Eksportowy napęd gospodarki

Opinie | Dlaczego powinien zostać powołany polski Exim Bank? Sprzedaż zagraniczna potrzebuje wsparcia Polskie firmy są zbyt słabe, aby samodzielnie zdobywać rynki krajów wysoko rozwiniętych. Konieczna jest pomoc specjalnie do tego zadania powołanych instytucji. Polski rząd powinien - wzorem innych krajów - stworzyć bank specjalizujący się we wspieraniu eksportu.

Reforma gospodarcza rozpoczęta w 1989 r. - powszechnie nazywana planem Balcerowicza - doprowadziła do szerokiego otwarcia naszego rynku dla towarów i usług zagranicznych. Pojawiły się tekstylia z Chin, Korei, Wietnamu. Komputery z Tajwanu, Hongkongu. Sprzęt RTV z Japonii, Korei, Hongkongu. Samochody z Niemiec, Włoch, Francji. Sprzęt AGD z różnych krajów UE, z USA, itd. Import tych towarów do Polski wynikał z wysokiego popytu. W wyniku reformy gospodarczej Polacy stali się bardziej zamożni i chcieli dogonić bogate społeczeństwa zachodnioeuropejskie w posiadaniu towarów luksusowych.

Polska eksportem stoi

Miarą zamożności społeczeństwa jest dochód narodowy lub jego pochodne, np. tzw. dochód na głowę. Im jest wyższy, tym obywatele danego kraju są bardziej zamożni. Dochód narodowy w gospodarce otwartej zależy od wielu czynników. Przede wszystkim od konsumpcji krajowej, inwestycji prowadzonych w kraju, wydatków rządowych i wielkości wymiany handlowej z zagranicą. Handel zagraniczny stanowi poważną pozycję w dochodzie narodowym, ma więc duże znaczenie dla gospodarki. Jego bezpośredni wpływ na dochód narodowy powoduje, że jest obszarem zainteresowania rządu. Poza tym handel zagraniczny stanowi bardzo ważną część gospodarki, ponieważ zapewnia nowe miejsca pracy, produkty i wpływy wynikające z eksportu.

Obecna sytuacja gospodarcza w Polsce charakteryzuje się rosnącym eksportem oraz brakiem inwestycji prowadzonych w kraju. Koncentracja wysiłków na eksporcie może stanowić rozwiązanie wielu problemów, które nękają nasz kraj, m.in. takich jak bezrobocie, recesja, brak know-how czy inwestycji. Poza tym dochody z eksportu w formie podatków mogą znacząco pomóc w rozwiązywaniu kłopotów budżetowych. Warto zauważyć, że w ostatnim czasie zanotowaliśmy radykalny wzrost eksportu jako wynik silnego euro. To powoduje, że polskie produkty są bardzo atrakcyjne cenowo. Czasami stanowią też substytuty dla unijnych produktów.

Co dalej z eksportem?

Jaka jest przyszłość polskiego eksportu? Obecnie - jak już wspomniałem - nie jest źle, jednak w szerszym wymiarze sytuacja wymaga działań naprawczych. Z jakimi problemami boryka się polski eksport? Przede wszystkim nie mamy sztandarowego produktu, który byłby atrakcyjny na rynkach światowych. Kiełbasą i wódką nie zdobędziemy świata. W tej chwili wręcz wymagany jest eksport wysoko przetworzonych produktów oraz takich, które mają wartości dodane. Drugim problem polskiego eksportu jest brak finansowania tego typu działalności. Nasze banki niechętne kredytują działania eksportowe, uzasadniając to wysokim ryzykiem. Większość z nich nie ma działu zajmującego się finansowaniem eksportu. Eksporterzy borykają się także z wysoką wartością złotego, która - przynajmniej w niektórych przypadkach - obniża opłacalność prowadzonej działalności gospodarczej.

Z analiz prowadzonych przez WGI wynika, że polskie towary przemysłowe sprzedawane za granicą osiągają niższe ceny jednostkowe niż takie same towary dostarczane przez konkurentów. Warto pamiętać, że główną przyczyną niskich cen uzyskiwanych w eksporcie jest konkurencja polsko-polska. Miarą obniżania się konkurencyjności Polski na rynkach zagranicznych może być również polska przewaga komparatywna, czyli nasza względna przewaga nad zagranicą. Tym, co nam taką przewagę zapewnia, są głównie niskie koszty siły roboczej i dostępność niektórych surowców. Polska mogłaby być jeszcze bardziej konkurencyjna, gdyby równie niskie były narzuty na koszty pracy. Poza tym, jesteśmy konkurencyjni na rynkach światowych w takich branżach, gdzie znaczenie czynników technologicznych jest mniejsze: w przemysłach surowcowych, energochłonnych (nawozy) i pracochłonnych (meble, odzież). Przegrywamy natomiast tam, gdzie nowoczesne technologie i wkład wysokokwalifikowanej pracy przesądzają o powodzeniu na rynkach. Należy zwrócić uwagę, że pomimo niesprzyjających warunków - takich jak wzrost wartości złotego, słaba koniunktura gospodarcza u naszych głównych partnerów handlowych, brak możliwość uzyskania finansowania dla działań proeksportowych - Polska zanotowała jednak wzrost eksportu w ostatnim półroczu. Pomimo powszechnej obawy, mocny złoty nie zaszkodził eksportowi. Spadek produkcji przemysłowej nie ma większego znaczenia, dlatego że w przypadku większości towarów wysyłanych na eksport nie zanotowano spadku produkcji.

