Chcąc rozwijać polską gospodarkę, musimy postawić na rynek finansowy

WYWIAD | IWONA SROKA z prezes KDPW i KDPW_CCP rozmawiają Andrzej Stec i Przemysław Tychmanowicz

Jak ocenia pani obecną kondycję polskiego rynku kapitałowego?

Na pewno na tle innych rynków o podobnej genezie i historii transformacji gospodarczej osiągnęliśmy niekwestionowany sukces, wykorzystując potencjał krajowy, przy jednoczesnym zastosowaniu rozwiązań z wiodących rynków finansowych. Z polskiego rynku kapitałowego możemy być dumni, ale nie zwalnia nas to z realnej oceny obecnej sytuacji i myślenia o przyszłości. Zwłaszcza z tego ostatniego. Dziś nasz rynek kapitałowy powinien przedefiniować model działania. Proste metody rozwoju się skończyły, a postęp technologiczny i regulacje UE otwierają rynki poszczególnych krajów w stopniu dotąd niespotykanym, ułatwiając swobodę przepływów transgranicznych i zaostrzając konkurencję o kapitał. Bliskie jest mi zatem myślenie przede wszystkim o rozwoju długoterminowym, zrównoważonym i budującym jak największą skalę wykorzystania mechanizmów rynku kapitałowego, w kontrze do perspektywy „z kwartału na kwartał". Tutaj każdy z uczestników polskiego rynku musi wykonać pozytywistyczną pracę u podstaw, ale i wszyscy na tym wzroście będziemy korzystać.

Jak ta „pozytywistyczna" praca wygląda w KDPW?

Przede wszystkim planowe działania, ukierunkowane na efektywne rozwiązania technologiczne, adekwatne do potrzeb uczestników, rozwiązań i specyfiki dojrzałych rynków, tworzone „in house", co daje dużą przewagę pod względem kosztów i elastyczności. Dwa: standardy stosowane na innych rynkach i wprowadzane wymogi regulacyjne w UE. W tym obszarze poza zdobywanymi paszportami na świadczenie usług w całej UE poszukujemy też nisz rynkowych, w których możemy znaleźć dla siebie miejsce – przykładowo: tylko na polskim rynku (w Regionie CEE) mamy ofertę repozytorium transakcji i rozliczeń dla derywatów rynku międzybankowego. Pierwszy raz zdradzę przy tej okazji, że mamy już przygotowaną Strategię rozwoju KDPW na lata 2017–2021, która zorientowana jest na krajowy potencjał, oparta na tzw. rozwoju organicznym i tworzeniu kompleksowej oferty usług posttransakcyjnych dla polskich i zagranicznych uczestników rynku finansowego. Tak, aby nasi uczestnicy nie musieli szukać oferty za granicą, nie wychodzili po usługi do innych podmiotów sfery posttransakcyjnej, a rozwiązania tu, w kraju, oferowane były atrakcyjne także dla podmiotów zagranicznych, operujących na rodzimym rynku finansowym. Aktualnie konsultujemy proponowane rozwiązania i projekty strategiczne z naszymi interesariuszami, których głos w dyskusji o przyszłości tego obszaru jest niezwykle ważny. Właśnie dla powodzenia celu, jakim jest budowanie skali polskiego rynku kapitałowego.

Co to oznacza w praktyce?

Przedmiotem oferty KDPW jest rejestracja papierów wartościowych, rozliczanie i rozrachunek transakcji dla wszystkich klas aktywów dostępnych na rynku giełdowym oraz międzybankowym, dla których to usług KDPW chce pozostać dostawcą pierwszego wyboru dla polskich inwestorów, emitentów, uczestników rynku i platform obrotu. KDPW będzie rozwijać również wachlarz usług międzynarodowych związanych z rejestracją raportowanych transakcji do repozytorium transakcji, zgodnie z europejskimi wymogami regulacyjnymi, i nadawania zgodnych ze standardem globalnym kodów LEI, zarówno dla polskich, jak i zagranicznych podmiotów. Zawarte w Strategii cele, projekty i priorytety działalności stanowią podstawę harmonijnego i zrównoważonego rozwoju w przyszłości. Podkreślę raz jeszcze, że główne nasze działania są oparte na innowacyjnych rozwiązaniach technologicznych, za które zresztą jesteśmy w branży IT i finansowej dość często nagradzani. Ponadto przewidujemy działania ukierunkowane na współpracę interoperacyjną i harmonizację z infrastrukturą europejską oraz poszukiwanie możliwości świadczenia usług na rynkach zagranicznych, zgodnie z możliwościami tworzonymi m.in. przez regulacje europejskie oraz zgodnie z potrzebami rynkowymi.

