Co to jest sekurytyzacja?

Od kilkunastu lat na światowych rynkach finansowych dostrzega się dynamiczny wzrost zainteresowania sekurytyzacją. Nadal nie ma jednak wyczerpującej definicji pojęcia sekurytyzacji. Najogólniej mówiąc sekurytyzacja to proces przekształcenia przenaszalnych wierzytelności pieniężnych w papiery wartościowe, których wykup jest zabezpieczony przez owe wierzytelności. Inicjatorem procesu sekurytyzacji zazwyczaj jest podmiot posiadający przenaszalne, pozbawione płynności wierzytelności pieniężne, poszukujący źródeł finansowania. Jednakże coraz częściej w tej roli występują podmioty (instytucje), które tworzą programy na bazie wierzytelności skupionych uprzednio od innych podmiotów.

Przebieg procesu sekurytyzacji można przedstawić na schemacie, stanowiącym uogólnienie skomplikowanych w praktyce transakcji, charakteryzujących się dużą różnorodnością.

Podmiot poszukujący źródeł finansowania (inicjator) przenosi specjalnie wyselekcjonowany pakiet posiadanych przez siebie wierzytelności o podobnych cechach do powołanej dla celów programu sekurytyzacji spółki specjalnego przeznaczenia (w skrócie "SPV"). Z chwilą nabycia wierzytelności od inicjatora, SPV staje się podmiotem uprawnionym do odbioru świadczenia dłużnika. Następnie SPV emituje papiery wartościowe zabezpieczone tymi wierzytelnościami i oferuje je inwestorom na rynku publicznym lub niepublicznym.

W ramach procesu sekurytyzacji najczęściej emitowane są dłużne papiery wartościowe (np. obligacje), których terminy wykupu zależą od zapadalności wierzytelności stanowiących ich zabezpieczenie. Przychody z emisji papierów wartościowych są przeznaczane na zakup określonych aktywów służących jako zabezpieczenie ich obsługi i na wykup emitowanych papierów wartościowych.

W niektórych, rzadziej wykorzystywanych konstrukcjach sekurytyzacyjnych, SPV nie występuje. W takich przypadkach inicjator sam dokonuje emisji papierów wartościowych. Jednakże takie rozwiązanie nie prowadzi do odseparowania ryzyka związanego z działalnością inicjatora od ryzyka związanego z emitowanymi papierami wartościowymi, o czym będzie mowa poniżej.

Sekurytyzacji mogą zostać poddane jedynie wierzytelności (nie zaś zobowiązania), które: (i) zapewniają (w większym lub mniejszym stopniu) uzyskanie określonych środków pieniężnych w przyszłości; (ii) istnieją i są bezsporne; (iii) są wolne od wad prawnych; (iv) nie są z nimi związane jakiekolwiek roszczenia osób trzecich, (v) są przenaszalne. Ponadto charakteryzują się jednorodnością i wielkością umożliwiającą przeprowadzenie transakcji (od kilkunastu do kilkudziesięciu milionów euro).

Program sekurytyzacji powinien opierać się na strukturze transakcji maksymalnie bezpiecznej z punktu widzenia inwestorów. Dlatego jednym z głównych jego założeń jest oddzielenie ryzyka związanego z funkcjonowaniem przedsiębiorstwa inicjatora od ryzyka związanego z emitowanymi papierami wartościowymi. Realizowane jest to poprzez wprowadzenie do struktury transakcji w pełni wydzielonej kapitałowo i niezależnej od inicjatora SPV, i przeniesienie własności wierzytelności z inicjatora na SPV bez prawa do regresu. Przedmiot działalności SPV powinien być jednoznacznie określony i ograniczać się jedynie do obsługi procesu sekurytyzacji, tj. wykonania zobowiązań na rzecz inwestorów, którzy nabyli wyemitowane papiery wartościowe oraz nabycia od inicjatora wyselekcjonowanych wierzytelności, będących przedmiotem transakcji. Sam zaś program sekurytyzacji powinien być tak skonstruowany, aby generował w SPV przepływy pieniężne wystarczające do spłacenia wyemitowanych papierów wartościowych oraz do pokrycia kosztów działania spółki. W praktyce SPV jest spółką o niewielkim kapitale zakładowym, której udziałowcem jest wyspecjalizowana w świadczeniu tego typu usług instytucja.

aplikantka radcowska,

pracownik kancelarii Linklaters