Prosta spółka akcyjna póki co nie zawojowała rynku

Nowocześniejsza od dotychczas najpopularniejszej wśród małych podmiotów forma spółki z ograniczoną odpowiedzialnością powinna przyciągać przedsiębiorców nowymi możliwościami. Praktyka pokazuje, że wśród przedstawicieli niewielkich firm dominują obawy.

Od początku lipca 2021 r., kiedy to można zakładać proste spółki akcyjne, powstało ich około 1,4 tys. W zamyśle miała być ona lepszą wersją spółki z o.o. czy spółek akcyjnych, ponieważ oferuje m.in. niski kapitał akcyjny opiewający na 1 zł czy możliwość emisji akcji założycielskich. Prawnicy zauważają, że choć przedsiębiorcy nie skreślają całkowicie tej formy spółki, to wolą stawiać na sprawdzone rozwiązania.

Brak chętnych do testów

– Wprowadzenie do kodeksu spółek handlowych prostej spółki akcyjnej, wbrew oczekiwaniom ustawodawcy, nie spotkało się z dużym entuzjazmem ze strony rynku. Wielu prawników od początku sceptycznie podchodziło do nowej konstrukcji, zaś przyczyny tej krytyki były zróżnicowane – od kwestionowania zasadności wprowadzenia nowego modelu spółki do polskiego systemu prawnego, przez zarzut ukształtowania nowego modelu w sposób nieprzemyślany, skończywszy na niuansach, takich jak np. niezadbanie o ujednolicenie przepisów kodeksu spółek handlowych z nowo wprowadzonym systemem informatycznym – Portalem Rejestrów Sądowych – komentuje dla „Parkietu” Klaudia Lewandowska, radczyni prawna w kancelarii Filipiak Babicz Legal.

Co ciekawe, PSA oferuje również możliwość utworzenia rady dyrektorów czy objęcia akcji przez inwestorów w zamian za wkład niepieniężny. Mimo zalet w obliczu tylu niejasności prawnicy często odradzali firmom przyjmowanie tej formy spółki i zalecali obecne od wielu lat spółki z o.o. czy akcyjne. – W mojej ocenie PSA nie cieszy się jeszcze dużym zaufaniem wśród przedsiębiorców z uwagi na małą świadomość co do zasad jej funkcjonowania oraz konstrukcji. Często zdarza się, że klienci, planując określone działania, jedynie wspominają o PSA, nie mając nawet podstawowej wiedzy o zasadach jej funkcjonowania i okolicznościach, w których rzeczywiście miałaby rację bytu. Wielu przedsiębiorców nadal nie zdaje sobie również sprawy z możliwości, które podmiot ten oferuje – dodaje aplikant radcowski Ireneusz Kula z kancelarii Sadkowski i Wspólnicy.

Za wcześnie na ocenę

Choć póki co na tle ponad 8 tys. spółek akcyjnych czy setek tysięcy spółek z o.o. PSA wypada blado, to jest jeszcze za wcześnie na ogłoszenie porażki nowego rozwiązania. Rynek potrzebować może jeszcze kilku lat na dokładniejsze zbadanie nowej formy czy też ustalenie linii orzeczniczej. – Niecałe dwa lata to stanowczo za krótko, aby wykształciła się praktyka w zakresie stosowania przepisów dotyczących PSA, co z całą pewnością nie pomaga promowaniu tego podmiotu na rynku. Podobnie wygląda sytuacja w kwestii rozstrzygnięć ewentualnych sporów sądowych zaistniałych na tle jej funkcjonowania. Pierwsze wyroki w tym zakresie poznamy najwcześniej za kilka lat, a zatem do wykształcenia linii orzeczniczej daleka droga. Fakt ten potęguje poczucie niepewności wśród przedsiębiorców, przez co decydują się oni w przeważającej większości na prowadzenie działalności gospodarczej w formie dobrze im znanej spółki z o.o. lub spółki akcyjnej – dodaje Kula.

