Standard ten bazuje na technologii Inline XBRL i od wielu lat jest stosowany przez krajowe i europejskie organy nadzoru bankowego czy ubezpieczeniowego. Decyzja europejskiego nadzoru nad rynkami kapitałowymi (ESMA) stanowi więc domknięcie tej klamry i ujednolicenie całego procesu raportowania zgodnie z jednym schematem.

Aktualne procesy sprawozdawcze charakteryzuje zróżnicowany format obiegu informacji. Mamy do czynienia zarówno z papierem, formatami elektronicznymi typu nieustrukturyzowanego, jak również formatami ustrukturyzowanymi. Wszystkie elektroniczne formaty nie dostarczają jednak wymaganych mechanizmów zapewniających wysoką jakość przesyłanych informacji, dlatego tak ważne jest wprowadzenie alternatywy, która eliminuje obecne mankamenty. Okazuje się, że rozwiązaniem tego problemu jest format XBRL (z ang. eXtensible Business Reporting Language).

Czym jest standard XBRL?

XBRL jest międzynarodowym, elektronicznym i interaktywnym standardem opisu danych biznesowych i gospodarczych, opartym na technologii XML. Pozwala w sposób uporządkowany i systematyczny organizować dane w raporty, automatycznie je przesyłać i weryfikować oraz stosować zaawansowane metody analityczne. XBRL jest standardem otwartym i bezpłatnym, utrzymywanym i wspieranym przez ponad 600 organizacji i firm stowarzyszonych w konsorcjum non profit XBRL International. Zrealizowane dotychczas międzynarodowe projekty wykazały zalety XBRL w raportowaniu finansowym, nadzorczym, podatkowym, statystycznym, rejestrowym, budżetowym oraz raportowaniu ryzyka.

Funkcjonalność XBRL najlepiej można przedstawić, wyjaśniając znaczenie liter składających się na jego nazwę. X jak eXtensible (rozszerzalny): Słowo to w komputerowej terminologii oznacza elastyczny (dosłownie rozszerzalny), łatwo dający się dostosować. W myśl tego można rozszerzać ten standard, dostosowując go tym samym do swoich potrzeb. B jak Business (biznesowy): XBRL odnosi się do szeroko pojętej sfery życia gospodarczego. Pierwotnie miał on znaleźć zastosowanie wyłącznie w sprawozdawczości finansowej, jednak w późniejszym okresie okazało się, że może być z powodzeniem stosowany w szerszym zakresie. R jak Reporting (sprawozdawczość): Standard XBRL jest stworzony do raportowania faktów dotyczących biznesu. Bardziej precyzyjnie, XBRL potrafi identyfikować fakty gospodarcze – takie jak sprzedaż netto, kapitał zakładowy, przychody ze sprzedaży produktów i usług – w taki sposób, że mogą one być jednoznacznie interpretowane przez zróżnicowane grono odbiorców informacji. L jak Language (język): XBRL to ustandaryzowany format zrozumiały dla procesów komputerowych.

Raporty stworzone według XBRL zawierają dane, które dostarczają kompletnej i wiarygodnej informacji, eliminując konieczność ich ręcznego przepisywania. XBRL daje możliwość automatycznego przesyłania i odczytywania informacji niezależnie od używanego systemu komputerowego lub oprogramowania. Co więcej, wykorzystując standard XBRL, wciąż istnieje możliwość wygenerowania tradycyjnych postaci sprawozdania i zapisania go jako format PDF, XLS, HTML czy też po prostu wydrukowania. XBRL daje korzyści dla wszystkich uczestników łańcucha procesu sprawozdawczego poprzez wykorzystanie wystandaryzowanych metod, dzięki którym użytkownicy mogą przygotować, publikować i analizować sprawozdania finansowe w dogodny dla siebie sposób.

Raporty finansowe po nowemu

Raportowanie z wykorzystaniem standardu XBRL funkcjonuje na wielu rynkach kapitałowych na świecie i dzięki temu możemy opisać, jak ten proces będzie wyglądał w najbliższym czasie we wszystkich krajach Unii Europejskiej.