Kiedy mowa jest o rozwoju rynku kapitałowego, na myśl przychodzi Strategia na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju wicepremiera Morawieckiego. Czy słusznie? Czy wy, jako Grupa KDPW, również dostrzegacie w niej szansę dla rynku?

Bez wątpienia rynek kapitałowy w ostatnim czasie przeżywa trudne chwile i dotychczasowe sukcesy GPW nie są w stanie zniwelować trudności i wyzwań w przyszłości. To oczywiste i tej aktualnej diagnozy nie będę teraz rozwijać. Skupmy się zatem na potencjalnych szansach i perspektywie przyszłości. W mojej ocenie Strategia na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju jest taką szansą. Wielką szansą na nowy bodziec rozwoju, tzw. „driver" dla rynku kapitałowego, a szerzej – szansą na kompleksowe podejście do wzrostu gospodarczego, który jest nieodłącznym warunkiem dla koniunktury giełdowej. W obszarze Kapitał dla Rozwoju SOR zakłada wzrost skali i znaczenia wykorzystania mechanizmów rynku kapitałowego w finansowaniu rozwoju gospodarki, dzięki m.in. działaniom wspierającym dostęp MŚP do kapitału za pośrednictwem różnych segmentów rynku kapitałowego, usuwaniu barier regulacyjnych, stworzeniu jednolitej strategii rozwoju dla całego polskiego rynku kapitałowego oraz programowi budowy kapitału długoterminowego. Chcąc rozwijać dalej polską gospodarkę, musimy postawić na rynek finansowy. Powinien on być potraktowany priorytetowo w rozwoju gospodarczym kraju. Dodatkowo podobne myślenie i wzrost znaczenia mechanizmów rynkowych w finansowaniu MŚP zawarto w europejskim programie Unii Rynków Kapitałowych.

Wspomniała pani o strategii rynku kapitałowego. Temat ten powraca niczym bumerang. Dlaczego akurat teraz miałoby się udać ją stworzyć?

Na pewno strategia dla całego rynku jest potrzebna – może to być nawet dość prosty zbiór celów, lista barier regulacyjnych i systemowych do niwelowania, analiza i wnioski z szans i ryzyk wynikających z trendów i regulacji europejskich, czy po prostu globalizacji i wspomnianego wcześniej przeze mnie niebywałego postępu technologicznego (np. perspektywy i możliwości wykorzystania na polskim rynku nowych rozwiązań technologicznych, np. technologia „distributed ledger"). Chodzi mi o pewien konsensus i wspólne rozumienie potrzeb rynku, określenia jego modelu w przyszłości, stymulowania wzrostu przez harmonijną współpracę wszystkich uczestników. Zwiększenie atrakcyjności i konkurencyjności rynku kapitałowego w Polsce, zakładanej przez SOR, pomogłoby w większej mobilizacji krajowego kapitału, który z kolei przyciągnie kapitał zagraniczny. Teraz cieszy mnie już fakt, że dzięki SOR, o rozwoju rynku kapitałowego znów zacznie się myśleć na szczeblach rządowych, a nie tylko w naszej branży, czyli wśród ludzi, którzy zajmują się nim na co dzień. Dobrym rozwiązaniem dla rynku kapitałowego byłoby stworzenie dokumentu na wzór ogłoszonej przed kilkoma dniami przez wicepremiera Mateusza Morawieckiego „Konstytucji biznesu". Pozwoliłoby to na zdiagnozowanie największych problemów blokujących rozwój rynku oraz wypracowanie konkretnych rozwiązań w postaci odpowiednich regulacji i rekomendacji, tak jak zostało to zawarte w pakiecie „100 zmian dla firm" towarzyszącemu ogłoszeniu „Konstytucji biznesu".

A jaką rolę widzi pani dla KDPW w Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju?

W mojej ocenie model działania KDPW świetnie wpisuje się w założenia SOR. Krajowy Depozyt również stawia na rozwój przy wykorzystaniu własnych kompetencji. Mamy kompetentnych ludzi, unikatowe i autorskie rozwiązania technologiczne, myślimy o naszych interesariuszach i staramy się dbać o polskich uczestników rynku. Pragnę przy tym podkreślić, że bez polskich podmiotów nie da się zbudować silnego rynku kapitałowego. I to jest na pewno spójne z SOR-em.

