Magazyn energii zapewni oszczędności w spółdzielni energetycznej

Jednym z kluczowych aspektów działalności spółdzielni energetycznych jest efektywne zarządzanie energią, zarówno wytwarzaną, jak i pobieraną z sieci dystrybucyjnej. Rozwiązaniem umożliwiającym optymalizację w tym zakresie są odpowiednio dobrane magazyny energii.

Partnerem publikacji jest Mercor SA

Spółdzielnie energetyczne to zyskująca popularność forma organizacyjna w polskiej energetyce. Ich ideą jest wspólne inwestowanie przez lokalną społeczność w odnawialne źródła, które mają wytwarzać energię elektryczną (a także biogaz lub ciepło) na potrzeby tej społeczności i ograniczać jej uzależnienie od sieci.

Pomysł jest zaczerpnięty z Zachodu. Tam spółdzielnie energetyczne funkcjonują z powodzeniem od lat – tylko w Niemczech jest ponad 1 tys., a w Danii ponad 2,5 tys., popularne są też w Austrii czy Wielkiej Brytanii.

W Polsce możliwość tworzenia spółdzielni pojawiła się w 2018 r. Na razie funkcjonują one w nielicznych gminach i opierają się na relatywnie niewielkich instalacjach fotowoltaicznych, jednak zainteresowanie tworzeniem kolejnych rośnie. Istotnie wpłynął na to kryzys energetyczny, który spowodował skokowy wzrost cen energii i zachwiał poczuciem bezpieczeństwa energetycznego. Spółdzielnie mogą być receptą na te problemy. Pozwalają nie tylko ograniczyć koszty energii, lecz oznaczają też pewność jej dostaw i ułatwiają długoterminowe planowanie.

Polskie przepisy precyzyjnie określają przedmiot działalności spółdzielni energetycznej. Może być nim wytwarzanie energii elektrycznej, biogazu lub ciepła w instalacjach OZE i równoważenie zapotrzebowania na energię elektryczną, biogaz lub ciepło wyłącznie na potrzeby własne spółdzielni i jej członków.

Zasady działania spółdzielni energetycznej

Spółdzielnia energetyczna może działać na obszarze wyłącznie jednego operatora systemu dystrybucyjnego elektroenergetycznego lub sieci dystrybucyjnej gazowej lub ciepłowniczej, zaopatrującej wytwórców i odbiorców będących członkami tej spółdzielni, których instalacje są przyłączone do sieci danego operatora lub do danej sieci ciepłowniczej.

Jeśli chodzi o wytwórców energii, to w ramach spółdzielni może być ich kilku. Instalacje wytwórcze mogą być własnością spółdzielni lub poszczególnych jej członków. Spółdzielnie mogą działać na terenie jednej gminy wiejskiej lub miejsko-wiejskiej albo maksymalnie na terenie trzech takich gmin bezpośrednio ze sobą sąsiadujących.

Spółdzielnie muszą spełniać też kilka innych warunków. Liczba członków jednej spółdzielni musi być mniejsza niż 1000. Spółdzielnia musi także umożliwiać pokrycie w ciągu roku nie mniej niż 70 proc. zapotrzebowania na dany rodzaj energii wszystkich jej członków – inaczej nie można jej zarejestrować.

Ważna jest też moc zainstalowana w ramach jednej spółdzielni, która nie może być wyższa niż 10 MW w przypadku energii elektrycznej, nie wyższa niż 30 MW w przypadku ciepła, a w przypadku biogazu jego produkcja nie może przekraczać 40 mln m sześc. na rok. Podobnie jak prosumenci, spółdzielnia nie może energii sprzedawać, a jedynie oddawać ją do sieci.

