GPW i rynek w 2020 roku

Fundacja im. Lesława A. Pagi od blisko 10 lat organizuje program Akademia Liderów Rynku Kapitałowego, który ułatwia start zawodowy młodym finansistom.

Wśród stypendystów tego i innych projektów fundacji zostało przeprowadzone badanie, które miało na celu ocenę propozycji zmian przedstawionych w strategii GPW do 2020 roku, jak również, wychodząc szerzej – stawiało pytania o najlepsze rozwiązania dla całego rynku kapitałowego. Aż 50 proc. badanych osób inwestuje obecnie na giełdzie, a 95 proc. było, jest lub zamierza zostać inwestorem na własny rachunek.

Z badania wyłaniają się dwa rekomendowane obszary działań. Pierwszym są inicjatywy mające na celu udoskonalenie obecnych elementów rynku (po stronie podażowej i popytowej), natomiast drugim obszarem jest wprowadzenie rozwiązań, których obecnie brakuje (przez co rynek kapitałowy jest mniej atrakcyjny, czyli de facto ponosi koszt alternatywny).

Wśród elementów wymagających ulepszenia znalazła się konieczność podniesienia płynności, którą można zapewnić m.in. poprzez obniżenie kosztów transakcyjnych i przyciągnięcie nowych grup inwestorów. Ponadto, zostały wskazane również główne rekomendacje w stosunku do emitentów i inwestorów.

Badani stwierdzili, że rynek kapitałowy powinien ewoluować i adaptować do nowych warunków. Niezbędne jest przedstawienie atrakcyjnej oferty, która podniesie konkurencyjność polskiego rynku, a więc wprowadzenie: instrumentów pochodnych na polskie i zagraniczne instrumenty (ETF, opcje), instrumentów rynku towarowego oraz pełne wykorzystanie możliwości systemu UTP. Dodatkowo, uatrakcyjnienie oferty i dostarczenie płynności można byłoby uzyskać poprzez upowszechnienie krótkiej sprzedaży, pożyczek papierów wartościowych oraz szersze zastosowanie ratingów. Za najlepszą drogę rozwoju przyjęto wzrost organiczny, który wymaga jednak oprócz mobilizacji krajowych spółek szerszego wyjścia z ofertą do zagranicznych emitentów, głównie z regionu CEE.

Okazją do dyskusji nad wynikami badania była wtorkowa debata „Nowe spojrzenie na strategię dla rynku kapitałowego" z udziałem prezesa GPW Pawła Tamborskiego, prezesa SEG Mirosława Kachniewskiego oraz dyrektora regionalnego Standard & Poor's Marcina Petrykowskiego. Głos w dyskusji, w imieniu stypendystów fundacji, zabrali dr Tomasz Kubik (Barclays), Paweł Tofil (Banco Espirito Santo Investment) oraz Michał Lasota (Noble Securities).

Podczas debaty, którą miałem przyjemność poprowadzić, omawialiśmy rozwiązania, dzięki którym rynek kapitałowy w Polsce stawał się w ciągu ostatnich 20 lat rynkiem dojrzałym. Jednak pierwotne mechanizmy jego rozwoju powoli się wyczerpują. Główną instytucją na tym rynku jest tradycyjnie giełda, która oprócz pełnienia funkcji misyjnej sama jest od paru lat emitentem. GPW przedstawiła w ostatnim czasie strategię działań w horyzoncie do 2020 r., która akcentuje priorytety i porządkuje konieczne działania, głównie w ofercie produktowej. Jednak rynek to nie sama giełda, ale również otoczenie wraz z szeroką siecią interesariuszy i powiązań. Nie są nimi jedynie takie instytucje, jak regulator i domy maklerskie, ale także wyspecjalizowane firmy doradcze i banki inwestycyjne, jak również fundusze private equity (będące zarówno dostawcą, jak i odbiorcą „pomysłów inwestycyjnych").

Patrząc szerzej na aktywność rynkową, można zauważyć, że rynek kapitałowy zapłacił wysoką cenę za ostatni kryzys na rynku akcji. Nie sposób nie dostrzec w pokryzysowych latach odpływu płynności w kierunku rynku forex oraz funduszy pieniężnych promowanych przez banki. Przed nami rysuje się także ograniczenie popytu na nowe emisje ze strony „zreformowanych" OFE. Można mieć wrażenie, że państwu przestaje zależeć na budowaniu trwałych, długoterminowych rozwiązań, ponieważ najtrudniejsza część prywatyzacji została już zakończona.

Należy jednocześnie zauważyć, że następują próby uatrakcyjnienia rynku przez modyfikację regulacji, m.in. w zakresie obligacji korporacyjnych. Problemem może być to, że wprowadzenie zmian korzystnych dla rynku często mocno się przeciąga. Parafrazując słowa uczestników debaty, można stwierdzić, że teraz, jak nigdy dotąd, konieczne jest powołanie swoistego konsorcjum na rzecz rozwoju rynku kapitałowego, a więc takiego miejsca, które potrafiłoby połączyć często sprzeczne interesy stron, uwzględniając długoterminowe cele.

Dobrym przykładem jest rząd Wielkiej Brytanii, który dba o interesy londyńskiego Citi (obronił go przed podatkiem od transakcji finansowych, którego wprowadzenie wpłynęłoby niekorzystnie na konkurencyjność całego kraju). W Polsce rynek kapitałowy ma mniejsze znaczenie w skali gospodarki, ale dbałość o niego ze strony instytucji państwa, regulatora i całości otoczenia wydaje się jedynym słusznym kierunkiem. Twardymi celami, jakim powinien służyć rynek kapitałowy, powinna być m.in. budowa długoterminowego systemu oszczędzania wraz z odpowiednimi klasami aktywów przynoszących stabilne zwroty.

Z badania i debaty wyłania się klarowne przesłanie, że młode pokolenie chce się włączyć w proces rozwoju silnego rynku kapitałowego. Planowane są kolejne inicjatywy w kierunku budowy konsorcjum dla rynku kapitałowego, które spowoduje, że dobre rozwiązania zostaną skutecznie wdrożone, co przyczyni się do uzyskania wielostronnych korzyści.

Przyszłość rynku kapitałowego zależy w dużej mierze od wiedzy i edukacji społeczeństwa. Zależy nam na tym, żeby Polacy byli jego świadomymi uczestnikami. Rynek kapitałowy to ważny element gospodarki, który leży  w interesie naszego kraju. Dlatego taka debata i rozszerzanie kręgu osób, które w tych dyskusjach uczestniczą, ma bardzo duże znaczenie.