Tylko 149 zł za rok czytania.
Zyskaj pełen dostęp do analiz, raportów i komentarzy na Parkiet.com
Konsument musi być świadomy skutków
Dotarliśmy do uzasadnienia uchwały wydanej 7 maja przez siedmiu sędziów Sądu Najwyższego, odpowiadającej na dwa pytania prawne przedstawione przez rzecznika finansowego.
Zdecydowano wtedy, że roszczenia banku i konsumenta są niezależne, nie ulegają automatycznie wzajemnej kompensacji w razie unieważnienia umowy (tzw. teoria dwóch kondykcji). Poza tym stwierdzono, że rozpoczęcie biegu przedawnienia roszczeń banku w przypadku nieważnej umowy rozpoczyna się z chwilą, gdy stała się ona definitywnie bezskuteczna (może to być np. stwierdzenie nieważności umowy).
W zakresie obowiązku poinformowania konsumenta przez sąd o skutkach abuzywności SN wskazał, że konsument może skorzystać z ochrony prowadzącej do usunięcia z treści umowy zapisów nieuczciwych, godząc się na konsekwencje, jakie może za sobą pociągnąć np. nieważność umowy. Może nie skorzystać z ochrony, akceptując zaistniały stan rzeczy, przy czym musi wyrazić wolną i świadomą zgodę, poprzedzoną pozyskaniem informacji wskazujących na skutek abuzywności i jego konsekwencji, np. nieważność umowy. Tutaj SN wskazuje, że konsument musi być świadomy niewiążącego charakteru klauzuli umownej i wynikających z tego konsekwencji. SN zaznacza, że strony umowy mogą zmienić klauzulę, eliminując jej nieuczciwy charakter, przy świadomej decyzji konsumenta i znajomości przez niego skutków tego kroku. Decyzję o upadku całej umowy zdaniem SN należy oceniać w oparciu o kryterium narażenia konsumenta na szczególnie niekorzystne konsekwencje (np. postawienie kwoty kredytu w stan natychmiastowej wymagalności i konieczność jej zwrotu do banku). W ocenie SN należy to oceniać na chwilę zaistnienia sporu, a nie zawarcia umowy.
