Tempo zwijania się OFE nabierze przyspieszenia

Liczba członków otwartych funduszy emerytalnych spadła na koniec lipca poniżej 15 mln. Trend spadkowy wkrótce przyspieszy, bo wśród członków OFE dominują starsze roczniki.

Choć rząd zrezygnował z faktycznej likwidacji OFE, czyli przeniesienia zgromadzonych w nich aktywów do ZUS lub na nowe indywidualne konta emerytalne, to i tak ich los jest przesądzony – systematycznie będą gasnąć. To się już dzieje, a z czasem nabierze tempa.

Mniej niż 15 mln osób

Z danych Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wynika, że na koniec lipca 2022 r. liczba członków otwartych funduszy emerytalnych spadła poniżej znaczącej granicy.

– Na przestrzeni siedmiu miesięcy 2022 r. liczba członków OFE zmniejszyła się o 200 tys. osób i na koniec lipca 2022 r. wynosiła już mniej niż 15 mln osób, dokładnie 14 mln i 995 tys. osób – mówi Oskar Sobolewski, ekspert rynku emerytalnego, założyciel Debaty Emerytalnej. – Trend spadkowy przyspieszy w kolejnych miesiącach i latach, bo największe, najbardziej liczne roczniki członków OFE będą się zbliżały do osiągnięcia wieku emerytalnego – dodaje.

Tłumaczy, że konstrukcja systemu emerytalnego po reformie wygląda tak, że na dziesięć lat przed przejściem danego członka OFE na emeryturę zgromadzone przez niego składki zaczynają być przekazywane z tego systemu do ZUS. To Zakład Ubezpieczeń Społecznych finalnie wypłaca emeryturę składającą się ze środków OFE oraz składek, które od razu ewidencjonowane są w ZUS. Obecnie w ramach suwaka z OFE do ZUS trafia co roku około 8 mld zł. Ta kwota będzie jednak rosnąć do nawet 15 mld zł rocznie.

– Dane publikowane przez Komisję Nadzoru Finansowego pokazują, że z obecnych niespełna 15 mln członków OFE większość to osoby, które zbliżają się do wieku emerytalnego – mówi Oskar Sobolewski.

I wskazuje, że prawie 3,8 mln członków OFE to osoby w wieku 51 lat i więcej, a prawie 5,5 mln to osoby w wieku 41–50 lat. Na przeciwnym biegunie mamy około 2 mln osób w wieku 31–35 lat oraz około 651 tys. w wieku 26–30 lat. Najmłodszych, w wieku 21–25 lat, jest zaledwie nieco ponad 34,5 tys.

– To pokazuje, że dobrowolne dla młodych OFE nie cieszą się dużym zainteresowaniem – ocenia Sobolewski.

Jego zdaniem powodów takiej sytuacji może być wiele, przede wszystkim jednak chodzi o brak zaufania do systemu emerytalnego. Ekspert rynku emerytalnego uważa też, że struktura demograficzna członków OFE sprawia, że może się okazać, że zanim któryś z kolejnych rządów zdecyduje się na jakieś reformy tej części filara emerytalnego, to jego znaczenie będzie coraz mniejsze. – Nie nastąpi to w ciągu roku czy dwóch, ale na przestrzeni kolejnej dekady liczba członków OFE zmniejszy się, i to w sposób znaczący. Ich znaczenie dla systemu emerytalnego spadnie – mówi Oskar Sobolewski.

Zaznacza, że każda ewentualna zmiana w systemie OFE musi zostać poważnie przemyślana i przeanalizowana, tak żeby nie rodziła negatywnych konsekwencji dla całego systemu emerytalnego w postaci dalszego obniżenia zaufania do niego. Jego zdaniem powinna ona być również poprzedzona poważną i przekrojową debatą emerytalną.

Aktywa pod presją rynków

Ten rok nie rozpieszcza oszczędzających długoterminowo oraz inwestujących w akcje czy obligacje. Eksperci mówią wręcz, że pierwsze półrocze 2022 r. zapisze się w historii światowych rynków finansowych jako jedno z najsłabszych. Spadki na rynkach akcji, w Polsce i na świecie zbiegły się z bezprecedensowymi spadkami cen obligacji.

Widać to także na rachunkach członków OFE. Łączna wartość zgromadzonych w nich aktywów mocno spadła od końca 2021 r. i na koniec lipca wynosiła około 152,5 mld zł. Osiem miesięcy wcześniej było to 188 mld zł, na koniec kwietnia 161 mld zł. – Ma to związek przede wszystkim ze słabymi wynikami na giełdzie w ostatnich miesiącach. Podobnie wyglądają aktywa PPK czy PPE, a także IKZE i IKE, które również zaliczają spadki w ostatnich miesiącach, chociaż obecnie i tak nieco się poprawiły – mówi Sobolewski.