Techniki analityczne

W ubiegłym tygodniu zaprezentowałem zasady generowania sygnałów kupna i sprzedaży przez wskaźniki Faza cyklu oraz MESA Sinwave. Skuteczność tych wskaźników można zwiększyć dostosowując wartości parametrów do charakterystyki przebiegu cyklu poszczególnych walorów. O ile dla wskaźnika Fazy odbywa się to poprzez czasowe przesunięcie położenia poziomów generujących sygnały transakcyjne, o tyle w przypadku MESY Sinwave modyfikację sygnałów można sprowadzić do manipulowania kątem wyprzedzenia linii sygnalnej, co skutkuje zmianami momentów wejścia i wyjścia z zajmowanej przez inwestora pozycji.We wskaźniku MESA Sinwave rolę obu tych parametrów pełni kąt wyprzedzenia linii sygnalnej. Z pewnym uproszczeniem można założyć, że połowa tego kąta to wartości, o które obniża się poziomy 270 i 90 stopni (gdyby tę sytuację analizować na przebiegu wskaźnika fazy). Oczywiście, w rzeczywistości zależność ta jest znacznie bardziej skomplikowana. Wymienione poziomy sygnalne przestają być liniami prostymi, a stają się falującymi liniami znajdującymi swoje miejsce między wartością klasyczną a tą samą wartością pomniejszoną o kąt wyprzedzenia. Wynika to z faktu, że sygnały są generowane zanim sinus kąta fazy osiągnie "magiczne" wielkości 270 i 90 stopni (i poziomów tych w tym przypadku nie da się zmienić, bowiem wynikają wyłącznie z kształtu przebiegu). To wyprzedzenie jest różne dla różnych wyglądów wskaźnika MESA Sinwave. Przy próbie przeniesienia tego na płaszczyznę fazy okazałoby się, że sygnały występują dla różnych kątów fazy (czyli na różnych poziomach) dla różnych dni. W takim przypadku dla jednego z cykli sygnał mógłby wystąpić dla 230 i 75 stopni, a dla innego dla 260 i 60 stopni (mogą wystąpić wszystkie wartości z przedziału 270 stopni minus kąt wyprzedzenia do 270 stopni oraz 90 stopni minus kąt wyprzedzenia do 90 stopni). W związku z tym poziomy generujące sygnały zmian pozycji (wspomniane już 270 i 90 stopni na wykresie fazy) przestałyby być prostymi.Modyfikacja kąta wyprzedzeniaW zależności od zastosowanego kąta wyprzedzenia uzyskuje się różne wyniki, często bardzo się od siebie różniące. Tabela 1 prezentuje różnice w osiągniętych stopach zwrotu z inwestycji na walorach Ireny w zależności od kąta wyprzedzenia linii sygnalnej wskaźnika MESA Sinwave. Uzyskane efekty dotyczą okresu od początku lutego 1995 roku do końca sierpnia 1996 roku. W tym czasie zmiana kursu Ireny była bliska zeru. Przy zastosowanym okresie 51 sesji zostało łącznie zrealizowanych 10 transakcji.Z przytoczonych obliczeń wynika, że nawet nieznaczna zmiana standardowego, 45-stopniowego kąta wyprzedzenia linii sygnalnej wskaźnika zmieniała jakość generowanych sygnałów. Przy tworzeniu tabeli korzystałem z programu Horyzont, który pozwala na zmianę kąta wyprzedzenia linii sygnalnej. W tabeli 2 zostały zaprezentowane daty poszczególnych transakcji dla wybranych kątów wyprzedzenia - 40 i 50 stopni (największa różnica w stopie zwrotu).Warto zwrócić uwagę, że wskaźnik Sinwave z kątem wyprzedzenia 50 stopni w niektórych przypadkach generuje sygnały wcześniej, niż ten sam wskaźnik z kątem wyprzedzenia 40 stopni. W pozostałych przypadkach daty generowania sygnałów dla obu ustawień są jednakowe. Stanowi to potwierdzenie przytoczonej wcześniej tezy, iż zależność wynikająca z różnicy kąta wyprzedzenia jest wartością nieliniową. Mówiąc językiem mniej matematycznym oznacza to, że wyprzedzenie w niektórych przypadkach występuje, a w innych nie.Dla lepszego zrozumienia różnic pomiędzy przebiegami i momentami generowania sygnałów zakupu i sprzedaży dla różnych kątów wyprzedzenia zostały zaprezentowane dwa rysunki