Przemysł ochronił polską gospodarkę przed zapaścią

Ostatni kwartał 2020 r. był dla polskiego przemysłu najlepszy od niemal dwóch lat. Ten rok również rozpoczął się dobrze. Ekonomiści nie spieszą się z cięciem prognoz wzrostu PKB, choć przemawia za tym sytuacja epidemiczna.

Aktywność w polskiej gospodarce zmalała w IV kwartale tylko o 0,7 proc. w stosunku do poprzedniego kwartału pomimo restrykcji, które rząd wprowadził w odpowiedzi na drugą falę epidemii Covid-19. Stabilizująco na gospodarkę wpłynął wzrost produkcji przemysłowej napędzany silnym popytem z zagranicy. Początek br. również jest dla tego sektora udany. Dlatego ekonomiści, pomimo pogarszającej się sytuacji epidemicznej, nie obniżają na razie swoich prognoz, wedle których w tym roku dojdzie do wyraźnego odbicia PKB.

Jak podał w piątek GUS, produkt krajowy brutto Polski oczyszczony z wpływu czynników sezonowych zmalał w IV kwartale realnie o 0,7 proc. w stosunku do III kwartału. To wynik zbieżny z wstępnym szacunkiem sprzed dwóch tygodni. W ujęciu rok do roku odsezonowany PKB zmalał realnie o 2,7 proc., minimalnie mniej niż wstępnie szacował GUS.

Większa odporność

Piątkowe dane potwierdzają, że polska gospodarka jest coraz bardziej odporna na epidemię i związane z nią restrykcje. W II kwartale 2020 r., gdy rząd po raz pierwszy wprowadził antyepidemiczne ograniczenia, PKB po odsezonowaniu załamał się o 9 proc. w stosunku do I kwartału i o 8 proc. w ujęciu rok do roku.

GG Parkiet

W Polsce zwyczajowo najwięcej uwagi przyciąga realna zmiana rok do roku PKB nieoczyszczonego z wpływu czynników sezonowych. W takim ujęciu PKB w IV kwartale zmalał o 2,8 proc. rok do roku, po zniżce o 1,5 proc. w III kwartale i o 8,4 proc. w II kwartale. To wynik nieco lepszy, niż przeciętnie oczekiwali ekonomiści ankietowani przez „Parkiet" pod koniec stycznia, czyli przed publikacją wstępnych danych o PKB w IV kwartale, ale już po publikacji wstępnych danych za cały 2020 r.

Do spadku aktywności w polskiej gospodarce w IV kwartale – patrząc z perspektywy popytu – w największym stopniu przyczyniło się załamanie inwestycji. Nakłady brutto na środki trwałe tąpnęły o 10,9 proc. rok do roku, po zniżce o 9 proc. w poprzednim kwartale i 10,7 proc. w II kwartale. Obniżyło to PKB w ujęciu rok do roku aż o 2,8 proc. – Czynnikiem ograniczającym inwestycje firm była utrzymująca się niepewność dotycząca dalszego przebiegu pandemii – tłumaczy Jakub Olipra, ekonomista z Credit Agricole Bank Polska.

GG Parkiet

Wydatki konsumpcyjne gospodarstw domowych, które w III kwartale zdołały wzrosnąć o 0,4 proc. rok do roku, w IV kwartale zmalały o 3,2 proc. rok do roku. To jednak i tak wynik znacząco lepszy niż w II kwartale, gdy pierwsza fala epidemii Covid-19 i związanych z nią ograniczeń mobilności doprowadziła do załamania konsumpcji o ponad 10 proc. rok do roku. Spadek wydatków gospodarstw domowych odjął w IV kwartale od rocznej dynamiki PKB 1,7 pkt proc.

