Spółki przeobrażają się i zmieniają profil działania

Kiedyś inwestorów rozgrzewało wejście spółek w biznes internetowy i deweloperski. Dziś popularne są gry, biotechnologia i fotowoltaika.

Inwestor, kupując akcje spółki, liczy, że zarząd i kierownictwo dobrze znają branżę, w której działa, oraz mają odpowiednie doświadczenie i przewagę nad konkurencją, które pozwolą osiągać firmie dobre wyniki przekładające się na wzrost wyceny czy wypłaty dywidend. Inwestor, licząc na przykład na wzrost rynku odzieżowego, może kupić akcje choćby LPP czy VRG, w przypadku finansów może postawić na PKO BP czy Santandera, a motoryzacji – na Auto Partnera czy InterCars. Zdecydowana większość spółek, szczególnie tych mających dłuższą tradycję, duże osiągnięcia, dobrze zarządzanych i mających jasno określoną strategię, ściśle trzyma się swoich branż i nie angażuje się w projekty spoza specjalizacji.

Finanse coraz mniej ważą w kapitalizacji głównego rynku GPW

Uwaga na marketing w ESPI i EBI

Ostatnio przybywa jednak firm, które mogą wprawić akcjonariuszy w zakłopotanie z powodu wejścia w branżę, która jest dla nich zupełnie nowa. Zjawiska te mają różną skalę, to może być rozszerzenie działalności i niewielkie wejście w nowy biznes albo zupełne przeobrażenie i debiut w nowej branży mającej stanowić podstawę przedsiębiorstwa. Są też firmy prowadzące inwestycje finansowe zamiast np. wypłaty dywidendy.

Ostatnio deweloperski Tower Investments ogłosił, że wchodzi w produkcję wyrobów cukierniczych i delikatesy internetowe. Jednak najczęściej nowa branża przekształcających się firm to któraś z wielkiej trójki uwielbianej ostatnio przez spekulantów: gry komputerowe, OZE i szeroko pojęty biznes związany z Covid-19. W gry weszły m.in. zajmujące się wcześniej inwestycjami IQ Partners i Setanta. Z kolei Votum, spora kancelaria prawnicza mająca duże przychody z obsługi m.in. frankowiczów, zdecydowała o wejściu w fotowoltaikę. Everest Investments nie został jednak TFI i przeobraził się w Nexity Global, starając się wdrażać rozwiązania IT w elektromobilności. Szkoleniowa firma Lauren Peso chce za to sprzedawać maseczki medyczne i ochronne, czego ujawnienie także doprowadziło do dużego wzrostu notowań. Firmy, które w raportach bieżących podają informacje o próbie zarobienia na pandemii, rozgrzewają drobnych inwestorów szukających drugiego Mercatora czy Biomedu. Na koronawirusowy biznes załapać chcieli się też m.in. Hemp & Wood, BioMaxima, Harper czy Global Cosmed. Niemalże marketingowe informacje wielu spółek w raportach bieżących, nie tylko dotyczących gier i pandemii, budzą jednak kontrowersje. – KNF nie ingeruje w model biznesowy spółek. Nadzorujemy prawidłowość wypełniania przez nie obowiązków informacyjnych – zaznacza Jacek Barszczewski, rzecznik UKNF.

– Zmiana obszaru działalności przez spółki w odpowiedzi na zmiany otoczenia ekonomicznego i społecznego jest procesem, który możemy obserwować od początku rynku kapitałowego. Wszystko jednak zależy od tego jak jest zaplanowany i rozłożony w czasie. Patrząc na obecne wydarzenia, modnymi branżami są gry i OZE. Informacja o wejściu w te biznesy jest w krótkim terminie dobrze odbierana przez rynek. Obawiam się jednak, że w części przypadków taka ucieczka do przodu w dłuższym terminie może okazać się niepowodzeniem – mówi Kamil Hajdamowicz, zarządzający w Vienna Life. Dodaje, że spółki, które odnoszą największe sukcesy w tych branżach, swoją pozycję i technologię budowały latami i teraz korzystają z pozytywnych trendów na tych rynkach. – Zatem na pewno powinno to wzbudzać niepokój, czy decyzja jest po prostu ogłoszeniem długoterminowego projektu, nad którym spółka pracuje od dłuższego czasu, czy jest to pokłosiem ostatnich miesięcy, gdzie jakakolwiek wzmianka o grach czy fotowoltaice była swoistym dotknięciem króla Midasa i spółka po prostu postanowiła się do tego trendu podłączyć – dodaje Hajdamowicz.