Końcowym produktem standardu XBRL jest sprawozdanie finansowe sporządzone w formacie XBRL. Przygotowanie raportu XBRL wymaga przetłumaczenia sprawozdania na język XBRL. Kluczową rolę w tym procesie odgrywają taksonomie XBRL. Taksonomie to słowniki tematyczne definiujące i opisujące poszczególne kategorie w sprawozdaniu finansowym. Aktualnie na świecie wykorzystywane są m.in. taksonomie IFRS, US GAAP, COREP, FINREP oraz wiele innych krajowych czy branżowych taksonomii. Taksonomie mogą być mniej lub bardziej elastyczne, mogą np. zakładać posługiwanie się tylko i wyłącznie kategoriami przewidzianymi w taksonomii lub też mogą dopuszczać możliwość dodawania nowych elementów – tzw. rozszerzeń taksonomii.

W procesie przygotowania sprawozdania w XBRL raportujących wspierają rozwiązania informatyczne. Pozwalają one na przeglądanie taksonomii, mapowanie pozycji w sprawozdaniu finansowym z taksonomią, przypisywanie etykiet, wygenerowanie sprawozdania w XBRL oraz jego walidację. Obecnie na rynku dostępnych jest bardzo wiele rozwiązań, ze zróżnicowanymi funkcjonalnościami, od mniej lub bardziej zautomatyzowanych narzędzi konwertujących sprawozdanie w Wordzie czy Excelu na dokument XBRL aż po zaawansowane rozwiązania umożliwiające wygenerowanie raportu na podstawie danych z systemu księgowego zintegrowanego z architekturą XBRL.

Tak przygotowany raport trafia następnie do podmiotu nadzorczego odpowiedzialnego za gromadzenie oraz publikację raportów. Po weryfikacji poprawności danych w sprawozdaniu następuje jego udostępnienie za pośrednictwem mediów elektronicznych. Co ciekawe, osoby zainteresowane takimi informacjami mogą je mieć dostępne w różnych formatach: począwszy od zwykłej wizualizacji dokumentu w serwisie internetowym, poprzez przegląd zdefiniowanych przez użytkownika tabel, skończywszy na pobraniu danych do własnych systemów analitycznych w celu ich automatycznego przetwarzania. To jedna z najważniejszych zalet, jakie z sobą niesie wdrożenie raportowania ESEF.

Korzyści związane z raportowaniem ESEF

W związku z brakiem alternatyw XBRL szybko rozpowszechnił się w sprawozdawczości gospodarczej. Z roku na rok coraz więcej państw decyduje się na jego wdrożenie do procesu raportowania. Powód coraz większej popularności standardu XBRL jest prosty. Instytucje publiczne w poszczególnych krajach coraz częściej uświadamiają sobie, jak duże są korzyści z jego zastosowania w procesie sprawozdawczości przedsiębiorstw do administracji oraz w procesie późniejszej wymiany tych informacji pomiędzy poszczególnymi instytucjami publicznym. Przykładów jest wiele. W Japonii, USA i Hiszpanii wykorzystuje się go na potrzeby obowiązkowego raportowania do nadzoru rynku kapitałowego i dalej do inwestorów oraz innych użytkowników danych finansowych. W Chinach utworzono system, który umożliwił przedsiębiorstwom elektroniczne przesyłanie sprawozdań do banków, ubezpieczycieli, nadzoru nad rynkiem kapitałowym, organów skarbowych oraz organów audytorskich. Jest to największy na świecie projekt integrujący i standaryzujący sprawozdawczość biznesową do instytucji publicznych. W Wielkiej Brytanii, Holandii czy też Belgii usprawnia on obowiązek składania sprawozdań finansowych załączonych do deklaracji podatkowych. W całej Unii Europejskiej wykorzystywany jest w procesie sprawozdawczości sektora bankowego w raportowaniu COREP/FINREP.

Obecnie największym i najpopularniejszym projektem wykorzystującym standard XBRL jest projekt Standard Business Reporting (SBR). Głównym założeniem SBR jest redukcja obciążenia administracyjnego związanego z procesem raportowania do różnych instytucji publicznych. Cel ten osiągany jest na dwa sposoby. Po pierwsze, poprzez harmonizację wymiany informacji pomiędzy instytucjami. Po drugie, poprzez redukcję ilości raportowanych informacji. Poprzez redukcję rozumiana jest eliminacja powtarzających się lub dostosowanie podobnych raportowanych pozycji. Projekt oparty jest na współpracy pomiędzy instytucjami, które wymieniają się otrzymanymi informacjami. Koncepcja SBR została wdrożona w Belgii, Australii i Holandii, przynosząc w Belgii oszczędności szacowane na kilkanaście milionów euro rocznie, a obecnie jest realizowana w Singapurze i Nowej Zelandii.