Wskaźnik Aroon

Większość inwestorów i analityków giełdowych wykorzystuje wskaźniki analizy technicznej do analizy trendów. Ocena siły rynku ma istotne znaczenie zwłaszcza w okresach wyczerpywania się jego potencjału, gdy gwałtownie rośnie prawdopodobieństwo odwrócenia dotychczasowej tendencji lub przejścia kursu do fazy wahań bocznych. W takich sytuacjach warto skorzystać z bardzo ciekawego, choć mało popularnego wśród inwestorów giełdowych, wskaźnika Aroon.Większość ogólnie dostępnych i stosowanych wskaźników technicznych nie uwzględniających obrotów (zarówno wartościowo, jak i w formie wolumenu) niesie informacje o cenach lub zmianach cen w stosunku do czasu. Z pewnym uproszczeniem można powiedzieć, że są to średnie cenowe o mniej lub bardziej skomplikowanych wagach poszczególnych składników. Wprost z definicji stanowią je średnie cenowe oraz ich różnice. Do tej grupy można zaliczyć także wszelkiego typu oscylatory dwóch średnich, oscylator Elliotta, oscylator Bollingera (wraz z jego różnymi odmianami), MACD, DPO (Detrend Price Oscillator), Momentum, TRIX, parabolik SAR i wiele innych. Wszystkie te wskaźniki przyjmują pewną charakterystyczną wartość związaną z ceną z ostatniego okresu - odnoszą więc cenę do czasu lub jego upływu.Propozycjaodwrotnej zależnościW 1995 r. na łamach popularnego wśród skomputeryzowanych inwestorów miesięcznika "Technical Analysis of Stocks and Commodities" (9/95) amerykański analityk Tushar Chande zaproponował odwrócenie ról ceny i czasu poprzez wyznaczenie wskaźnika technicznego o nazwie Aroon, mierzącego upływ czasu w stosunku do ceny. Ponieważ Chande był przekonany, że zaproponowany przez niego wskaźnik jest w stanie wykryć zbliżającą się zmianę trendu, nazwa wskaźnika została wybrana bardzo starannie - słowo Aroon w sanskrycie oznacza brzask jutrzenki, pierwsze oznaki rozpoczynającego się dnia lub okres zmiany nocy w dzień.Dla lepszego zrozumienia koncepcji wskaźnika Aroon warto przeanalizować zachowanie się typowego rynku trendowego. Chociaż podczas formowania się trendu wzrostowego kursy akcji generalnie rosną, to jednak nawet podczas silnego rynku byka występują często lokalne dna, stanowiące efekt korekt technicznych trendu wzrostowego. W trendzie wzrostowymi te lokalne minima znajdują się z reguły na coraz wyższych poziomach. Podobnie jak lokalne wierzchołki wyznaczają nowe kursowe maksima. Kiedy trend wzrostowy zaczyna się wyczerpywać, zarówno dołki, jak i wierzchołki osiągają coraz niższe wartości - można wówczas mówić o rozwijaniu się trendu spadkowego.Budowa wskaźnikaDo zbudowania wzoru opisującego wskaźnik Aroon jego autor przyjął powyższą definicję rynku trendowego. W ramach przedstawionych założeń kurs akcji może się zmieniać na wiele różnych sposobów, a mimo to zostanie zachowany trend wykryty tą metodą. W standardowych metodach testowania trendu sprawdza się na przykład położenie bieżącego kursu w stosunku do średniej ruchomej, prostej regresji, kursu z określonej wcześniejszej sesji bądź z cenowymi maksimami lub minimami z ostatnich "n" sesji. Przy takich podejściach nie występuje jednak (przynajmniej bezpośrednio) czynnik upływu czasu. Korzystając z tych metod trudno określić np. ile sesji w zadanym okresie minęło od ostatniego lokalnego dna lub wierzchołka.Wskaźnik Aroon został skonstruowany tak, aby dać odpowiedź na to. Załóżmy, że analizujemy przebieg kursu znajdującego się w trendzie wzrostowym za okres ostatniego miesiąca. Skoro przyjmiemy, że w tym czasie lokalne maksima i minima powinny występować na coraz wyższych poziomach, liczba sesji licząc od dnia wystąpienia najniższego minimum w ostatnim miesiącu powinna być także jak największa. Jeśli analizie podlegają notowania z ostatnich 25 sesji (a taki okres proponuje twórca wskaźnika, przyjmując, iż jest to dobre przybliżenie miesiąca), to odległość od ostatniego dna w tym okresie powinna być bliska 25. Oznacza to, że nawet jeśli później wystąpiły inne lokalne minima, znajdowały się one na wyższym poziomie i związku z tym spełniały założenia trendu wzrostowego. Silnym czynnikiem potwierdzającym siłę trendu wzrostowego jest wystąpienie szczytu w ostatnim dniu badanego okresu (odległość od ostatniego lokalnego maksimum wynosi wówczas 0). Jeśli koniec badanego okresu wypadł np. w czasie korekty, odległość ta może wzrosnąć do kilku sesji. Z dużym uproszczeniem można powiedzieć, że im bardziej odległy jest dzień wystąpienia ostatniego maksimum, tym większe prawdopodobieństwo zmiany trendu. Ponieważ okresy od wystąpienia ostatniego szczytu lub dna liczone są osobno, logiczne wydaje się zaprezentowanie tych zależności w postaci oddzielnych linii. Tushar Chande