Dochody nie pozwalają wielu Polakom oszczędzać

Średnie oprocentowanie standardowych lokat bankowych spadło już poniżej 5 proc. Ale Polacy wciąż oszczędzają. Niemal połowa gromadzi pieniądze, aby zabezpieczyć się przed skutkami inflacji. Najpopularniejszym sposobem jest oprocentowane konto bankowe.

W obronie przed inflacją najwięcej osób, bo 29 proc., odkłada miesięcznie pomiędzy 251 a 500 zł. Co piąty rodak przeznacza na to od 501 do 1000 zł – wynika z badania „Barometr oszczędności 2023” Krajowego Rejestru Długów. Jednak aż 53 proc. badanych nie odkłada żadnych pieniędzy, by ustrzec się negatywnych następstw inflacji, głównie z powodu niewystarczających dochodów.

Natomiast z badania firmy Tavex płyną nieco inne wnioski: wprawdzie w ubiegłym roku wyraźnie wzrosła liczba osób oszczędzających, jednak nadal 28 proc. Polaków nie mogło sobie pozwolić na odłożenie środków finansowych. Różnica wynika zapewne z faktu, że badanie KRD obejmuje sporą część osób zadłużonych.

Konto najpopularniejsze

Problemy finansowe Polaków mają odbicie w bazie danych rejestru. Pokazują one, że średnie zadłużenie konsumenta wynosi obecnie 20,5 tys. zł, a łączne zaległości sięgają 44,2 mld zł. W 2023 r. odnotowano rekordową liczbę upadłości konsumenckich – aż 21 tys., co stanowi bezprecedensowy wynik w historii. Ten rok zdaniem ekspertów KRD może przynieść niewielki spadek zadłużenia. Zauważalny jest już wzrost siły nabywczej wynagrodzeń, a w ostatnim czasie wzrost płac przewyższa tempo inflacji. To daje nadzieję na poprawę sytuacji.

Według badania „Barometr oszczędności 2023” 78 proc. Polaków ma odłożone pieniądze, choć nie każdy w tej grupie gromadzi je z obawy przed negatywnymi konsekwencjami inflacji, ale raczej, by mieć „poduszkę finansową” na przyszłość.

Wartość tych środków jest mocno zróżnicowana. Co czwarty konsument ma odłożone skromne kwoty nieprzekraczające 5 tys. zł. Natomiast 23 proc. zakumulowało ponad 20 tys. zł.

Najpopularniejszym sposobem pomnażania oszczędności przez Polaków jest przechowywanie ich na oprocentowanym koncie w banku. Robi tak niemal jedna trzecia badanych. Z kolei 28 proc. zakłada oprocentowane lokaty. Co dziesiąta osoba inwestuje w akcje i obligacje, 9 proc. badanych w waluty, a 7 proc. w złoto. Z kolei 5 proc. rodaków lokuje oszczędności w nieruchomościach i tyle samo w kryptowalutach.

Młodzi oszczędzają

Z badania firmy Tavex wynika, że głównym powodem braku oszczędności wśród dorosłych respondentów jest wzrost kosztów życia (39 proc.).

Kolejną istotną przeszkodą w odkładaniu pieniędzy były zbyt małe zarobki (30 proc.). Nic jednak dziwnego w sytuacji, gdy doświadczamy spadku wartości pieniądza, a lwią cześć naszej wypłaty zjadają bieżące potrzeby, rachunki i pozostałe zobowiązania. Ponadto 19 proc. respondentów wskazało zmniejszenie się dochodów całego gospodarstwa domowego, a 11 proc. odpowiedziało, że wydało swoje oszczędności na wcześniej wyznaczony cel.

Odpowiedzi te znajdują swoje potwierdzenie również w badaniu BIG InfoMonitor, z którego wynika m.in., że aż 44 proc. Polaków musiało w ciągu ostatniego półrocza sięgnąć po „zaskórniaki” w celu sfinansowania swoich podstawowych potrzeb.

– Mimo że nadal spora część osób nie oszczędza, rośnie odsetek tych, którzy to robią. Wpływ na to mają zapewne wydarzenia ostatnich lat – począwszy od pandemii, przez wojnę w Ukrainie, po wysoką inflację i rosnące stopy procentowe. To właśnie wtedy większość z nas uświadomiła sobie, jak ważne jest odkładanie nawet małych kwot w celu zabezpieczenia swojej przyszłości – wskazuje Aleksander Pawlak, prezes Taveksu.

Pomimo wyzwań, jakie stawiał przed nami ubiegły rok – a był to czas m.in. dynamicznych zmian w polskiej gospodarce, zaczynając od najwyższej inflacji od 26 lat w lutym, przez szokową obniżkę stóp procentowych we wrześniu, aż po silną aprecjację złotego do końca roku, na którą wpływ miały m.in. wybory – ponad połowie Polaków (72 proc.) udało się odłożyć środki finansowe. Jest to znaczący wzrost względem 2022 r., aż o 9 pkt proc.

Częściej o zabezpieczeniu swojej przyszłości finansowej myślą mężczyźni (75 proc.). Jednak różnica ta nie jest znacząca, ponieważ aż 69 proc. kobiet również wskazało, że udało się im zaoszczędzić pieniądze w 2023 r. Cieszy fakt, że w obydwu przypadkach widać poprawę względem 2022 r. Wówczas jedynie 57 proc. kobiet i 68 proc. mężczyzn zdecydowało się na taki ruch.

Liderami – bez zmian – pozostają najmłodsi respondenci w wieku 18–24 lata, którym aż w 98 proc. przypadków udało się zaoszczędzić środki finansowe, oraz osoby w grupie wiekowej 25–34 lata (82 proc.). Spadek pozytywnych odpowiedzi zauważalny jest wraz z upływem lat respondentów: 35–44 lata (77 proc.), 45–54 lata (75 proc.), 55–64 lata (55 proc.) i 65+ (54 proc.).

Co ciekawe, 41 proc. badanych, którym udało się zaoszczędzić, zdecydowało się na zainwestowanie pieniędzy. Najczęstszym wyborem lokowania środków przez respondentów były lokaty, fundusze inwestycyjne, nieruchomości, giełda oraz złoto.

Pytanie, jak długo lokaty będą utrzymywać się w czołówce wyborów. Z danych HREIT wynika, że najlepsze są oprocentowane średnio w wysokości 5,46 proc.