Ponure prognozy emerytalne

Relacja przeciętnej emerytury do przeciętnego wynagrodzenia spadnie z 48,5 proc. w 2016 do 27,3 proc. w 2050 – wynika z raportu Komisji Europejskiej, dotyczącego wyzwań związanych ze starzeniem się społeczeństw, uwzględniającego skutki obniżenia wieku emerytalnego.

Według raportu w 2050 r. liczebność emerytów (12,6 mln) praktycznie zrówna się z liczebnością płatników składek (12 ,7 mln osób). Tymczasem na koniec 2016 r. liczba płatników wynosiła 16,5 mln, podczas gdy liczba emerytów w 2016 r. wynosiła 9,2 mln osób. Wynika to z tego, że społeczeństwo się starzeje, a wiek emerytalny został obniżony.

Raporty Ageing Working Group ukazują się co trzy lata. Dla Polski pierwsze projekcje pojawiły się w 2006 r. po wejściu do UE.

Wnioski z dokumentu są pesymistyczne. Obliczenia wskazują, że w wyniku starzenia się społeczeństwa, nawet przy założeniu wzrostu wskaźników aktywności zawodowej, odsetek emerytów przypadających na 100 zatrudnionych zwiększy się z 53,8 emeryta w 2016 r. do 106,3 emeryta na 100 zatrudnionych osób w 2060 r., czyli za 44 lata emerytów będzie więcej niż płatników składek.

Jak zauważa Antoni Kolek, prezes Instytutu Emerytalnego, wpływ starzenia się społeczeństwa będzie szczególnie widoczny i będzie się wiązał ze wzrostem wydatków na świadczenia już w latach 2020–2030, co odzwierciedla proces starzenia się pokolenia „baby boomers".

Mimo tego relacja wydatków na emerytury do PKB będzie utrzymywała się na stałym poziomie około 11 proc., gdyż stopa zastąpienia w systemie powszechnym spada z 55 proc. w 2016 r. do około 26 proc. w roku 2060 i 25 proc. w 2070 r. Oznacza to w pewnym sensie przerzucenie kłopotu budżetu państwa na obywateli, gdyż wiąże się z dużym spadkiem relacji przeciętnej emerytury do przeciętnego wynagrodzenia, czyli tzw. wskaźnika korzyści.

– Uważam, że będzie to tworzyło dużą presję na dalsze zmiany w systemie emerytalnym w przyszłości zarówno ze strony kolejnych rządów, jak i osób otrzymujących emerytury – mówi Paweł Strzelecki, ekspert ekonomiczny w NBP.

Nie jest jednak oczywiste, że emerytury Polaków będą głodowe.

– Na pocieszenie można powiedzieć, że – jeśli tylko nasza gospodarka nadal będzie się rozwijała, jeśli będzie rosnąć nasza wydajność, to będą też rosnąć pensje – więc w ujęciu realnym przyszłe emerytury mają dużą szansę nie być niższe od obecnych – uspokaja Marcin Mrowiec, główny ekonomista banku Pekao.

Ekonomiści są zgodni co do tego, że chcąc uniknąć negatywnych konsekwencji starzenia się społeczeństwa, wysiłek należy włożyć w zapewnienie konkurencyjności naszej gospodarki, w dynamizację inwestycji i we wzrost pensji, ale na skutek wyższych zysków przedsiębiorstw, a nie „dekretu". Rozwiązaniem problemu mogą być programy dodatkowego oszczędzania, jak np. PPK.

– Jednak wysiłek musi iść w taką stronę, aby nie tylko „napompować giełdę" napływem dużych środków od przyszłych emerytów teraz – bo kiedy oni zaczną przechodzić na emeryturę, a fundusze akcje sprzedawać – to z cen „ujdzie powietrze" w najgorszym możliwym dla emerytów momencie – uważa Marcin Mrowiec.

Regina Skibińska