Trzeba jednak przyznać, że pewne problemy wcześniej zgłaszane przez ekspertów ostatecznie się nie materializują. Prawnicy podkreślali, że w art. 300(105) KSH znajduje się zapis, który może znacząco utrudniać przeprowadzenie prostym spółkom akcyjnym emisji akcji, ponieważ te mają być kierowane do oznaczonego adresata. Na szczęście w praktyce obawy się nie spełniły, a w 2022 r., według danych Związku Przedsiębiorstw Finansowych, doszło do pięciu emisji akcji PSA przy wsparciu kampanii crowdfundingowej. – W zeszłym roku do skutku doszła pierwsza oferta publiczna akcji przeprowadzona przez PSA. Dla jej zwolenników to bardzo dobra informacja, ponieważ oznacza, że rynek na tyle dobrze przemyślał i przepracował konstrukcję PSA, że udało się dokonać w jej ramach oferty publicznej, która była nadzorowana przez jeden z najbardziej wymagających organów, jakim jest Komisja Nadzoru Finansowego. To duży krok dla rozwoju PSA – zauważa Lewandowska.

Szansą crowdfunding...

W najbliższych latach popularność PSA może wzrosnąć za sprawą przepisów dotyczących crowdfundingu. Zgodnie z ustawą o finansowaniu społecznościowym dla przedsięwzięć gospodarczych tylko do listopada tego roku emisje udziałów mogą przeprowadzać najpopularniejsze wśród start-upów spółki z o.o. – Wciąż możliwy jest scenariusz, w którym na popularność PSA wpłyną zmiany w przepisach związane z wejściem w życie przepisów o crowdfundingu. Przypomnijmy, że dopiero od 10 listopada 2023 r. crowdfunding (w tym udziałowy) będzie działalnością wyłącznie licencjonowaną i również od tej daty wejdzie w życie zmiana przepisów KSH, zgodnie z którą oferta nabycia udziałów w spółce nie będzie mogła być składana nieoznaczonemu adresatowi. Przypomnijmy, że zgodnie z nowelizacją KSH nabycie udziałów w spółce nie będzie mogło również być promowane przez kierowanie reklamy lub innej formy promocji do nieoznaczonego adresata. Wydaje się, że to wyłączenie spółki z o.o. z rynku crowdfundingu udziałowego (dokonane na poziomie krajowym) może pomóc wypromować PSA, ale dopiero w przyszłym roku będziemy mogli ocenić, na ile tak się faktycznie stało – mówi Katarzyna Majer-Gębska z kancelarii Sadkowski i Wspólnicy.

Warto podkreślić, że wspomniane ograniczenie dla spółek z o.o. jednocześnie sprzyja spółkom akcyjnym. Przedsiębiorcy, szczególnie decydujący się na emisję akcji przy wsparciu kampanii crowdfundingowej, często zamierzają w przyszłości umożliwić wyjście akcjonariuszom z inwestycji poprzez debiut na NewConnect, do czego niezbędna jest forma spółki akcyjnej. To długoterminowe podejście widoczne jest też w liczbach. W ubiegłym roku w aż 70 proc. przypadków firmy, które zdecydowały się na emisję w ramach crowdfundingu, przyjęły formę spółki akcyjnej. – Od momentu wprowadzenia PSA do polskiego porządku prawnego ostatecznie tylko jeden z naszych klientów zdecydował się na jej rejestrację spośród zaledwie kilku, którzy to planowali. Co istotne, powodem podjęcia takiej decyzji były uzgodnienia poczynione z potencjalnymi inwestorami pochodzącymi zza granicy, gdzie spółki przypominające konstrukcją PSA istnieją na rynku już od dłuższego czasu i cieszą się większym zaufaniem. Póki co jest zdecydowanie za wcześnie na dokonywanie jakichkolwiek osądów co do niepowodzenia PSA. Liczba tych spółek, choć w niewielkim tempie, to jednak systematycznie rośnie. Warto zatem obserwować na przestrzeni kilku kolejnych lat, czy trend ten zostanie utrzymany, czy też może przedsiębiorcy definitywnie skażą ją na porażkę – stwierdza Kula.

...ale jest w zapaści

W ubiegłym roku w ramach emisji akcji bądź udziałów przy wsparciu kampanii crowdfundingowej spółki pozyskały ponad 25 mln zł, o 80 proc. mniej niż w 2021 r. – wynika z raportu Związku Przedsiębiorstw Finansowych. Liczba inwestorów spadła z 19 tys. do 3,5 tys., a skuteczność emisji, czyli pozyskanie całej wnioskowanej kwoty, również osunęła się z 67 do 32 proc. – Ubiegły rok dla ECF był słabym rokiem. Słaba sytuacja gospodarcza, wysoki poziom inflacji, wysokie oprocentowanie lokat i ogólny niepokój inwestorów przełożyły się na niską liczbę kampanii i liczbę aktywnych inwestorów – podsumowuje dr Artur Trzebiński, autor raportu i doradca ekonomiczny ZPF.