ABC faktoringu

Jak wygląda faktoring z prawnego punktu widzenia? Co jest ważne dla klienta, a co liczy się z punktu widzenia firmy faktoringowej bądź banku? Na co powinien być przygotowany potencjalny klient firmy faktoringowej?

Faktoring to nowoczesna usługa finansowa, która pozwala kompleksowo zarządzać płynnością finansową firmy przez szybkie finansowanie należności oraz zmniejszenie ryzyka handlowego, związanego ze sprzedażą z odroczonym terminem płatności. Finansowaniu podlegają niewymagalne należności z terminem płatności od 7 do 90 dni (ogólny schemat faktoringu przedstawia rysunek 1). W umowie faktoringu występują trzy podmioty, są to:

- Dostawca (Sprzedający) - Klient faktora,

- Faktor - bank lub specjalna instytucja faktoringowa,

- Odbiorca (kupujący).

Podstawa prawna

Umowa faktoringowa jest umową normującą stosunki w procesie finansowania należności zachodzących między Faktorem, Dostawcą i jego Odbiorcą.

Niestety, prawodawstwo polskie nie reguluje jeszcze umowy faktoringowej. Należy ona do kategorii tzw. umów nienazwanych.

Zawarcie i współpraca w ramach umowy faktoringowej dopuszczalne jest z uwagi na obowiązującą w prawie polskim "zasadę swobody umów" (obecnie art. 353 k.c.). Według tej zasady możliwe jest zawieranie umów i swobodne decydowanie przez strony o:

- samym fakcie chęci zawarcia umowy,

- podmiocie, z jakim można taką umowę zawrzeć,

- treści umowy,

- formie zawarcia umowy.

Zasada swobody umów dopuszcza również możliwość łączenia różnego rodzaju umów lub elementów umów w tworzeniu umowy faktoringowej.

Stąd do tworzenia umów faktoringowych mają zastosowanie głównie przepisy ogólne kodeksu cywilnego, a zwłaszcza jego księgi III, regulującej zobowiązania.

Ponieważ istotą faktoringu jest cesja wierzytelności, do konstruowania umów faktoringowych mają zastosowanie artykuły kodeksu cywilnego, regulujące przelew cesji (art. 509-517 bez art. 513 k.c).

W umowie faktoringowej, poza wymienionymi, zawarte są między innymi elementy umów:

- zlecenia (art. 734-751 k.c.),

- pożyczki (art. 720-724 k.c.),

- przepisy dotyczące potrąceń (art. 498-505 k.c.).

Elementy umowy

Mimo że prawo nie narzuca, jak powinna wyglądać umowa faktoringowa, wiele firm faktoringowych stworzyło swoje wzory umowy. W zasadzie wspólną ich cechą jest podział umowy faktoringowej na dwie części. Jest to albo jednolity dokument, albo dokument składający się z umowy właściwej i tzw. OWF (Ogólne Warunki Faktoringu).

Treść umowy faktoringu obejmuje z reguły:

- część ogólną - zawierającą ogólne warunki współpracy w ramach umowy faktoringu (OWF), na które składają się zazwyczaj:

- postanowienia ogólne dotyczące współpracy,

- sposób przeniesienia wierzytelności na faktora,

- szczególne obowiązki stron wynikające z umowy,

- sposób rozliczania ceny nabycia wierzytelności,

- sposób rozliczeń między klientem i faktorem,

- kwestie związane z ewentualnym przejęciem ryzyka wypłacalności dłużnika (tzw. odpowiedzialność del credere),

- informacje o usługach dodatkowych,

- okres obowiązywania, zasady rozwiązania i skutki wygaśnięcia umowy faktoringowej;

- część szczegółową - najczęściej ta część jest przedmiotem negocjacji. Określa ona zazwyczaj:

- szczególne obowiązki stron,

- wysokość prowizji i opłat,

- klauzule szczegółowe,

- poziom zaliczkowania,

- okres tzw. regresu - czyli akceptowanego przez faktora terminu przeterminowania faktury.

Zawieranie umowy

faktoringowej

i działania przedumowne

Współpracę w ramach faktoringu można podzielić na trzy etapy:

- wstępny - przed podpisaniem umowy faktoringowej,

- podpisania i wdrożenia umowy faktoringowej,

- obsługi faktoringu - finansowanie portfela wierzytelności, monitoring i ewentualna windykacja na rzecz klienta (poszczególne podetapy kolejnych etapów współpracy przedstawia rysunek 2).

Dokumenty,

które należy przygotować

przed podpisaniem umowy

Przed podpisaniem umowy faktoringowej firmy faktoringowe proszą o przedłożenie dodatkowych dokumentów. Najczęściej są to:- dokumenty rejestrowe firmy (KRS, RHB, zaświadczenie o wpisie do Ewidencji Działalności Gospodarczej) nie starsze niż 3 miesiące od dnia wystawienia, Regon, NIP,

- umowa spółki/akt notarialny spółki wraz ze zmianami,

- bilans i rachunek wyników za ostatnie 3 pełne lata obrotowe,

- F01 za ostatni rozliczony kwartał bieżącego roku oraz F01 za analogiczny kwartał roku ubiegłego,

- zaświadczenia o braku zalegania ze składkami z ZUS i urzędu skarbowego,

- kopie czynnych umów kredytowych,

-opinia z banku, w którym firma ma rachunek bieżący lub korzysta z kredytów lub gwarancji bankowych,

- pełna lista odbiorców firmy z adresami, numerem dłużnika, numerami telefonów i nazwiskiem osoby kontaktowej,

- deklaracje podatkowe - ankieta majątkowa, PIT 36 z załącznikiem B za rok ubiegły (dotyczy osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą, spółek cywilnych i jawnych).

Elementy ważne

dla firmy faktoringowej

przy ocenie klienta

Na etapie oceny klienta pod względem możliwości faktorowania najistotniejsze dla firmy faktoringowej jest, aby:

- klient dostarczył wymagane dokumenty niezbędne do oceny ich sytuacji ekonomiczno-finansowej,

- klient posiadał zdolność finansową,

- klient stale współpracował ze swoimi dłużnikami, których chce oddać do faktoringu,

- dotychczasowa współpraca między klientem i jego dłużnikami przebiegała prawidłowo,

- terminowość dotychczasowych płatności nie budziła zastrzeżeń - przesuwanie terminów płatności nie jest przeszkodą, ale trzeba sprawdzić, czym było to spowodowane,

- w portfelu wierzytelności klienta nie było wierzytelności podlegających kompensacie,

- wierzytelności były bezsporne, - branża, w której działają klient i jego dłużnicy, była zaakceptowana i możliwa do finansowania.

Handlowy-Heller