Fundusze emerytalne nie siedzą z założonymi rękami

OFE to wciąż główny inwestor instytucjonalny w spółkach notowanych na GPW, co powoduje, że ich rola w nadzorze właścicielskim nad spółkami ma istotne znaczenie. Tak jest nie tylko na papierze, ale też i w praktyce, chociaż pole do poprawy wciąż jest spore.

Czy się to komuś podoba czy też nie OFE, nadal są istotnym inwestorem na polskim rynku kapitałowym. Na koniec poprzedniego roku aktywa zarządzane przez fundusze emerytalne wynosiły 156,4 mld zł. Z tego aż 123,4 mld zł było zainwestowane w spółki notowane na GPW, co powoduje, że OFE pozostają największych inwestorem instytucjonalnym na naszej giełdzie. I chociaż OFE nie należą do najaktywniejszych inwestorów, jeśli chodzi o generowany poziom obrotów, to jednak nadal odgrywają istotną rolę, jeśli chodzi o poziom zaangażowania w nadzór nad spółkami, w których mają udziały. Wniosek taki płynie z badania „Działania OFE w zakresie nadzoru nad spółkami portfelowymi w 2022 r.”, które przeprowadził Andrzej Sołdek, ekspert rynku kapitałowego.

Długa lista tematów

– Przeanalizowanie aktywności funduszy w okresie ponad dziesięciu lat dowiodło, że OFE, pomimo istotnych zmian w obszarze rynkowych i prawnych warunków funkcjonowania, pozostają najbardziej aktywnym inwestorem instytucjonalnym, który nieprzerwanie utrzymuje wysokie zaangażowanie w nadzorze korporacyjnym nad spółkami portfelowymi. Warto podkreślić korzystny efekt tych działań dla członków OFE – w perspektywie stóp zwrotu, jak również całego rynku kapitałowego – w kwestii pozytywnego zaangażowania właścicielskiego – podsumowuje Małgorzata Rusewicz, prezes IGTE.

156,4 mld zł

aktywa zgromadzone na koniec 2022 r. przez fundusze emerytalne. Liczba członków OFE wynosiła 14,9 mln.

Jak zaangażowanie OFE w nadzór korporacyjny objawia się w praktyce? Punktem wyjścia jest zazwyczaj udział w walnych zgromadzeniach. Tutaj szczególnie dużą aktywnością wykazują się największe OFE, takie jak NN OFE, PZU czy też Aviva. W 2022 r. te trzy podmioty brały udział średnio w 73 proc. walnych zgromadzeń. Gorzej wygląda to w przypadku mniejszych funduszy, które w większości brały udział w mniej niż 20 proc. walnych zgromadzeń spółek, których są akcjonariuszami.

123,4 mld zł

miały zainwestowane w akcje spółek z GPW fundusze emerytalne na koniec 2022 r. i były największym inwestorem instytucjonalnym

Co jednak ważniejsze, OFE nie są jedynie biernymi uczestnikami walnych zgromadzeń. Z przeprowadzonych badań wynika, że fundusze emerytalne w 2022 r. zgłosiły na walnych zgromadzeniach łącznie dziewięć propozycji uchwał, które koncentrowały się na zwiększeniu poziomu dywidendy, programach motywacyjnych i polityce wynagrodzeń. Ponadto fundusze zgłosiły 53 kandydatów do rad nadzorczych.

Konkretne przykłady aktywności OFE można mnożyć. Wystarczy chociażby wspomnieć o działaniach podjętych przez NN Life OFE, który prowadził negocjacje z zarządem/właścicielem spółki Comarch w sprawie wysokości dywidendy. NN OFE zgłosił z kolei projekty uchwały wypłaty dywidendy w Lotosie. Fundusz wnioskował też o zwołanie nadzwyczajnego walnego zgromadzenia spółki Torpol, z projektem uchwały w sprawie utworzenia kapitału rezerwowego z przeznaczeniem na wypłatę dywidendy specjalnej.

54,7 proc.

o tyle spadło w 2022 r. wynagrodzenie premiowe OFE za osiągane wyniki, które ma wpływ na wykonywanie funkcji nadzorczych.

Na uwagę zasługuje również aktywność Aegon OFE. Pełnomocnicy funduszu głosowali m.in. przeciw uchwałom o programach motywacyjnych w Sanoku i CD Projekcie oraz zmianom w zakresie podwyższenia kapitału zakładowego w spółkach Ciech, AmRest, MLP, Izoblok, Kernel i CD Projekt. Fundusz był także przeciwko nagrodom dla członków rady nadzorczej i zmianom w statucie firmy Ciechu, skróceniu okresu wymaganego na zwołanie walnego zgromadzenia w spółce AmRest, zmianom w regulaminie WZ Kęt czy też niekorzystnemu skupowi akcji w spółce Sanok. Fundusz był także aktywny w takich spółkach jak 11 bit studios, Ferro, AB.pl czy też Kruk.

88 proc.

wyniosła w 2022 r. frekwencja OFE PZU podczas walnych zgromadzeń w spółkach, w których fundusz był udziałowcem

Badanie pokazuje jednak też, że aktywność funduszy nie ograniczała się jedynie do spraw poruszanych na walnych zgromadzeniach. Tutaj na pierwszy plan wysuwa się chociażby aktywność OFE przy wezwaniach na akcje spółek. Jednym z przykładów zaangażowania OFE w te kwestie jest chociażby wezwanie na akcje firmy Develia. Chociaż cena w tym procesie dwukrotnie była podnoszona, to OFE nie odpowiedziały na wezwanie, twierdząc, że żadna z zaproponowanych opcji nie spotkała się z aprobatą OFE i ostatecznie wezwanie nie doszło do skutku. Początkowo wywołało to nawet przecenę papierów, jednak z dzisiejszej perspektywy okazało się to skuteczną strategią. Obecnie za jedną akcję spółki Develia na GPW trzeba płacić ponad 5 zł, podczas gdy maksymalna cena w wezwaniu wynosiła 4,15 zł.

Polska a zagranica

Oczywiście OFE mają też jeszcze lekcje do odrobienia. Badanie wskazuje, że w 2022 r. większość towarzystw nadal nie podejmowała działań wobec spółek, które nie spełniały zasad wynikających z kodeksu dobrych praktyk spółek notowanych na GPW. Dużym kontrastem w stosunku do działań funduszy zagranicznych był też brak zgłaszanych propozycji w zakresie spraw środowiskowych i społecznych.

W odróżnieniu od zagranicznych podmiotów to sami zarządzający funduszami rekomendują działania nadzorcze, które są zatwierdzane przez zarządy towarzystw. Różni się to od praktyki zagranicznych funduszy, gdzie o sposobie głosowania funduszy zwykle decydują osoby dedykowane do tej działalności, a nie zarządzający. Tym samym sposób głosowania często opiera się na rekomendacjach doradcy akcjonariusza do spraw głosowania formułowanych na podstawie standardów ładu korporacyjnego.