór w doborze zasady (np. wycena nieruchomości inwestycyjnych wg kosztu nabycia pomniejszonej o amortyzację i utratę wartości lub wartości godziwej), w obszarach złożonych lub takich, w których występuje znaczący osąd (np. czy dana transakcja sprzedaży lub zakupu zawiera elementy leasingu), w obszarach, gdzie występują znaczące szacunki (np. kwestii określenia szacunków rezerw) czy w obszarach, których MSSF nie reguluje wprost, pozostawiając jednostce konieczność stworzenia własnych zasad rachunkowości w oparciu o ogólne wytyczne ich tworzenia (np. takim obszarem jest rachunkowość połączeń pod wspólną kontrolą). Z mojej praktyki, jako biegłego rewidenta oceniającego sprawozdanie finansowe, zauważyłem, że jednostki różnie podchodziły do tej zmiany. Niestety, niektóre nie zrobiły zbyt wiele, a jako biegły rewident badający sprawozdanie finansowe nie bardzo miałem narzędzia, żeby wymusić na przygotowującym „przycięcie” opisu zasad rachunkowości, bo ostatecznie standard nie zabrania zamieszczenia rozbudowanych opisów zasad rachunkowości a jedynie określa, że informacje nieistotne nie mogą przesłaniać informacji istotnych. Natomiast jako członek kapituły zamierzam skupić się na tym obszarze i oceniać wysoko tych, którzy włożyli wysiłek w jakość ujawnień dotyczących zastosowanych istotnych zasad rachunkowości.

Pozostałe obszary, na których moim zdaniem powinna skupić się Kapituła oceniająca sprawozdanie finansowe zgodnie z MSSF, pokrywają się z wytycznymi wydanymi przez ESMA w odniesieniu do sprawozdań finansowych za rok 2023. Wytyczne ESMA zwracają uwagę na konieczność odpowiedniego zaadresowania kwestii klimatycznych w sprawozdaniu finansowym. Obecnie nie istnieje jeden wspólny standard dotyczący wpływu kwestii klimatycznych na sprawozdanie finansowe, natomiast fakt zmian klimatu oraz działań podjętych przez UE ma wpływ na dane w sprawozdaniu finansowym oraz ujawnienia. Wpływ ten jest uzależniony od tego, czym dana firma się zajmuje, i może dotyczyć kwestii takich jak amortyzacja, utrata wartości niektórych aktywów niefinansowych, rezerw (np. na usunięcie skutków zanieczyszczeń), ale też na przykład wycena oczekiwanych strat kredytowych w portfelu banków udzielających kredytowania różnym podmiotom. To, w jaki sposób spółka przedstawi ujawnienia dotyczące wpływu ryzyk klimatycznych na zaprezentowane dane finansowe i na ile takie ujawnienie jest konkretne i do niej dostosowane, będzie z pewnością przedmiotem uwagi Kapituły. Podobnie rzecz ma się z wpływem inflacji i związanymi z nią zmianami stóp procentowych, które mają wpływ na kwoty zaprezentowane w sprawozdaniu finansowym, np. w kwestiach wycen niektórych instrumentów finansowych czy też rezerw lub odpisów utraty wartości aktywów trwałych. Innym ciekawym obszarem, nad którym na pewno się będziemy pochylać w ramach prac Kapituły, będzie prezentacja w sprawozdaniu finansowym tak zwanych alternatywnych wskaźników pomiaru wyniku (z ang. APM, alternative performance measures), czyli mierników takich jak np. EBITDA, które nie są wprost zdefiniowane w standardzie, ale są często wykorzystywane przez spółki i prezentowane w sprawozdaniu finansowym. Ta ostatnia kwestia jest już uregulowana w niedawno opublikowanym MSSF 18, ale ten obowiązywać będzie dopiero w latach przyszłych, tak że na razie pozostaje nam ocena, czy prezentowane APM pozostają w zgodzie z wytycznymi ESMA w tym zakresie oraz czy są dostępnie przedstawione i zrozumiałe dla czytelnika.

Jak naprawdę wygląda ład korporacyjny w spółce giełdowej

dr Krzysztof Grabowski, przewodniczący zespołu oceniającego oświadczenia o stosowaniu ładu korporacyjnego

Coraz więcej regulacji prawnych i rynkowych przywołuje w swojej treści zagadnienia ładu korporacyjnego. Rozporządzenie Ministra Finansów (wraz z uzupełniającymi przepisami Regulaminu Giełdy) zobowiązuje spółki notowane na rynku regulowanym GPW do zamieszczania w raportach rocznych (w sprawozdaniach z działalności) oświadczenia o stosowaniu ładu korporacyjnego. Regulamin Giełdy, jako taki, zobowiązuje te spółki do informowania o stopniu stosowania (lub niestosowania) giełdowych zasad dobrych praktyk (DPSN 2021). A już niedługo dojdzie nowy obowiązek publikowania obszernych raportów w zakresie zrównoważonego rozwoju, wymaganych przez Dyrektywę CSRD i standardy ESRS. No to zobaczmy, czego można (lub będzie można) się z tych raportów dowiedzieć…