Bardzo istotnym elementem wsparcia funkcjonowania spółdzielni jest system opustów. Pozwala on na magazynowanie nadmiaru energii elektrycznej wyprodukowanej we własnych źródłach OZE w sieci energetycznej i odbieranie jej w okresie 12 miesięcy od momentu wprowadzenia do sieci. W ramach systemu wsparcia energia elektryczna wytwarzana w spółdzielni, a nieskonsumowana przez spółdzielców trafia bezpośrednio do sieci dystrybucyjnej. Spółdzielcy również pobierają energię elektryczną z sieci. Zarówno energia elektryczna wytworzona, jak i energia elektryczna pobrana rejestrowana jest odrębnie dla każdego spółdzielcy. W przypadku wystąpienia nadwyżki produkcji energii nad jej zużyciem jest ona rozliczana ze sprzedawcą energii w stosunku ilościowym 1 do 0,6. Oznacza to, że w ramach nadwyżki za każdą jednostkę energii wprowadzonej do sieci spółdzielnia energetyczna odbiera z powrotem 0,6 jednostki. Różnica 0,4 pomiędzy energią wprowadzoną a odebraną stanowi własność sprzedawcy zobowiązanego i służy pokryciu ponoszonych przez niego kosztów. Od energii elektrycznej rozliczonej w opisany sposób spółdzielnia energetyczna nie uiszcza opłaty z tytułu rozliczeń energii, opłaty dystrybucyjnej (zależnej od ilości pobranej energii), a także kosztów tzw. bilansowania handlowego.

Koszty te pokrywa sprzedawca zobowiązany w ramach wartości pozostającej do jego dyspozycji energii (czyli 40 proc. energii wprowadzonej do sieci dystrybucyjnej). Spółdzielnia energetyczna nie uiszcza również opłaty OZE, opłaty „mocowej” i opłaty kogeneracyjnej. Nie stosuje się także do niej obowiązku umarzania świadectw pochodzenia energii. Dla potrzeb wewnętrznych rozliczeń spółdzielni sprzedawca zobowiązany jest podać ilości wprowadzonej i pobranej z sieci energii przez poszczególnych członków spółdzielni. Spółdzielnia rozliczy ją zgodnie z wewnętrznie przyjętymi zasadami.

Oszczędności, jakie można osiągnąć dzięki magazynom energii, można obliczyć za pomocą specjalnego kalkulatora ENERGATE zamieszczonego na stronie energate.pl.

Rozliczenie spółdzielni energetycznej – studium przypadku

Rozważmy przykład nowo powstającej spółdzielni energetycznej, której członkami są:

1. Po stronie wytwarzania:

¶ Biogazownia o mocy 1 MW przyłączona do sieci 15 KV;

¶ Źródła fotowoltaiczne o łącznej mocy 6 MWp, przyłączone do sieci średniego napięcia;

¶ Źródła wiatrowe o łącznej mocy 3,2 MW, przyłączone do sieci średniego napięcia.

Przed przystąpieniem do spółdzielni za wytworzoną energię wytwórcy otrzymają, zgodnie z cenami wygranych aukcji, 6650 tys. zł.

2. Po stronie odbioru:

¶ Odbiorcy przemysłowi, przyłączeni do sieci średniego napięcia;

¶ Odbiorcy domowi przyłączeni do sieci niskiego napięcia;

¶ Obiekty handlowe i usługowe, przyłączone do sieci niskiego napięcia;

¶ Obiekty użyteczności publicznej;

¶ Oświetlenie uliczne.

Roczne koszty dostaw energii liczone dla składników zależnych od ilości pobranej energii wynoszą 30 232 tys. zł.

Ilość energii pobranej z sieci przez spółdzielnię energetyczną, tj. energię zbilansowaną wektorowo dla energii pobranej i wytworzonej dla każdej godziny w roku, wyniesie 11.596 MWh. Ilość energii oddanej do sieci przez spółdzielnię energetyczną, tj. energii zbilansowanej wektorowo dla energii pobranej i wytworzonej dla każdej godziny w roku, wyniesie 3.530 MWh. Spółdzielnia będzie mogła w ciągu roku odebrać 60 proc. wprowadzonej energii do sieci, nie ponosząc opłat dystrybucyjnych zależnych od ilości pobranej energii. Opłatę tę poniesie sprzedawca, korzystając z wartości zatrzymanych 40 proc. wprowadzonej do sieci energii, za którą należy wnieść opłaty dystrybucyjne.

Zatem spółdzielnia poniesie koszty dostaw energii, na które składają się koszty zakupu energii niezbilansowanej pobranej przez odbiorców, pomniejszonej o 60 proc. odebranej energii niezbilansowanej, wprowadzonej do sieci. Spółdzielnia poniesie również koszy usług dystrybucyjnych z tego tytułu.

Koszty te wyniosą odpowiednio:

¶ Koszty zakupu energii – 10 404 tys. zł;

¶ Koszty zakupu usług dystrybucyjnych – 6458 tys. zł.

