Niedawno, 17 czerwca, weszło w Polsce w życie unijne rozporządzenie 537/2014 w sprawie wymogów dotyczących ustawowych badań sprawozdań finansowych jednostek zainteresowania publicznego. Osiem europejskich krajów transponowało je do prawa wewnętrznego, a jeden (Belgia) jest w trakcie finalizacji tego procesu. W pozostałych państwach, które nie wprowadziły krajowych regulacji, rozporządzenie będzie stosowane bezpośrednio.
Jednym z głównych rozwiązań, jakie wprowadziła tzw. europejska reforma audytu, jest obowiązkowa rotacja firm audytorskich po określonej liczbie lat. Widać wyraźnie, że reforma promuje przy tym system badania wspólnego, wprowadzając zachętę dla jednostek zaufania publicznego, które przejdą na taki system, w postaci dłuższego okresu rotacji ich audytorów.
Głównym celem Komisji Europejskiej było przywrócenie jakości i zaufania do sprawozdawczości finansowej oraz stworzenie konkurencyjnego rynku usług audytorskich. Wiele państw członkowskich skorzystało z zachęt stworzonych przez regulatora, stosując je w swoich lokalnych przepisach. Przykładowo po ostatnich zmianach regulacyjnych Francja wprowadziła obowiązkową rotację firm audytorskich po dziesięciu latach, z opcją wydłużenia o kolejne sześć lat po przeprowadzeniu przetargu. W przypadku badań wspólnych okres rotacji można maksymalnie wydłużyć do 24 lat bez konieczności organizowania przetargu. Podobne zmiany przyjęto w Niemczech, gdzie dotychczas 24 z 30 spółek z indeksu DAX miało tych samych audytorów przez 20 lat. Nasz zachodni sąsiad wprowadził obowiązkową rotację po dziesięciu latach, z opcją wydłużenia o kolejne dziesięć lat po przeprowadzeniu przetargu, jednak opcja ta nie dotyczy banków i zakładów ubezpieczeń. W przypadku badań wspólnych okres rotacji istotnie się wydłuża (łączny okres to 24 lata). W Hiszpanii przyjęto obowiązkową rotację po dziesięciu latach bez możliwości przedłużenia poprzez przetarg, ale w przypadku badania wspólnego okres świadczenia usług badania sprawozdań finansowych może zostać przedłużony o cztery lata, czyli rotacja może nastąpić po 14 latach. Głównym celem takich rozwiązań było wzmocnienie transparentności oraz wiarygodności publicznych informacji finansowych po skandalach korupcyjnych z 2008 r.
Kraje, które w swojej legislacji uwzględniły badanie wspólne, kierowały się przesłankami makroekonomicznymi, takimi jak mniejsza koncentracja rynku usług audytorskich, pobudzanie konkurencyjności, umożliwienie rozwoju mniejszym firmom, niezależnie od zasięgu geograficznego czy specjalizacji sektorowej.
W Polsce nie zakończyły się jeszcze prace nad ustawą o biegłych rewidentach i ich samorządzie, podmiotach uprawnionych do badania sprawozdań finansowych oraz o nadzorze publicznym. Zapisy projektu tej ustawy są zgodne z duchem regulacji europejskich o rynku audytu. Na uznanie zasługuje fakt, że Ministerstwo Finansów dopuszcza opcję badania wspólnego. Jednak rezygnacja z możliwości wydłużenia okresu obowiązkowej rotacji audytora w przypadku korzystania z usługi audytu wspólnego sprawia, że opcja ta nie wiąże się z żadnymi przywilejami, lecz jest wolną decyzją spółki.