W raportach wymaganych przez Giełdę trzeba zamieścić informacje, które z zasad DPSN są przez spółkę stosowane (lecz nic o tym, w jaki sposób są stosowane), a bardziej konkretne wyjaśnienia trzeba przedstawić tylko wtedy, gdy któreś z tych zasad nie są stosowane lub zostały naruszone incydentalnie. W raporcie zrównoważonego rozwoju trzeba będzie przedstawiać informacje z zakresu ESG, w szczególności rozbudowane informacje dotyczące wpływu na klimat i ekosystem (E – environment) oraz spraw społecznych (S – society). Natomiast informacje dotyczące ładu korporacyjnego (G – governance) wymagane są w zaledwie szczątkowym zakresie, odnoszącym się w zasadzie tylko do tego, w jaki sposób spółka zarządza działalnością w zakresie tych dwóch pierwszych liter „ES”. Lecz o trzeciej literze „G”, czyli o ładzie korporacyjnym w pełnym jego rozumieniu jest tam naprawdę niewiele.

Jeżeli jednak chcemy się dowiedzieć, jak naprawdę wygląda ład korporacyjny w spółce giełdowej, to pozostaje już tylko to trzecie źródło informacji, jakim jest oświadczenie o stosowaniu ładu korporacyjnego, stanowiące wyodrębnioną, a przy tym integralną część sprawozdania z działalności. Tym bardziej więc należy zadbać, by rzeczywiście przedstawiało pełny obraz ładu korporacyjnego. Zatem oprócz formalnego spełnienia wymogów rozporządzenia Ministra Finansów warto podjąć próbę opracowania kompleksowej informacji w tym zakresie. Dobrą wskazówkę stanowi tu zalecenie Komisji Europejskiej z 9 kwietnia 2014 r. (2014/208/UE), które podpowiada, jak można i warto skutecznie to zrobić, przedstawiając opis, w jaki sposób zasady ładu korporacyjnego są w spółce stosowane na wszystkich szczeblach jej działalności oraz komunikacji z akcjonariuszami.

Coraz większe znaczenie raportów zrównoważonego rozwoju

dr hab. inż. Paweł Bogacz, prof. AGH, członek zespołu oceniającego raporty zrównoważonego rozwoju

Waga i rola raportów niefinansowych oraz przede wszystkim coraz bardziej zastępujących je raportów zrównoważonego rozwoju staje się z roku na rok coraz większa, podnosząc i tak już przewodni charakter oceny przedsiębiorstw przez różnych interesariuszy, zwłaszcza w aspekcie uzyskiwania przez te firmy tzw. licence to operate w średnim i długim okresie czasu. Co jeszcze ważniejsze, w coraz większym stopniu raporty te wynikają z kompleksowej strategii ESG czy też zrównoważonego rozwoju, realizowanej przez wydające je przedsiębiorstwa. W ten sposób raporty takie stają się coraz częściej wynikiem, a nie celem działań przedsiębiorstw. Pokazuje to, że w przypadku wielu jednostek biznesowych koncepcja zrównoważonego rozwoju stała się wiodącą ideą i filozofią ich działania – działania opartego na długofalowym myśleniu, w którym wzrost i rozwój ekonomiczny oparty jest o sprawiedliwość w stosunku do społeczeństwa oraz w odniesieniu do środowiska.

Zasady działania zrównoważonego rozwoju zostały określone przez ONZ 30 lat temu, a od tamtego czasu standardy ich wdrażania są uszczegóławiane i rozwijane. Odzwierciedlamy to także w kryteriach przygotowanych do oceny raportów niefinansowych i zrównoważonego rozwoju za rok 2023. Dotyczy to zwłaszcza rozwoju obowiązków i wytycznych raportowania wynikających ze Strategii Europejskiego Zielonego Ładu Unii Europejskiej. W związku z wdrażaniem w życie Dyrektywy sprawozdawczości przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju (tzw. Dyrektywy CSRD) oraz wprowadzonego przez nią zestawu 12 jednolitych standardów raportowania informacji na temat zrównoważonego rozwoju (tzw. ESRS-ów), a także z rozwojem wymagań dotyczących raportowania wyników działań zrównoważonych środowiskowo (tzw. taksonomii UE), wprowadziliśmy do kryteriów oceny nowe elementy. Zwracając baczną uwagę na oparcie prowadzenia zrównoważonego rozwoju na interesariuszach, czego wynikiem powinna być realizacja działań angażujących poszczególne ich grupy, w bieżącym roku pojawiły się w tym zakresie nowe elementy kryteriów oceny. Uwzględniają one po pierwsze możliwość korzystania przez przedsiębiorstwa ze standardów ESRS, tak w ujęciu przekrojowym, jak i tematycznym.