Zatem roczne koszty dostaw energii do członków spółdzielni będą wynosiły 16 862 tys. zł. Wynagrodzenie wytwórców może wzrosnąć nawet do 13 370 tys. zł, w zależności od zasad rozliczeń w spółdzielni.

Magazyn energii pomoże w zbilansowaniu

Powyższy przykład pokazuje, że w wyniku niezbilansowania i pozostawienia u sprzedawcy 40 proc. energii spółdzielnia musi zakupić tę energię dla odbiorców po cenach rynkowych. Jeśli zbilansowanie byłoby całkowite, spółdzielnia korzystałaby tylko z własnej energii i nie ponosiła kosztów usług dystrybucyjnych. Można to osiągnąć, dobierając odbiorców czy wytwórców z możliwościami regulacyjnymi. Innym sposobem jest zainstalowanie magazynu energii. Takimi magazynami mogą być bojlery elektryczne ciepłej wody lub zbiorniki gazu przy biogazowniach. Innym rozwiązaniem są magazyny bateryjne.

W spółdzielni z przykładu dobrano magazyn energii o mocy 2 MW i pojemności 8 MWh. Taką wielkość dobrano również ze względu na możliwość dofinansowania inwestycji z rynku mocy, ponieważ rynek energii w Polsce jest dwutowarowy. Kontraktować możemy obrót energią, a także rezerwy mocy, zakładając pracę magazynu energii przez 17 lat.

Przy rocznej oszczędności 2849 tys. zł i koszcie budowy magazynu 20 800 tys. zł okres zwrotu inwestycji wyniesie 7,3 roku. Natomiast jeśli spółdzielnia energetyczna wygra aukcje rynku mocy, inwestycja zwróci się w 5,7 roku. Okres zwrotu policzony został przy cenie dostarczanej energii w roku 2023 na poziomie 800 zł/MWh, tj. cenie ograniczonej w sposób sztuczny przez regulację ustawową, chroniącą małe i średnie przedsiębiorstwa. Ponieważ ta regulacja w latach następnych nie będzie obowiązywała i ceny energii zostaną uwolnione, odbiorcy już otrzymują propozycje dostaw w cenie 1200–1400 zł/MWh. Przyjmując cenę sprzedaży energii na poziomie 1200 zł/MWh, okres zwrotu z inwestycji związanej z magazynem energii wyniesie odpowiednio 5,6 i 4,6 roku w przypadku świadczenia usług na rynku mocy. Dodatkowo magazyn energii taki jak ENERGATE od ELMECH_ASE pozwoli na zarządzanie przepływami energii z sieci, co pozwoli na jeszcze większe zmniejszenie kosztów energii elektrycznej i usług dystrybucyjnych.

Im bardziej zostanie zbilansowana w danym momencie ilość wytwarzanej energii z jej odbiorem, tym większe będą efekty ekonomiczne. Przy pełnym zbilansowaniu sieć dystrybucyjna będzie tylko zapewniać ciągłość dostaw energii i zabezpieczać wewnętrzną gospodarkę energetyczną.

Na koniec należy zaznaczyć, że każdy przypadek jest inny. Dlatego aby sprawdzić własną sytuację i to, ile można zaoszczędzić energii, warto m.in. skorzystać z kalkulatora, który to wyliczy. Przykładem takiego narzędzia jest kalkulator dla magazynów energii ENERGATE od ELMECH-ASE: energate.pl/#calculator.

Mieczysław Wrocławski

Spółka ELMECH-ASE należąca do portfela spółek zależnych grup Mercor i ASE od ponad 35 lat zajmuje się opracowywaniem nowatorskich konstrukcji dla zasilania gwarantowanego, konwersji energii, ładowania, nadzoru i zarządzania bateriami akumulatorów oraz poprawy jakości energii. Jej przemysłowy magazyn energii ENERGATE to rozwiązanie, które od samego początku zabezpiecza przemysł przed konsekwencjami niepewnego rynku energii poprzez zakup energii w czasie taryfowym, kiedy jest tańsza, magazynowanie i wykorzystanie w czasie, kiedy jest droga. Firma wyposażona w magazyn energii oszczędza nie tylko na arbitrażu cenowym, ale także na obniżeniu opłaty mocowej, eliminacji opłat za przekroczenie mocy zamówionej oraz pobór energii biernej pojemnościowej i indukcyjnej. Im wyższa cena energii elektrycznej, tym szybszy termin zwrotu magazynu energii.

materiały prasowe