Organiczny wzrost PPK. Wkrótce 20 mld zł aktywów

Choć wartość aktywów zgromadzonych w PPK systematycznie rośnie, to dziś ich wpływ na Giełdę Papierów Wartościowych nie jest jeszcze wielki i ma znaczenie przede wszystkim dla dobrych mniejszych firm. Z czasem wpływ PPK na rynek także będzie jednak rósł.

Sierpień nie był już tak dobry dla rynków jak lipiec i przyniósł przeceny na wielu z nich, także na polskim. Jak szacują analizy.pl wartość aktywów zgromadzonych w otwartych funduszach emerytalnych zmniejszyła się do poniżej 185 mld zł, z blisko 192 mld zł miesiąc wcześniej. Tej tendencji spadkowej oparły się pracownicze plany kapitałowe. Wartość zgromadzonych w nich aktywów na koniec sierpnia była nieco wyższa niż na koniec lipca, wzrosła w tym czasie z 18 mld zł do 18,04 mld zł. W porównaniu z końcem stycznia aktywów jest o ponad 5 mld zł więcej.

Stan i perspektywy

Cały czas rośnie liczba uczestników PPK. Po tegorocznym pierwszym ponownym autozapisie pracowników do tego programu przybyło mu 718 tys. nowych uczestników. Ich liczba wzrosła w ten sposób o 27,9 proc., do blisko 3,3 mln. Największą grupę nowych uczestników PPK stanowiły osoby w wieku od 25 do 34 lat (34,2 proc.) oraz od 35 do 44 lat (33,3 proc.). Po autozapisie średnia wieku uczestników programu to 39 lat. 51,8 proc. z nich to mężczyźni, 48,2 proc. kobiety.

Ale koniec autozapisu nie oznaczał końca wzrostu PPK. Liczba jego uczestników cały czas rośnie, choć oczywiście znacznie wolniej. Wedle najświeższych danych w sierpniu przybyło ich blisko 20 tys., w efekcie w pracowniczych planach kapitałowych uczestniczy obecnie 3,35 mln osób z 313 tys. podmiotów. Liczba aktywnych rachunków w PPK to obecnie 3,86 mln.

Aktualna partycypacja w programie wynosi 44,60 proc., przy czym w firmach zatrudniających ponad 250 osób zbliża się do poziomu 70 proc. (69,36 proc.). Partycypacja w sektorze publicznym i najmniejszych firmach, które zatrudniają do 20 pracowników jest o przeszło połowę niższa i wynosi 31,22 proc. W firmach, które zatrudniają powyżej 20 osób, do PPK należy niespełna 31 proc. z nich, a w tych, które mają od 51 do 250 pracowników – blisko 35 proc. Nadal prym wiedzie sektor prywatny, z partycypacją 50,85 proc.

– Partycypacja w programie mocno różni się w zależności od wielkości firm. Tak jest też w innych krajach, które mają podobne systemy, w Wielkiej Brytanii czy Skandynawii. Najwyższa jest w największych firmach. Najniższa w tych najmniejszych. A to małe i średnie firmy odpowiadają w Polsce za 60 proc. zatrudnienia. I to z tego powodu partycypacja nie przekracza u nas jeszcze 50 proc. – mówił jakiś czas temu Paweł Borys, prezes Polskiego Funduszu Rozwoju, który m.in. nadzoruje funkcjonowanie pracowniczych planów kapitałowych.

Najwyższą partycypacją może się pochwalić województwo mazowieckie, gdzie sięga ona 61,6 proc. W województwie dolnośląskim jest to 48 proc., w wielkopolskim – 46,5 proc., a w małopolskim – 44,5 proc. Najmniejszy odsetek pracowników należy do PPK w województwach świętokrzyskim 25,6 proc., warmińsko-mazurskim – 26,4 proc. i lubuskim – 28,1 proc. Trzeba jednak pamiętać, że ogólny wskaźnik partycypacji dotyczy pracowników firm, które uruchomiły u siebie PPK. Gdyby wziąć pod uwagę także tych, którzy są zatrudnieni w firmach, które z różnych powodów nie przystąpiły do PPK, byłby znacząco niższy, bo liczba wszystkich uprawnionych do udziału w tym programie to 11,5 mln.

W PPK uczestniczą też obcokrajowcy. Na koniec sierpnia najwięcej, bo prawie 117 tys. było w nich Ukraińców.

Suma wpłat pracodawców do systemu PPK wynosi ponad 7 mld zł, a suma wpłat uczestników 9 mld zł. Zgromadzonymi w tym programie funduszami zarządza 17 instytucji finansowych, a średni koszt prowadzenia PPK kształtuje się na niezmiennie poziomie 0,333 proc. Wedle wyliczeń portalu mojePPK.pl, który jest oficjalnym źródłem wiedzy na temat PPK, uczestnik tego programu, zarabiający 5300 zł, oszczędzający w PPK od grudnia 2019 r., w zależności od grupy Funduszy Zdefiniowanej Daty (to tu trafiają pieniądze uczestników) osiągnął zysk od 116 do 137 proc. Oczywiście dane te uwzględniają obok wpłat uczestników PPK także wpłaty ich pracodawców oraz te pochodzące od państwa (wpłaty powitalne oraz roczne).

Polski Fundusz Rozwoju liczy na stały, organiczny wzrost liczby uczestników PPK, o 200–300 tys. rocznie. Spodziewa się, że do końca roku będzie ich 3,5 mln. Cele do 2025 r. to ponad 4,5 mln uczestników programu i partycypacja na poziomie ok. 50 proc. Do końca dekady w PPK ma być przeszło 6 mln osób przy partycypacji w przedziale od 50 do 75 proc.

Jak mówił nam Bartosz Marczuk, wiceprezes PFR, transfer miesięczny pieniędzy do PPK, przed autozapisem sięgał ok. 500 mln zł, a teraz to jest ok. 600 mln zł. Na koniec tego roku aktywa powinny sięgnąć ponad 20 mld zł, a do końca dekady ta kwota powinna zbliżyć się do 100 mld zł. W 2027 r. nastąpi ponowny automatyczny zapis pracowników do PPK.

PPK i giełda

– Obecnie wpływ pracowniczych planów kapitałowych na GPW jest znacznie mniejszy niż wpływ OFE kilkanaście lat temu, gdy składka wynosiła 7 proc., wobec 3,5 proc. obecnie w PPK – ocenia Marcin Materna, dyrektor departamentu analiz w Millennium DM.

– O ile jeszcze w przypadku mniejszych firm mają one znaczenie, bo dobre spółki, których wcale nie ma aż tak dużo, szybko znajdują się na celowniku PPK, co winduje ich kursy, to dla szerokiego rynku już wpływu PPK bym nie przeszacowywał. Po kształtowaniu się głównych indeksów giełdowych w ciągu ostatnich lat od momentu uruchomienia PPK, trudno powiedzieć, żeby miały one znaczące oddziaływanie na rynek – dodaje.

Tłumaczy, że ceny akcji kształtują wyceny spółek czy ich zyski i gdy firmy są tanie, przyciągają kapitał zagraniczny, gdy nie to i PPK nie pomaga. – W uproszczeniu inwestorzy sprzedają wtedy akcje, które odkupują PPK, dysponujące świeżym kapitałem co miesiąc – mówi Marcin Materna.

– Głównym realnym efektem istnienia PPK obecnie jest niwelowanie negatywnego wpływu suwaka w OFE i likwidacji aktywów z polis z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym.

Oczywiście jednak wraz ze wzrostem siły i aktywów PPK, rósł będzie także ich wpływ na rynek kapitałowy.