z różnymi kątami wyprzedzenia (pozostałe parametry jednakowe dla obu wykresów). Linie pionowe leżące w punktach bezpośrednio po przecięciu wskaźnika Cykl SIN (odpowiednik funkcji MESA Sinwave) ze swoją linią sygnalną wyznaczają momenty zawarcia transakcji."Pomocne linie" w praktyceW poprzednim artykule wspomniałem o możliwości wykorzystania graficznej techniki "linie cykli" dla ustalenia parametru wskaźnika MESA Sinwave. Zmiana odstępu między liniami (wyrażona liczbą sesji) ułatwia odszukanie wartości opisującej regularność występowania lokalnych ekstremów na wykresie kursu, a więc w określonych warunkach (wahania boczne) jego cykliczności. Ponieważ odległość pomiędzy dołkiem a wierzchołkiem na teoretycznym wykresie fazy wynosi 180 stopni (szczyt 90 stopni, dołek 270 stopni), zmodyfikowaną wartość parametru linii cykli (mnożnik 2) można bezpośrednio wykorzystać do zobrazowania cykliczności kursu przy pomocy sinusoidy. Ilustruje to rysunek 3.Na zaprezentowanym wykresie wskaźnika (dla przejrzystości bez jego linii sygnalnej) okres odpowiada dwukrotnej wartości linii cykli i wynosi 36 sesji (2x18). Porównując ten wykres z zaprezentowanym wcześniej teoretycznym przebiegiem fazy łatwo zauważyć, że sygnały kupna i sprzedaży (270 i 90 stopni) odpowiadają na wykresie MESA Sinwave wprost wartościom sinusa tych kątów (odpowiednio - 1 i 1).Oczywiście, taki zabieg ma merytoryczny sens jedynie wówczas, gdy kurs znajduje się w trendzie bocznym. Na rynku trendowym cykliczność nie występuje lub jest bardzo słaba. Według teorii, faza nie powinna się wtedy zmieniać, w praktyce zaś zmiany nie są znaczące. Gdyby zatem porównać zmiany fazy dla rynku trendowego i teoretycznego sinusa - okazałoby się, że między tymi sytuacjami nie występuje żadna korelacja. Taki brak korelacji dwóch przypadków (teoretycznego sinusa i aktualnej zmiany cen) może świadczyć o tym, że kurs znajduje się w silnym trendzie. W odwrotnej sytuacji, gdy rynek charakteryzuje się cyklicznością zachowań, korelacja między szybkością zmian teoretycznego sinusa i kursu powinna mieć znaczącą wartość.Różne programy, różne okresyPonieważ większość uniwersalnych programów do analizy technicznej nie dysponuje zaawansowanymi narzędziami do wyznaczenia cykli na wykresie kursu (z dostępnych na polskim rynku programów giełdowych wyjątkiem jest Advanced GET), do wszelkiego rodzaju "popularnych" technik badania cykliczności należy podchodzić z dużą ostrożnością (np. w przypadku "linii cykli" nie należy zapominać o konieczności podwajania okresu). Dotyczy to także sytuacji, gdy inwestor korzysta z ogólnodostępnych technik i jednocześnie ze specjalistycznego programu do analizy cykli (np. MESA, Cycle Trader, Cyklop). Łatwo wówczas o pomyłkę prowadzącą do wygenerowania błędnych sygnałów. Wyjaśnię to na przykładzie programu Cyklop.Otóż Cyklop podaje długość okresu w dniach kalendarzowych lub w tak zwanych sesjach uzupełnionych. Co to oznacza? Aby zachować stałą długość tygodnia (5 sesji) w tych dniach, w których sesja nie wystąpiła (np. wskutek awarii systemu giełdowego), a powinna była wystąpić (był to zwykły dzień tygodnia) Cyklop uzupełnia brakujące sesje. W związku z tym w ciągu roku kalendarzowego, według Cyklopa, odbywają się 262 sesje, chociaż faktycznie występuje tylko około 250 sesji (zależy to od układu świąt). Jeżeli zatem inwestor dokonuje oceny długości cyklu za pomocą programu Cyklop, a następnie zamierza korzystać z MESA Sinwave (MetaStock) lub wskaźnika CyklSIN (program Horyzont), to dla zachowania poprawności wyników powinien długość okresu w sesjach z Cyklopa pomnożyć przez iloraz 250/262.

Kolumnę opracował KAROL JARZYŃSKI