Boom po pandemii dobry dla firm

Rentowność polskich spółek na przestrzeni ostatnich czterech lat wyraźnie wzrosła. To zjawisko tylko w niewielkim stopniu tłumaczy jednak wzrost inflacji. I nie byłoby możliwe, gdyby nie silny popyt w gospodarce, którego nie stłumiła polityka pieniężna.

Marża na sprzedaży w średnich i dużych firmach (zatrudniających co najmniej 50 osób) w I kwartale br. wynosiła 5,8 proc., o 1,1 pkt proc. więcej niż w I kwartale 2019 r. – wyliczyli ekonomiści z Credit Agricole w analizie, która ma się ukazać w poniedziałek. To sugeruje, że w budzącej ostatnio wiele kontrowersji tezie o tzw. greedflacji (od angielskiego słowa „greed”, czyli chciwość), zwanej też inflacją sprzedawców, może tkwić ziarno prawdy. A raczej ziarenko. – Dane dotyczące marży na sprzedaży w firmach 50+ wskazują, że w polskiej gospodarce występują pewne oznaki greedflacji, jednak nie jest to dominujący czynnik objaśniający inflację – podsumowują ekonomiści z CA BP. I podkreślają, że zjawisko to nie mogłoby wystąpić, gdyby nie sprzyjające dla firm okoliczności.

Mała skala pazerności

O „greedflacji”, czyli inflacji napędzanej przez pazerność firm, które wykorzystały zawirowania z ostatnich lat – najpierw podwyższone wymagania sanitarne w związku z Covid-19, potem zaburzenia w łańcuchach dostaw i niedobór wielu komponentów, a w końcu szok surowcowy – aby podwyższyć ceny swoich towarów i usług bardziej niż to było uzasadnione, zrobiło się głośno za sprawą artykułu trzech ekonomistów z Międzynarodowego Funduszu Walutowego, który ukazał się pod koniec czerwca. Z ich wyliczeń wynikało, że największy wkład do wzrostu deflatora PKB (to jedna z miar inflacji) w strefie euro między I kwartałem 2022 r. a I kwartałem tego roku miał wzrost zysków firm.

1,1 pkt proc.

– o tyle wzrosła marża ze sprzedaży średnich i dużych firm w Polsce między I kwartałem 2019 r. a I kwartałem br., gdy inflacja osiągnęła szczyt

Na konferencji prasowej po lipcowym posiedzeniu Rady Polityki Pieniężnej odniósł się do tego prezes NBP Adam Glapiński. Jak podkreślił, w Polsce podwyżki cen towarów i usług konsumpcyjnych w 2022 r. w 50–60 proc. były spowodowane windowaniem marż zysku przez przedsiębiorstwa.

11,7 pkt proc.

– o tyle wzrosła w ciągu czterech lat do I kw. br. marża ze sprzedaży w edukacji. To może być efekt spadku kosztów świadczenia części usług dzięki nauce zdalnej.

Z analizy ekonomistów z Credit Agricole Bank Polska wynika, że taka ocena skali „greedflacji” jest mocno na wyrost. Owszem, według ich wyliczeń wzrost zysków firm tłumaczy większą część inflacji w ostatnich latach w Polsce, ale to nie daje odpowiedzi na pytanie, czy wzrosła też rentowność firm. Nominalne zyski firm (oraz ich udział w PKB) mogą bowiem rosnąć nawet przy malejących marżach.

Kto korzystał na inflacji

– Cały spór można sprowadzić do odpowiedzi na pytanie o to, czy rzeczywiście marże firm w Polsce wzrosły – zauważają ekonomiści z CA BP. Z ich analizy wynika, że tak się rzeczywiście stało. Między I kwartałem 2019 r. (to ostatni kwartał przed wybuchem pandemii, mogącym być odniesieniem dla I kwartału br., który wyznaczył szczyt inflacji) a I kwartałem br. najbardziej podskoczyła rentowność w edukacji (o 11,7 pkt proc.), górnictwie (11 pkt proc.) oraz rolnictwie (9,4 pkt proc.). Ponadprzeciętne zwyżki rentowności wystąpiły też m.in. w budownictwie (2,9 pkt proc.) i w handlu detalicznym i hurtowym (2,3 pkt proc.). Marże zmalały natomiast nieco m.in. w przemyśle przetwórczym i w energetyce.

– Dane te potwierdzają, że część firm wykorzystała okres podwyższonej inflacji do zwiększenia marż. Warto przy tym zauważyć, że nie zrobiłyby tego, gdyby nie pozwalał na to silny popyt, istotnie wzmacniany w ostatnich latach przez luźną politykę pieniężną – konkluduje Jakub Borowski, główny ekonomista CA BP.