Czy fundusze długoterminowe faktycznie stały się bardziej powszechne?

20 miesięcy – tyle upłynęło od rozpoczęcia stosowania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/606 nowelizującego dotychczasowe rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/760 dotyczące europejskich długoterminowych funduszy inwestycyjnych.

Nowelizacja miała w założeniu zwiększyć popularność i atrakcyjność takich funduszy, a w konsekwencji przyczynić się do rozwoju właściwego im segmentu rynku. Temat ten nie jest przedmiotem ożywionych dyskusji w przestrzeni publicznej oraz polskiej sferze medialnej, co rodzi wątpliwości, czy nowe rozporządzenie spełniło pokładane w nim nadzieje, a fundusze te faktycznie stały się popularnym wyborem inwestorów.

Odpowiedź na to pytanie należy rozpocząć od wyjaśnienia istoty funduszy ELTIF. Fundusze ELTIF, czyli europejskie długoterminowe fundusze inwestycyjne (z ang. long-term investment funds) to produkt inwestycyjny mający umożliwiać inwestowanie w spółki i inicjatywy o długoterminowym horyzoncie, a więc produkt, którego największej wartości należy upatrywać w możliwości jego wykorzystania do celów emerytalnych. W przełożeniu na warunki polskie, fundusze ELTIF są alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi, a ich prowadzenie wymaga odpowiedniego zezwolenia lub powiadomienia.

Zasady polityki inwestycyjnej funduszy ELTIF zostały ściśle uregulowane – mogą one inwestować wyłącznie w określone w przepisach niepłynne aktywa długoterminowe, w tym m.in. określone udziały własnościowe, instrumenty dłużne czy aktywa rzeczowe.

Analizując fundusze ELTIF od strony ich praktycznej dostępności dla inwestora – mogą być one wprowadzane do dystrybucji zarówno wśród inwestorów profesjonalnych, jak i detalicznych. W szczególności w odniesieniu do inwestorów detalicznych wspomniana na początku nowelizacja znacznie ułatwiła ten proces, co przekładać powinno się na zwiększenie dostępności produktu wśród tej grupy docelowej. Od 10 stycznia 2024 r. jednostki uczestnictwa lub udziały funduszu ELTIF mogą być bowiem wprowadzane do obrotu wśród inwestorów detalicznych pod warunkiem przeprowadzenia oceny odpowiedniości oraz realizacji wobec nich obowiązków informacyjnych, z pominięciem wcześniejszego wymogu uzyskiwania przez nich stosownej porady inwestycyjnej od zarządzającego lub dystrybutora funduszu ELTIF.

W ujęciu ogólnym, zmiany, jakie wniosła nowelizacja związane są m.in. ze zmniejszeniem odsetka minimalnej wartości aktywów niepłynnych w portfelu funduszu, rozszerzeniem katalogu możliwych aktywów inwestycyjnych, zmianą wymagań stawianych kwalifikowanym przedsiębiorstwom portfelowym, jak również zmianą zasad zbywania aktywów funduszu oraz wspomnianym już wcześniej uproszczonym dostępem do inwestycji dla inwestorów detalicznych. Przedmiotowe zmiany w założeniu sprzyjają nie tylko zwiększeniu płynności takich funduszy, ale również powinny ułatwiać sam proces inwestycyjny oraz wpływać na zainteresowanie rynku tymi produktami inwestycyjnymi.

Czy więc w istocie tak się stało? Czy nowe rozporządzenie 2023/606 spełniło pokładane w nim nadzieje i wpłynęło na przebudzenie sektora europejskich długoterminowych funduszy inwestycyjnych?

Jak wynika z udostępnianego przez ESMA rejestru autoryzowanych europejskich długoterminowych funduszy inwestycyjnych, w latach 2024 – 2025, zezwolenie na prowadzenie działalności w charakterze ELTIF uzyskało ponad 120 funduszy, podczas gdy w okresie poprzedzającym 10 stycznia 2024 r., tj. w latach 2016–2023 takich podmiotów było jedynie około 80. Przedstawiona tendencja wskazuje na faktyczny wzrost zainteresowania funduszami ELTIF wśród podmiotów rynku kapitałowego. Jeżeli zaś chodzi o profil zorientowania istniejących funduszy ELTIF, to zdecydowana większość z nich, bazując na danych zawartych w rejestrze ESMA, skupia się jednocześnie na inwestorach profesjonalnych, jak i detalicznych, a fundusze obsługujące jedynie inwestorów detalicznych – są w zdecydowanej mniejszości.

Co jednak jeszcze wynika z przekroju istniejących funduszy ELTIF, to, że w większości pochodzą one z Francji, Irlandii, Włoch oraz Luksemburga, z pojedynczymi przypadkami funduszy niemieckich, holenderskich, hiszpańskich czy pochodzących z Liechtensteinu. Część z istniejących funduszy ELTIF jest zarządzana przez międzynarodowe podmioty rynkowe, co jeszcze bardziej zwraca uwagę na fakt, że w rejestrze funduszy ELTIF próżno szukać polskiej obecności. Wprowadzone w tym zakresie zmiany regulacyjne niestety do tej pory nie dały polskim inwestorom możliwości oszczędzania na emeryturę za pośrednictwem funduszy ELTIF.

Biorąc pod uwagę liberalizację zasad dotyczących polityki inwestycyjnej funduszy ELTIF oraz możliwość ich szerszej dystrybucji wśród inwestorów detalicznych, jak również odmienność tego produktu od dotychczas oferowanych polskiemu inwestorowi, należy zwrócić uwagę na potencjał, jaki kryje się we wprowadzeniu tych produktów na rynek polski. Szczególnie w momencie, kiedy każdy taki fundusz będzie nowością rynkową, a co za tym idzie, zyska dobrą kartę przetargową wobec produktów istniejących i samą swoją odmiennością może zwiększyć zainteresowanie potencjalnych inwestorów. W innych państwach członkowskich UE z powodzeniem oferowane są bowiem inwestycje w fundusze ELTIF, co przekłada się na rozwój możliwości zabezpieczenia emerytalnego dla tamtejszych inwestorów.

Wydaje się więc, że polscy inwestorzy z zainteresowaniem powitaliby możliwość zainwestowania w fundusz ELTIF, co stanowi jednocześnie szansę dla podmiotów rynkowych na rozwój w tym nowym obszarze.