zdefiniował je w następujący sposób:Aroonup (wzrostowy) == 100 × [(długość okresu - liczba dniod ostatniego szczytu w okresie) :: długość okresu];Aroondn (spadkowy) == 100 × [(długość okresu - liczba dniod ostatniego dna w okresie) :: długość okresu]Z przedstawionej konstrukcji wskaźnika wynika, że jeśli kurs akcji tworzy wierzchołek dokładnie w ostatnim dniu analizowanego okresu, Aroon wzrostowy przyjmuje wartość 100, w przeciwnym wypadku (kurs kreśli nowe dno) wspomnianą wartość osiąga Aroon spadkowy. W sytuacji gdy kurs akcji w zadanym okresie nie osiąga nowych wartości ekstremalnych, obie składowe wskaźnika Aroon przyjmują wartość 0.Zasady interpretacjiKlasycznym sposobem analizy rynku przy użyciu wskaźnika Aroon jest obserwacja położenia obu jego linii - wzrostowej i spadkowej. Jeżeli linia wzrostowa (Aroonup) konsekwentnie przyjmuje wartości z przedziału 70-100, podczas gdy linia spadkowa (Aroondn) wartości z przedziału 0-30, mamy do czynienia z silnym trendem wzrostowym. Końca tego trendu można oczekiwać w momencie spadku linii wzrostowej, wzrostu linii spadkowej i w ostatecznym momencie przecięcia się obu linii, co często oznacza definitywny koniec trendu wzrostowego. Analogicznie silny potencjał spadkowy rynku wyznaczają wysokie wartości (70-100) Aroondn przy jednoczesnym spadku Aroonup poniżej poziomu 30. Chociaż w ogólnie przyjętych zasadach interpretacji wskaźnika Aroon możliwe są różnego rodzaju sytuacje (wartości ekstremalne - 100 lub 0, ruch rów-noległy lub przecięcie), zdecydowanie najsilniejszy sygnał kupna lub sprzedaży, potwierdzający siłę określonej tendencji na rynku, powstaje w efekcie przecięcia obu linii wskaźnika. Zdaniem autora wskaźnika, do wyznaczenia stref wykupienia i wyprzedania powinno się stosować poziomy odpowiednio 70 i 30. Takie wartości przyjąłem też dla omawianych poniżej przykładów.ZastosowanieAroon nie jest należy do często spotykanych wskaźników analizy technicznej. Spośród dostępnych na naszym rynku programów giełdowych w gotowej postaci oferują go jedynie programy MetaStock (w wersji od 6.0) oraz Horyzont (rozbudowana wersja Victora). Aroon jest obecny także na liście wskaźników technicznych popularnego w Stanach Zjednoczonych programu Windows on Wall Street, ale jedynie w zaawansowanej wersji Pro.Wykres 1 przedstawia zachowanie się wskaźnika Aroon w okresie powstania, rozwoju, słabnięcia fali wzrostowej i tworzenia się trendu spadkowego. Na początku stycznia br. Aroon wzrostowy przebił od dołu opadającą linię Aroona spadkowego, generując tym samym silny sygnał zakupu (punkt A na wykresie). Brak aprecjacji kursu w okresie następnych 3 tygodni spowodował, że Aroonup opuścił obszar najwyższych wartości i oparł się o granicę strefy wyprzedania. Pod koniec stycznia kurs akcji gwałtownie ruszył w górę i aż do połowy marca Aroon potwierdzał silny trend rosnący (odcinek B-C - Aroonup powyżej poziomu 70, Aroondn poniżej 30). Na początku kwietnia został wygenerowany pierwszy sygnał słabości rynku (punkt D), jak się wkrótce okazało, trochę przedwczesny. Następująca po nim ostatnia fala wzrostu spowodowała powrót Aroona wzrostowego do obszaru wykupienia. Wkrótce pojawiły się kolejne ostrzeżenia, tym razem znacznie silniejsze (punkty E i F na wykresie), w których obie linie wskaźnika Aroon zbliżyły się do siebie w strefie neutralnej, sugerując nieuchronne przecięcie). Zamykanie pozycji w tym czasie było, jak się później okazało, rozwiązaniem optymalnym. Ostateczny sygnał sprzedaży pojawił się na pierwszej majowej sesji, kiedy to Aroon spadkowy przebił od dołu opadający Aroon wzrostowy (punkt G).Kolejny wykres (nr 2) ilustruje zachowanie się wskaźnika Aroon podczas wyczerpywania się potencjału spadkowego i zmiany trendu na wzrostowy. Od sierpnia do października br. na rynku akcji Exbudu dominowała silna bessa, w czasie której kurs zniżkował o połowę. Skorzystanie z sygnału sprzedaży, jaki wygenerował wskaźnik Aroon na początku sierpnia (punkt A na wykresie), uchroniło inwestora przed dotkliwą "papierową" stratą. Pierwszym sygnałem wyczerpywania się siły fali spadkowej i możliwości zmiany trendu było wejście Aroona do obszaru neutralnego (punkt B na wykresie), przy niemal równoczesnym podobnym zachowaniu się Aroona spadkowego (punkt C). Tworzona w tym okresie na wykresie kursu formacja trójkąta (niektórzy mogą dopatrzyć się formacji proporczyka lub chorągiewki) mogła mylnie sugerować kontynuację dotychczasowego trendu. Zniżkująca szybko linia Aroona spadkowego (poniżej 30 - punkt D), a później przecięcie jej od dołu przez dynamicznie rosnący Aroon wzrostowy (punkt E) sygnalizowały jednak coś przeciwnego - początek nowej fali wzrostu.