– Zmiana czy rozszerzenie profilu działalności spółki nie jest sytuacją jednoznaczną dla akcjonariuszy. Tak jak w przypadku nowych biznesów istnieją zarówno szanse jak i zagrożenia. Głównym ryzykiem jest niepotrzebne przepalenie środków finansowych, strata czasu oraz kwestia przynajmniej częściowego odciągnięcia uwagi zarządzających od dotychczasowego biznesu. To czy akcjonariusze powinni się martwić wejściem firmy w nową działalność zależy od wielu czynników. Moim zdaniem czynnikami zwiększającymi szansę na sukces są dobre wyniki potwierdzane przez lata w dotychczasowej działalności, doświadczenie kadry zarządzającej, wcześniejsze udane próby rozszerzania działalności – zaznacza Mateusz Namysł, analityk mBanku.

Oprócz tego dobrze by było, aby realizowanie nowego przedsięwzięcia nie było stawianiem wszystkiego na jedną kartę, bo w razie niepowodzenia firma może zostać z niczym. Takie sytuacje są jednak rzadkością i zdarzają się w spółkach, których model biznesu przestał się sprawdzać i wymagana jest zupełna zmiana profilu działalności. Na GPW jest kilka przykładów firm, które już kilka razy zmieniały swoje nazwy i specjalizacje. Na przykład pięć lat temu Grupa Nokaut, mająca porównywarkę internetową i portal ogłoszeń nieruchomości, przedzierzgnęła się w sprzedawcę odzieży i zmieniła nazwę na HubStyle. Teraz zamierza sprzedać swe marki odzieżowe i zacząć produkować gry. Komunikat w tej sprawie podbił w dniu jego publikacji notowania aż o 30 proc.

Nieco inny przypadek to lokowanie nadwyżek w inwestycje finansowe zamiast wypłaty dywidendy czy skupu akcji własnych, skoro podstawowa działalność nie potrzebuje wsparcia. Mennica Polska kupowała akcje Enei, a obuwniczy Wojas zainwestował oportunistycznie w Termy Chochołowskie. Nie zawsze takie poboczne inwestycje są korzystne, na przykład Medicalgorithmics w 2015 r. stracił kilka mln zł na obligacjach upadłego SK Banku Wołomin.

Czasem nie ma innego wyjścia

Gdy spółka zaczyna działalność poboczną, jest szansa, że kiedyś biznes ten zostanie korzystnie sprzedany albo stanie się główna działalnością spółki. – To sytuacja zdrowa i w wielu przypadkach, patrząc w dłuższym terminie, pożądana. Może pojawić się krótkoterminowa zmienność, w szczególności z uwagi na ewentualne zmiany w polityce dywidendowej. Inna sprawa to wygaszenie dotychczasowej działalności i wejście w zupełnie nowy biznes. Tutaj pojawiają się ryzyka, czy spółka posiada zdolności do poprowadzenia nowego biznesu. Szczególnie, gdy poprzedni nie był mocno dochodowy. Wtedy inwestorom trzymającym spółkę na długi termin powinna zapalić się lampka, ale może to być dobra okazja do spekulacji – mówi Hajdamowicz.

Jednak zmiana branży i profilu może przynieść bardzo dobre efekty. – Czym byłby Apple gdyby nie zaczął sprzedawać smartfonów, bądź Amazon gdyby nie rozszerzył oferty poza internetową sprzedaż książek? Należy mieć na uwadze, że zmiana czy rozszerzenie profilu zwiększa ryzyko inwestycji w dany podmiot. Analizując tego typu sytuację warto odnieść ją do własnych preferencji i zdolności do akceptacji takiego zwiększonego ryzyka. Jest wiele przypadków gdy decyzja o takiej zmianie nie skończyła się tak pozytywnie jak w przypadku Apple'a czy Amazona. Zarządzający decyzję o zmianie działalności będą tłumaczyć lepszymi perspektywami i większą korzyścią dla akcjonariuszy ze spożytkowanie środków na bardziej rozwój biznesu niż na dywidendę. Natomiast rezultat dla akcjonariuszy będzie zależeć od tego, jak spółka poradzi sobie w tej nowej działalności, co bardzo trudno przewidzieć – dodaje Namysł. W Polsce pozytywnym przykładem przeobrażenia jest Tim, który parę lat temu mocno postawił na e-commerce i przestał być tradycyjnym dystrybutorem materiałów elektrycznych: przekuł swoje doświadczenie w biznesie elektrycznym w sukces w internecie.