#WykresDnia: Gigantyczny deficyt amerykańskiego rządu

Rząd USA odnotował deficyt budżetowy w wysokości 2 bilionów dolarów w roku budżetowym kończącym się we wrześniu, czyli o 1 bilion dolarów więcej niż w roku poprzednim. Jakie były tego główne powody?

parkiet.com

W roku, w którym gospodarka amerykańska przekroczyła oczekiwania niemal wszystkich, podstawowy deficyt federalny wzrósł mniej więcej dwukrotnie, co uwydatniło fatalną trajektorię fiskalną, która prawdopodobnie tylko zaostrzy partyzanckie walki budżetowe toczące się w Waszyngtonie.

W roku budżetowym trwającym do września rząd odnotował deficyt w wysokości 2,02 biliona dolarów po korektach mających na celu usunięcie wpływu programu umorzenia pożyczek studenckich prezydenta Joe Bidena, który został stłumiony przez Sąd Najwyższy. Różnica jest o 1,02 biliona dolarów większa niż w roku poprzednim.

Gwałtowny wzrost stanowi wymowną ilustrację ścieżki fiskalnej, która wywołała ostrzeżenia ze strony ekonomistów, polityków i agencji ratingowych. Pomaga także wyjaśnić, dlaczego rentowności długoterminowych amerykańskich obligacji skarbowych osiągają najwyższe poziomy nienotowane przed światowym kryzysem finansowym, a rząd musi emitować coraz więcej długu, aby pokryć niedobór dochodów w stosunku do wydatków. W poniedziałek rentowność 10-letnich obligacji przekroczyła 5 proc..

Republikańscy prawodawcy obwinili Bidena za to, że wydatki wymknęły się spod kontroli, choć tak bardzo nie zgadzali się co do sposobu zajęcia się budżetem, że z trudem zjednoczyli się w sprawie nowego przewodniczącego Izby. W międzyczasie potrzeby wydatkowe nadal rosną, a Biały Dom wezwał do przeznaczenia 106 miliardów dolarów na finansowanie sytuacji nadzwyczajnych dla Izraela, Ukrainy i granicy amerykańsko-meksykańskiej.

Jednak pomimo całego zamieszania wokół wydatków, główna przyczyna pogłębienia się deficytu w 2023 r. leży tak naprawdę po stronie dochodów. W dużej mierze reszta wynika z efektu domina szybszej inflacji, a dynamiki będącej również przedmiotem zaciekłej, partyzanckiej debaty.

Według JPMorgan Chase & Co., mierzone jako udział w produkcie krajowym brutto, skorygowane zwiększenie deficytu oznacza jeden z trzech najgorszych lat od 1950 r. Pozostałe dwa lata miały miejsce w czasach kryzysu: 2009 i 2020. Jednak rok budżetowy 2023 odnotował silny wzrost gospodarczy, a na liście płac w USA znalazło się ponad 3 miliony osób.

Oto główne czynniki wpływające na wzrost deficytu.

·       Program umorzenia pożyczek studenckich prowadzony przez administrację Bidena zwiększył deficyt w 2022 r. o 379 miliardów dolarów, ale po odrzuceniu tego posunięcia przez Sąd Najwyższy Ministerstwo Skarbu musiało zmienić większość rozliczeń, zmniejszając niedobór na 2023 r. o 320 miliardów dolarów.

·       Indywidualne wpływy z podatku dochodowego spadły o 456 miliardów dolarów, co stanowi największą pojedynczą zmianę przepływów w ciągu dwóch lat. Częściowo było to spowodowane poważnym odwróceniem sytuacji na rynkach finansowych w latach 2021–2022. W 2021 r. indeks amerykańskich akcji S&P 500 wzrósł o około 27 proc., a obligacje i inne aktywa również zyskały na wartości, co spowodowało wzrost podatków od zrealizowanych zysków. Jednak w 2022 r. indeks S&P 500 spadł o 19 proc., a obligacje również spadły, co spowodowało gwałtowny wzrost przychodów z zysków kapitałowych i innych zysków z inwestycji należnych w tym roku.

·       Wpływy podatkowe po raz kolejny ucierpiały ze względu na opóźnienia w składaniu wniosków przyznane gospodarstwom domowym i przedsiębiorstwom na obszarach dotkniętych klęskami żywiołowymi. Dotyczyło to w szczególności prawie całej Kalifornii, zwiększając przychody ze stanu Golden State, szacowane przez Dwupartyjne Centrum Polityki na około 100 miliardów dolarów, z roku budżetowego 2023 na rok fiskalny 2024.

·       Świadczenia federalne wypłacone w 2023 r. zostały skorygowane o koszty utrzymania w wysokości 8,7 proc., co odzwierciedla gwałtowny wzrost inflacji, który osiągnął szczyt w 2022 r. Ubezpieczenia społeczne odpowiadały za 134 miliardy dolarów wzrostu deficytu, a Medicare o kolejne 92 miliardy dolarów.

·       Rezerwa Federalna zwykła przekazywać duże ilości gotówki Skarbowi Państwa dzięki odsetkom uzyskiwanym od dużego portfela obligacji. Ale to już koniec, ponieważ Fed płaci duże odsetki od gotówki odkładanej przez banki komercyjne. Stopa depozytowa była kiedyś bliska zeru, ale obecnie znacznie przekracza 5 proc.. A to znacznie wyższa stopa niż wypłata przeciętnej obligacji w portfelu Fed. Dynamika ta przyczyniła się do wzrostu deficytu rządu federalnego o 106 miliardów dolarów.

·       Podwyżki stóp procentowych Fed spowodowały oczywiście również wzrost rentowności długu federalnego emitowanego przez Skarb Państwa. Średnia ważona stawka, jaką Skarb Państwa płaci za zbywalne papiery wartościowe, wzrosła do ponad 3 proc., najwyższego poziomu od 2009 r. W sumie koszty odsetkowe netto od długu dodały w tym roku deficyt o 184 miliardy dolarów, jak powiedział dziennikarzom w zeszłym tygodniu urzędnik skarbu.