A konkretne przykłady zadań, jakie chcecie zrealizować?

Na pewno poza wkładem we wzrost skali rynku finansowego i ułatwianiu finansowania MŚP przez rynek kapitałowy można myśleć o podjęciu działań wymienionych w SOR i promujących Polskę jako europejskie centrum gospodarczo-finansowe. Cechą polskiego rynku jest wysoki udział małych i średnich przedsiębiorstw w gospodarce – SOR widzi ich wzrost jako kluczowy dla rozwoju polskiej gospodarki. Zwiększenie obecności tych spółek jako emitentów na rynku kapitałowym jest także ważne dla infrastruktury rynku. Z myślą o nich KDPW będzie rozbudowywać ofertę usług dla emitentów, planując m.in. wprowadzenie usługi proxy-voting w celu obniżenia kosztów udziału w walnym zgromadzeniu oraz prowadzenie rejestru akcjonariuszy, umożliwiającego emitentom dostęp do informacji na temat ich akcjonariatu, w tym poprawę standardów relacji inwestorskich, w oparciu o stabilny akcjonariat, sprzyjający zwiększeniu wartości spółki i chroniący ją przed przejęciem przez niepożądanego inwestora instytucjonalnego. Prowadzone będą również działania w kierunku automatyzacji komunikacji KDPW z emitentami, związanej z procesem rejestracji nowych emisji oraz obsługi zdarzeń korporacyjnych. Czyli jeszcze raz nowoczesność rozwiązań i innowacyjność.

A co z częścią zagraniczną?

Oprócz mobilizacji kapitału krajowego, zgodnie z zaplanowanym w SOR budowaniem długoterminowego kapitału Polaków, konieczne jest tworzenie możliwości do pozyskiwania przez polskich emitentów długoterminowego kapitału zagranicznego, w sytuacji braku występowania wystarczającego kapitału na rynku polskim. W to zadanie wpisuje się współpraca Grupy KDPW z podmiotami infrastruktury europejskiej dla obsługi instrumentów denominowanych w walutach obcych i dedykowanych dla inwestorów zagranicznych, w tym listów zastawnych, a w przyszłości także euroobligacji po usunięciu barier prawnych. W KDPW wdrażane są m.in. projekty związane z uproszczeniem procesów rejestracji i obsługi podatkowej dla papierów dłużnych zarejestrowanych na rachunkach zbiorczych dla zagranicznych podmiotów i umożliwienia im uzyskania statusu papierów kwalifikowanych jako zabezpieczeń operacji kredytowych Eurosystemu. Zwiększy to potencjalnie atrakcyjność polskich papierów dla zagranicznych inwestorów i obniży koszty pozyskiwania kapitału przez polskie instytucje finansowe. Ponadto usuwane będą ograniczenia dostępu klientów zagranicznych do rozliczeń i rozrachunku w Polsce oraz inwestorów polskich do rozliczeń i rozrachunku na rynkach zagranicznych za pośrednictwem Grupy KDPW. Oprócz tego trzeba pamiętać, że kluczowym czynnikiem decydujący o stabilnym i systematycznym rozwoju rynku kapitałowego w Polsce jest, wskazana w SOR, budowa długoterminowego kapitału Polaków, w tym – planowane nowe rozwiązania emerytalne. W tym kontekście ważne jest również rozszerzenie zakresu instrumentów finansowych dostępnych dla inwestorów instytucjonalnych, zarządzających środkami systemu emerytalnego, o pożyczki papierów wartościowych, które planuje rozwijać grupa KDPW. Wykorzystanie tych instrumentów umożliwi obniżenie kosztów przechowywania aktywów ponoszonych przez instytucje zarządzające kapitałem długoterminowym, oraz będzie dla nich stanowić dodatkowe źródło przychodów. Wykorzystanie pożyczonych papierów wartościowych na potrzeby pokrycia transakcji krótkiej sprzedaży przyczyni się dodatkowo do zwiększenia płynności rynku giełdowego. Tyle? Aż tyle.

CV

Iwona Sroka jest prezesem KDPW od 2009 r. Odpowiada za realizację szeregu projektów podnoszących jakość i zakres usług posttransakcyjnych, dostosowując w tym obszarze polski rynek finansowy do konkurencji i standardów międzynarodowych, w tym do wymogów wynikających z regulacji Unii Europejskiej. Wcześniej pracowała m.in. na GPW.