Z tego powodu uwzględniono w kryteriach możliwość wykorzystania analizy podwójnej istotności w definiowaniu tematów istotnych do raportowania, a także aspekt budowy strategii ESG/zrównoważonego rozwoju/społecznej odpowiedzialności biznesu, jako wynik odpowiedzi na wydzielone na bazie istotnych tematów ryzyka i szanse. Wskazano także w ich ramach na potrzebę odpowiedniego zaadresowania tych zarządzanych kwestii przez zarządy i rady nadzorcze oraz odpowiedniego poziomu należytej staranności ich prowadzenia.

Kapituła konkursu wzięła również pod uwagę szerszy zakres wytycznych tematycznych wynikających z legislacji ESRS-ów tematycznych, ale przede wszystkim obowiązujących nowych rozporządzeń Taksonomii UE. Stąd też w większym stopniu punktowane jest zgodne z systematyką UE zaangażowanie w łagodzenie oraz w adaptację do zmian klimatu, a także uwzględnienie w ujawnieniach w kompleksowy sposób kwalifikacji działań przedsiębiorstw do realizacji pozostałych czterech celów środowiskowych. W aspekcie tematów społecznych kapituła postanowiła zwrócić większą uwagę na temat odpowiedzialnego miejsca pracy (szkolenia i rozwój, BJP, work-life balance), a także na zarządzanie łańcuchem wartości w zgodzie z koncepcją zrównoważonego rozwoju.

W imieniu członków kapituły konkursu The Best Annual Report, a przede wszystkim jej części stanowiącej zespół oceniający raporty niefinansowe i raporty zrównoważonego rozwoju, serdecznie zapraszam wszystkie przedsiębiorstwa do przesłania swych zgłoszeń. Pamiętajcie, że zrównoważony rozwój stanowi fundamentalnie ważny sposób realizacji wartości i oceny wynikowej tego procesu.

Co jest najistotniejsze w sprawozdaniach o wynagrodzeniach

Sławomir Jakszuk, radca prawny, partner kancelarii Prof. Marek Wierzbowski i Partnerzy Adwokaci i Radcowie Prawni, członek zespołu oceniającego sprawozdania o wynagrodzeniach

W tegorocznym konkursie The Best Annual Report będziemy oceniać sprawozdania z wynagrodzeń już po raz czwarty, a przy tym ostatni przed spodziewanym szeregiem zmian polityk wynagrodzeń, jakie wymusza na emitentach właśnie co cztery lata Ustawa o ofercie. Jak zawsze, liczyć się będzie m.in. sposób i jakość prezentacji oraz opisu danych, co emitenci bardzo dobrze opanowali w ostatnich latach.

Będziemy też mocno przyglądać się wypełnianiu w sprawozdaniach z wynagrodzeń obowiązku zawarcia w nim informacji, w jaki sposób przyjęta w danej spółce polityka wynagrodzeń i jej konkretna realizacja w danym roku przyczyniają się do realizacji strategii biznesowej, długoterminowych interesów spółki oraz jej stabilności. Takich informacji wymaga od emitentów art. 90d ust. 3 pkt 8 w zw. z ust. 2 Ustawy o ofercie, i z uwzględnieniem tego wymogu mieli oni dotychczas największe kłopoty. Tak więc, jak i rok temu, trzeba będzie poświęcić temu zagadnieniu sporo uwagi.

Dotychczas prezentowane opisy często bywały skrótowe, niejasne, mijające sedno problemu. Zdarza się, że sprawozdanie z wynagrodzeń w ogóle nie różnicuje celów spółki. A nawet jeśli rzeczywiście dane sprawozdanie wskazywało na cele spółki, czy też całej grupy emitenta, albo nawet dzieliło je nawet między cele długo- i krótkoterminowe, to rzadko wiąże je z wypłaconymi wynagrodzeniami. Rady Nadzorcze wskazują więc, że wypłaciły wynagrodzenie zmienne zgodnie z postawionymi przez zarządcami i osiągniętymi przez nich celami, jednocześnie nie pokazując tych celów. Zdarza się niestety dość często, że brakuje w ogóle opisu miar przypisanych realizacji danych celów, roli poszczególnych członków Zarządu w ich realizacji i innych temu podobnych istotnych informacji. Zupełnie nieuwzględnione bywają też aspekty niefinansowe, które przecież zyskują w ostatni czasie na znaczeniu.

Być może w tym roku będzie inaczej, a być może musimy poczekać na efekty tegorocznych przeglądów polityk wynagrodzeń.