Krótsza praca, mniejsza...

Polski nie stać na skracanie czasu pracy. Wręcz odwrotnie - wiek eme- rytalny powinien zostać najpierw zrównany dla kobiet i mężczyzn, a następnie stopniowo podniesiony

Kilka ostatnich wydarzeń skłania do zadania pytania, czy Polacy pracują za dużo i czy nie należy im się aby więcej wypoczynku, a mniej roboty. Te kilka ostatnich zdarzeń to:

- medialny szum wokół proponowanych przez rząd rozwiązań w zakresie systemu emerytalnego, których celem - nie wiadomo, w jakim stopniu znajdzie on odbicie w ostatecznej propozycji - powinno być ograniczenie możliwości przechodzenia na wcześniejsze emerytury i wydłużenie czasu pracy przeciętnego Polaka. Dziś mamy jednych z najmłodszych emerytów w Europie - co jest nie do utrzymania ani w perspektywie czekających nasz kraj zmian demograficznych, ani z punktu widzenia finansów państwa;

- kolejny "najdłuższy weekend nowożytnej Europy", tym razem trwający łącznie dziewięć dni - podczas których gospodarkę praktycznie zamknęliśmy na klucz (poza sektorem turystycznym), a trzy dni urlopu wystarczało na to, by zrobić sobie wakacje niewiele krótsze od pełnego letniego wyjazdu;

- wypowiedź prezydenta w sprawie potrzeby ustanowienia kolejnego święta państwowego - jak rozumiem, wolnego od pracy - albo 31 sierpnia, albo 12 września;

- rozstrzygnięte zwycięstwem Nicolasa Sarkozy?ego wybory prezydenckie we Francji, w czasie których wprawdzie żaden z kandydatów nie odważył się na otwarte zaatakowanie 35-godzinnego (najkrótszego w Europie) tygodnia pracy, ale zwycięzca obiecał francuskiej gospodarce wprowadzenie "tylnymi drzwiami" rozwiązań zachęcających do jego wydłużenia.

Czy czas pracy Polaków powinien być obecnie skracany? Przede wszystkim poważnego potraktowania wymagają sprawy długoterminowe - a więc te, które wiążą się z długością stażu pracy i przechodzenia na emeryturę. Polska jest krajem, który już obecnie zaczyna odczuwać niedobór rąk do pracy (przejście z sytuacji chronicznie wysokiego bezrobocia do sytuacji nadwyżki popytu na pracę nastąpiło zdumiewająco szybko, nałożyły się na siebie bowiem: szybki wzrost gospodarczy i wyjazdy do pracy za granicą). Stopa bezrobocia jest nadal dość wysoka, ale statystyka ta w znacznym stopniu myli. Liczby są nadmuchane przez zjawiska szarej strefy, a w dodatku znaczna część rejestrowanego bezrobocia to tzw. bezrobocie strukturalne - wynikające np. z niedostatecznych kwalifikacji, małej mobilności, a czasem wręcz braku rzeczywistej chęci do pracy, a nie z braku popytu na pracowników.

Biorąc to pod uwagę oraz pamiętając o fakcie, że sytuacja będzie się w najbliższych dziesięcioleciach drastycznie pogarszać skutkiem zmian demograficznych (coraz większej liczby osób w wieku poprodukcyjnym, coraz mniejszej liczby osób w wieku zdolności do pracy), odpowiedź jest prosta. Polski nie stać na skracanie długości lat pracy, a wręcz odwrotnie - wiek emerytalny powinien zostać najpierw zrównany dla kobiet i mężczyzn, a następnie stopniowo podniesiony - bo jeśli ludzie o kilka lat dłużej żyją, powinni również dłużej pracować. Innego sposobu na wypracowanie przyzwoitych emerytur po prostu nie ma!

A co z problemami krótkookresowymi - długością tygodnia pracy, długimi weekendami, świętami państwowymi? Przede wszystkim trzeba pamiętać o dwóch przeciwstawnych zjawiskach. Z jednej strony bardziej wypoczęci pracownicy mogą lepiej i wydajniej pracować, z drugiej jednak strony więcej dni wolnych to wyższe koszty pracy i spadek konkurencyjności gospodarki.

Jak się wydaje, nie mamy obecnie powodów, by uskarżać się na małą liczbę dni wolnych od pracy. Co więcej, kumulacja tych dni (związana np. z bliskością świąt 1 i 3 maja) z pewnością jest dla gospodarki bardzo kosztowna. Firmy oczywiście wiedzą o tym i starają się do "długich weekendów" zawczasu przygotować, ale sytuacja, gdy w środku roku gospodarka na tydzień staje w miejscu, z pewnością nie sprzyja rozwojowi. Nie mam nic przeciwko wprowadzaniu nowych świąt państwowych, jeśli lepiej oddają one obecną rzeczywistość społeczną i polityczną kraju. Data 31 sierpnia wydaje się bardzo dobra - ale w sytuacji, gdyby zastąpiła ona 1 maja, który w pewnej mierze stracił jako święto państwowe rację bytu. Ale z wyraźnym skracaniem czasu pracy byłbym naprawdę ostrożny, bo jesteśmy - i przez najbliższe dziesięciolecia będziemy - krajem na dorobku.

Pricewaterhousecoopers