Stworzyć Exim Bank

Mając uregulowany rynek i produkty trzeba wspomóc eksport poprzez udostępnienie kredytów proeksportowych. Najlepszym instrumentem służącym do tego jest powołanie do życia nowej instytucji finansowej - Exim Banku. Byłby to bank działający na zasadach komercyjnych, powołany specjalne do finansowania działalności eksportowej przedsiębiorstw prywatnych i państwowych. Działałby na podstawie ustawy sejmowej, powołującej go według prawa bankowego i podlegałby nadzorowi bankowemu. Miałby obowiązek przedkładania Sejmowi lub odpowiedniemu ministerstwu raportów z działalności. Dobrym wzorem do naśladowania są zasady działalności Banku Gospodarstwa Krajowego (BGK). Najważniejszą kwestią jest pozyskanie funduszy dla takiego podmiotu.

Ze względu na wielkość kraju i obecną sytuację gospodarczą, potrzeby finansowe na początku mogą być w granicach 250-500 mln zł. Środki te powinny pochodzić z trzech podstawowych źródeł: budżetu państwa, akcji prywatyzowanych przedsiębiorstw państwowych oraz zaciągniętych kredytów z międzynarodowych instytucji finansowych, takich jak UE, Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju (EBOiR), Europejski Bank Inwestycyjny (EBI) lub Bank Światowy. Trzeba pamiętać, że działalność Exim Banku jest nieskuteczna, jeśli nie ma organizacji ubezpieczających. W Polsce taka organizacja już istnieje. Jest nią Korporacja Ubezpieczeń Kontraktów Eksportowych (KUKE). Exim Bank powinien oferować kredyty kupieckie, linie kredytowe kupieckie, gwarancje zapłaty oraz forfaiting, czyli handel wierzytelnościami.

Poprawa warunków

Działalność wyspecjalizowanego banku promującego eksport pozwoli naszym firmom zdobyć nowe rynki. Temu musi dodatkowo towarzyszyć działanie marketingowe na skalę międzynarodową. Pieniądze Exim Banku to także szansa na wprowadzenie nowych technologii na rynku krajowym. Towary, które można sprzedać na światowych rynkach dzisiaj, to produkty o większej wartości dodanej lub zaawansowane technologicznie.

Bank pomoże także we wprowadzeniu nowych produktów na rodzimy rynek. Szczególnie ważne są produkty z dziedzin o strategicznym znaczeniu dla kraju, np. informatyki, telekomunikacji, obronności itp. To z kolei przyczyni się do zwiększenia produkcji poszczególnych przedsiębiorstw, ich zyskowności oraz poprawy pozycji rynkowej.

Firmy też zyskają

Korzyści z powstania nowej instytucji finansowej odniosą także same przedsiębiorstwa. Większość podmiotów gospodarczych w Polsce narzeka na brak źródeł finansowania. Ten stan rzeczy jest wynikiem szeregu zjawisk, wśród których można wymienić wysokie stopy procentowe i wysokie wymagania stawiane przez banki w stosunku do kredytobiorców.

Działalność Exim Banku rozwiązałaby częściowo te problemy. Mógłby on na przykład udzielać kredytów denominowanych w walucie obcej i w związku z tym niżej oprocentowanych. Polskie podmioty otrzymałyby zapłatę od Exim Banku, ten zaś uzyskiwałby gwarancję z zagranicznego banku kontrahenta.Podsumowując: powołanie Exim Banku pociągnie za sobą szereg dobrych konsekwencji. Przyczyni się m.in. do wzrostu eksportu, nowych inwestycji, zwiększenia dochodów Skarbu Państwa oraz wzrostu PKB, a co za tym idzie, wzrostu zamożności społeczeństwa i umocnienia pozycji Polski w świecie.

Korporacja Ubezpieczeń Kontraktów Eksportowych

KUKE jest instytucją państwową, powołaną do popierania polskiego eksportu poprzez ubezpieczanie kontraktów eksportowych podpisywanych przez polskie podmioty gospodarcze. Szczególnie ważne dla działania Korporacji jest ubezpieczenie kontraktów podpisywanych z udziałem podmiotów z krajów byłego Związku Radzieckiego.

KUKE, powołana na początku lat dziewięćdziesiątych, nie może pochwalić się znacznymi sukcesami z dwóch powodów. Po pierwsze, nie jest prężnie działającą instytucją. Po drugie, nie ma zbyt wielu transakcji, w których może brać udział. Nie dziwi więc, że np. w 2000 r. Korporacja zawarła zaledwie 111 kontraktów z Rosją. To jest kropla w morzu potrzeb.