Badaniami objęte zostały fundusze inwestycyjne funkcjonujące na najbardziej rozwiniętym rynku SRI na świecie – w Stanach Zjednoczonych. Ogółem badaniu poddano 7184 funduszy akcyjnych, w tym 109 deklarujących stosowanie strategii SRI. W celu weryfikacji postawionych hipotez przeanalizowane zostały szeregi czasowe miesięcznych stóp zwrotu z opracowanych na potrzeby badań dziesięciu indeksów funduszy inwestycyjnych, w skład których wchodziły fundusze inwestycyjne realizujące różne strategie inwestycyjne (fundusze spółek dużych, średnich i małych, fundusze spółek wzrostowych, mieszanych i dywidendowych).
Wstępna analiza szeregów czasowych stóp zwrotu z badanych indeksów funduszy inwestycyjnych wykazała, że nie cechują się one rozkładem normalnym. Zjawisko to jest co prawda typowe dla szeregów czasowych danych finansowych, jednak w praktyce komplikuje ono wnioskowanie oparte na zastosowaniu standardowych narzędzi statystycznych. W związku z tym, opierając się na literaturze przedmiotu, zdecydowano, że w badaniach zostaną zastosowane równolegle metody opierające się na parametrycznych oraz nieparametrycznych testach istotności. W przypadku zgodności wyników uzyskanych obiema metodami postępowanie takie wydatnie przyczynia się bowiem do wzrostu wiarygodności badań. Stąd też w części badawczej opracowania, poza standardowymi miarami takimi jak wartości stóp zwrotu oraz odchyleń standardowych, do analizy efektywności i ryzyka funduszy inwestycji społecznie odpowiedzialnych wykorzystane zostały statystyczne procedury testowe t Welcha, U Manna-Whitneya, Fishera oraz Browna i Forsythe'a. Ponadto analizy uzupełniono również badaniami opierającymi się na miarach skonstruowanych na podstawie modeli wyceny aktywów na rynku kapitałowym – jednoczynnikowym modelu Sharpe'a oraz trzyczynnikowym modelu Famy-Frencha. Miarami efektywności inwestycji, które bazują na tych modelach, są odpowiednie parametry alfa. Natomiast zgodnie z koncepcją ryzyka jako wrażliwości (stopnia reakcji stopy zwrotu z portfela na zmiany wartości czynników ją kształtujących) miarami ryzyka inwestycji są odpowiednie współczynniki beta.
W rezultacie przeprowadzonych badań stwierdzono, że nie ma podstaw do odrzucenia hipotezy (H.1) mówiącej, że efektywność funduszy stosujących strategie SRI nie różni się w sposób statystycznie istotny od efektywności funduszy stosujących klasyczne strategie inwestycyjne. Jednocześnie rezultaty badań dostarczyły przesłanek przemawiających za odrzuceniem hipotezy (H.2) stanowiącej, że ryzyko ponoszone przez fundusze SRI nie różni się w sposób statystycznie istotny od ryzyka towarzyszącego funduszom stosującym klasyczne strategie inwestycyjne. Dowiedziono więc, że stosowanie przez fundusze inwestycyjne strategii SRI nie ma wpływu na ich efektywność. Co więcej, uzyskane wyniki sugerują, że stosowanie strategii SRI może prowadzić do zmniejszenia ryzyka inwestycyjnego (zmienności stóp zwrotu oraz ich wrażliwości na zmianę stopy zwrotu z portfela rynkowego). Ostatecznie w odniesieniu do poruszonego problemu badawczego należałoby więc uznać, że stosowanie strategii SRI może mieć pozytywny wpływ na parametry portfela inwestycji. Tym samym odpowiedź na postawione w tytule artykułu pytanie okazała się twierdząca. Warto jest być społecznie odpowiedzialnym.
Podsumowując badania, odnotowano, że mogą one stanowić podstawę do pogłębionych analiz w zakresie poruszanej problematyki. Zdaniem autora szczególnie pożądanymi kierunkami dalszych badań jest weryfikacja efektywności i ryzyka strategii SRI – po pierwsze, w różnych stanach koniunktury giełdowej; po drugie, na rynkach rozwijających, w tym w Polsce. Ponadto wskazane jest również przeprowadzenie podobnych badań w przyszłości z uwzględnieniem dłuższego horyzontu czasowego, a także przy użyciu różnych metod badawczych.
dr Tomasz Jedynak
Adiunkt w Katedrze Zarządzania Ryzykiem i Ubezpieczeń Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie. Absolwent tej uczelni.
W 2015 r. obronił pracę doktorską pt. „Efektywność i ryzyko funduszy inwestycji społecznie odpowiedzialnych", która została rekomendowana do Nagrody Rektora. Od 2009 r. makler papierów wartościowych z uprawnieniami do wykonywania czynności doradztwa inwestycyjnego.
