Pierwszy test spółki mają za sobą. Jak poradziły sobie z raportowaniem ESG?

Aż 96 proc. raportów niefinansowych uzyskało „czystą” opinię audytora, ale na hurraoptymizm jeszcze za wcześnie.

Wdrożenie obowiązkowego raportowania ESG to dla spółek jedno z największych wyzwań wynikających z regulacji unijnych. Rok 2024 był pierwszym, w którym duża część jednostek zainteresowania publicznego, w tym spółek giełdowych, musiała sporządzić swój raport ESG i poddać atestacji biegłego rewidenta. Jak sobie poradziły? Sprawdzili to eksperci Grant Thorntona. Wnioski są umiarkowanie optymistyczne.

Jak firmy sobie radzą z raportami ESG

Raport w zakresie zrównoważonego rozwoju opublikowały 154 spółki spośród 407 wszystkich giełdowych.

– Fakt, że 38 proc. spółek GPW opublikowało raport za 2024 rok, wskazuje nie tylko na realizację obowiązków regulacyjnych, ale również na rosnącą świadomość rynku. Część firm raportowała dobrowolnie i zamierza to kontynuować, mimo przesunięcia obowiązków sprawozdawczych przez mechanizm „Stop the Clock"– komentuje Beata Kozyra, dyrektor ds. ESG w Grant Thornton. Dodaje, że pozytywnym sygnałem jest wysoki poziom pozytywnej atestacji: aż 96 proc. raportów ESG uzyskało „czystą” opinię audytora, co świadczy o zgodności raportów z obowiązującymi standardami ESRS.

W kolejnych latach liczba raportujących spółek wzrośnie, ponieważ zgodnie z dyrektywą CSRD obowiązek raportowania ESG obejmie stopniowo coraz szersze grupy emitentów – począwszy od dużych jednostek zainteresowania publicznego raportujących za rok 2024, przez pozostałe duże spółki raportujące za rok 2025, aż po małe i średnie przedsiębiorstwa notowane na giełdzie, które (dzięki wspomnianemu mechanizmowi „Stop the Clock”) będą mogły odroczyć raportowanie do roku 2027 lub 2028.

Eksperci podkreślają, że nie wiadomo jeszcze co przyniesie ostatecznie unijny pakiet Omnibus. Nie brak obaw, że zmiany, które są proponowane, mogą podważyć sens samego raportowania, ale przede wszystkim jego cel.

– Uzależnienie obowiązku raportowania od liczby pracowników spowoduje, że inwestorzy, a więc firmy, które mają znaczący wpływ na środowisko, ponieważ decydują o kształcie inwestycji, nie będą musiały raportować, a obowiązek ten spocznie na wykonawcach tych inwestycji, czyli przede wszystkim firmach budowlanych– wskazuje Paweł Zaczyński, partner w Grant Thornton. Dodaje, że co więcej, w pierwotnym kształcie proponowanych zmian firmy spoza Unii Europejskiej miały mieć zdecydowanie mniejsze wymogi niż firmy unijne.

– Dopóki firmy będą traktować raportowanie ESG jako dodatkowy obowiązek, a nie narzędzie komunikacji z interesariuszami, a zrównoważony rozwój jako koszt, a nie inwestycję w przyszłość, nie mamy co liczyć na realizację celów klimatycznych– podsumowuje Zaczyński.

Ważnym elementem sprawozdań zrównoważonego rozwoju są tzw. tabele taksonomiczne, prezentujące, jaka część działalności spółki jest zgodna z unijną taksonomią. Wśród wszystkich opublikowanych w 2024 r. sprawozdań ESG aż 97 proc. spółek zawarło w raporcie tabele, a pozostałe 3 proc. nie podlegały obowiązkowi raportowania zrównoważonego rozwoju.

Natomiast 94 proc. spółek podało informację o przeprowadzeniu analizy minimalnych gwarancji. Oznacza to, że niektóre świadomie przyznały, że nie sprawdzają, czy w ich przypadku są przestrzegane np. prawa pracownicze.

Minimalne gwarancje to zestaw podstawowych zasad i wymogów etycznych i społecznych (np. prawa człowieka, prawa pracownicze, przeciwdziałanie korupcji) będących fundamentem zrównoważonego rozwoju.

Ile kosztuje audyt ESG

Średnie wynagrodzenie firm audytorskich za przeprowadzenie atestacji sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju w spółkach z GPW wynosi 168 tys. zł brutto. Najniższe wyniosło 48 tys. zł brutto (w spółce Mirbud za badanie przez BGGM Audyt), natomiast najwyższe 850 tys. zł (w KGHM za badanie PwC). Eksperci podkreślają, że tak duże rozbieżności w wynagrodzeniu mogą wynikać z wielu czynników, między innymi wielkości i skali skomplikowania działalności badanej spółki, ale też wielkości samego audytora, oraz obszerności i złożoności badanego sprawozdania ESG.

Dużą rozpiętość widać też pod względem rozmiaru raportów. Najkrótszy ma tylko 13 stron (bank), a najdłuższy aż 288 (firma). Zdecydowana większość sprawozdań zawierała się w okolicach 90-130 stron.

Wśród wszystkich przebadanych raportów ESG za 2024 r. na giełdzie największy udział miał Grant Thornton, na który przypadło 18 proc. rynku. Wiceliderem jest PwC z 14 proc. Ponad 5-proc. udział mają też: EY, UHY ECA, BDO, PKF, KPMG oraz Forvis Mazars Audyt.

W większości przypadków firm notowanych na giełdzie sprawozdania finansowe i ESG za 2024 rok badał ten sam audytor.

ESG się opłaca.

To długofalowy trend

W ostatnich miesiącach wielu przedsiębiorców stawiało pytania, czy na pewno inwestycja w zrównoważony rozwój ma sens. Narracja związana z postawieniem na konkurencyjność gospodarki, przekierowanie strumienia finansowego na sektor zbrojeniowy czy wreszcie unijny pakiet Omnibus opóźniający wejście w życie nowych obowiązków raportowych ESG mogły wzmacniać to poczucie.

– Z perspektywy instytucji finansującej widzimy jednak, że wiele firm dobrze zarządzających kwestiami ESG pozostaje liderami swoich branż, z większą odpornością na ryzyka biznesowe.

Zrównoważoną transformację należy traktować przede wszystkim jako szansę biznesową, ponieważ jej implementacja zazwyczaj wiąże się z uporządkowaniem i zwiększeniem efektywności procesów wewnętrznych oraz wdrażaniem innowacji – podkreśla Michał Szalast-Dao Quy, dyrektor biura finansowania zrównoważonego rozwoju w Banku BNP Paribas.