Usługi w zapaści

Negatywny wpływ załamania inwestycji oraz spadku konsumpcji prywatnej na aktywność w polskiej gospodarce złagodził wzrost o 3,4 proc. rok do roku wydatków publicznych (nie inwestycyjnych), a także skok eksportu o 8 proc. rok do roku. Ze względu na to, że w ostatnich miesiącach roku odbił się również import, wzrost tzw. eksportu netto (eksportu pomniejszonego o import) dodał do rocznej dynamiki PKB 0,4 pkt proc., najmniej od II kwartału 2019 r., po 1,7 pkt proc. w III kwartale.

PKB oglądane z perspektywy popytu nie oddaje jednak w pełni znaczenia popytu zagranicznego dla koniunktury w Polsce. Doskonałe wyniki przemysłu, szczególnie branż zorientowanych na eksport, sugerują, że popyt zewnętrzny był pod koniec ub.r. głównym czynnikiem chroniącym polską gospodarkę przed głębszą zapaścią. Wartość dodana w tym sektorze w IV kwartale 2020 r. zwiększyła się o 4,8 proc. rok do roku, najbardziej od niemal dwóch lat, po zwyżce o 2,9 proc. rok do roku. Jak zauważyli ekonomiści z banku Santander, beneficjentem ożywienia w światowym handlu okazał się też sektor transportowo-magazynowy, gdzie wartość dodana zmalała w IV kwartale o 0,8 proc. rok do roku, po zniżce o 5,7 proc. w III kwartale.

Na drugim biegunie względem przemysłu są niektóre branże usługowe sparaliżowane antyepidemicznymi restrykcjami. Wartość dodana w sekcji zakwaterowanie i gastronomia załamała się w IV kwartale o 69,3 proc. rok do roku, czyli niewiele mniej niż w II kwartale 2020 r. Także handel odczuł obostrzenia: wartość dodana w tym sektorze zmalała w ostatnich trzech miesiącach ub.r. o 4,6 proc. rok do roku, po zniżce o 0,6 proc. w poprzednim kwartale.

Nominalny wzrost

Sektor przemysłowy utrzymuje dobrą formę także na początku br. W styczniu produkcja sprzedana przemysłu wzrosła wprawdzie o zaledwie 0,9 proc. rok do roku, po zwyżce o ponad 11 proc. w grudniu, ale był to w dużej mierze efekt wyjątkowo niekorzystnego układu kalendarza. Po oczyszczeniu z wpływu tego rodzaju czynników produkcja wzrosła o niemal 6 proc. rok do roku, co – nie licząc grudnia – było najlepszym wynikiem od kwietnia 2019 r. Z kolei w lutym, jak szacują przeciętnie ankietowani przez „Parkiet" ekonomiści, sprzedaż sektora przemysłowego wzrosła o 4,5 proc. rok do roku.

Dobra koniunktura w przemyśle może nie wystarczyć, aby zapobiec w I kwartale kolejnemu spadkowi PKB w ujęciu kwartał do kwartału. Niemal na pewno będzie on jednak mniejszy niż w poprzednich trzech miesiącach. Dzięki temu wyraźnie wyhamuje spadek PKB w ujęciu rok do roku. Ankietowani przez „Parkiet" ekonomiści przeciętnie oczekują, że w bieżącym kwartale aktywność w polskiej gospodarce zmaleje o 1,5 proc. rok do roku. Większość z nich podtrzymuje też swoje prognozy, wedle których w całym 2021 r. PKB odbije się o ponad 4 proc. Coraz częściej jednak podkreślają, że akcja szczepień nie przebiega wystarczająco szybko, aby już w II kwartale można było liczyć na zniesienie większości antyepidemicznych restrykcji. A to może oznaczać, że solidne ożywienie gospodarcze rozpocznie się dopiero w II połowie roku.

Pewną niespodzianką w piątkowych danych GUS może być to, że w ujęciu nominalnym – dzięki najwyższej od 2008 r. inflacji – PKB Polski zdołał urosnąć o 1,3 proc. To wynik tylko minimalnie gorszy niż w 2013 r., podczas gdy w danych realnych widać najgłębszy kryzys od początku lat 90. XX w.