Programy pomocowe

Co trzeba mieć, żeby skorzystać ze środków pomocy przedakcesyjnej (200 - 300 mln euro), udzielanej nam przez Unię Europejską w ramach funduszu SAPARD?Unia chce, ażeby kraj, który do niej przystępuje, spełniał określone warunki. Albo się je przyjmuje, albo się nie wchodzi do Unii.Fundusz SAPARD jest świadectwem, że: "Wspólnota postanowiła udzielić krajom ubiegającym się o przyjęcie specjalnego wsparcia w formie pomocy przedakcesyjnej, ...wspierającej aktualne procesy reform ekonomiczno-społecznych oraz przygotowanie ich integracji gospodarczej z Unią"...i dalej "w sektorze rolnym wsparcie wspólnotowe będzie realizowane w formie wieloletnich programów, ustanowionych zgodnie z wytycznymi i zasadami programów operacyjnych stosowanych w ramach polityki strukturalnej w celu ułatwienia w krajach kandydujących wdrożenia obowiązujących zasad i procedur:" W tym celu kraje kandydujące "winny przedłożyć najprędzej jak to możliwe swoje plany, ażeby uniknąć opóźnienia we wdrażaniu działań przedakcesyjnych od 1 stycznia 2000 roku,"...opracowanie tych programów...winno być zgodne z konkretnymi zasadami Funduszu Strukturalnego..."Zapis Saparadu, cele (art. 2), zakres i przewidywany czas trwania działań wymagany w krajowych programach rozwoju wsi i rolnictwa (art.4) - jest schematem, co taki program powinien zawierać.Wbrew niektórym opiniom Polska jest w stanie dostosować posiadane programy do wymogów funduszu.Priorytet wsiWarto zwrócić uwagę na potrzebę pewnej restrukturyzacji celów SAPARD-u. Odwrócenie ich kolejności: najpierw obszary wiejskie, tj.: rozwój i poprawa infrastruktury wsi, odnowa i rozwój wsi oraz ochrona dziedzictwa obszarów wiejskich, poprawa struktury agrarnej, scalanie gruntów i ich rejestracja, zagospodarowanie zasobów wodnych i leśnictwo oraz doskonalenie systemu szkoleń zawodowych. Działania wobec wsi będą stymulować warunki rozwoju i zróżnicowania działalności gospodarczej na obszarach wiejskich. Będą wspomagać tworzenie grup producenckich przez samych rolników, tym samym będą prowadzić do poprawy przetwórstwa i marketingu produktów rolnych, tworzenia struktur kontroli jakości i nadzoru weterynaryjnego i fitosanitarnego. Wspomagane wyżej działania dotyczą już bezpośrednio otoczenia rolnictwa. Ta kontrola będzie wymagać stosowania odpowiednich technologii produkcji rolnej, przyjaznych dla środowiska, a w konsekwencji będą to odpowiednie inwestycje w gospodarstwa rolne - i tu pomoc jest kierowana bezpośrednio do producentów rolnych.Rozwój infrastrukturyTo oznacza - moim zdaniem - że obecnie gminy (jako samorządy terytorialne funkcjonujące już trzecią kadencję) są w pełni przygotowane do tworzenia programów rozwoju obszarów wiejskich i komponowania ich w większe całości ponadlokalne (powiatowe) strategie rozwoju. Rozwój infrastruktury wiejskiej, szkolenia zawodowe ludności (młodzieży) wiejskiej będą stanowić trwałą podstawę przekształceń obszarów wiejskich, podstawę tworzenia - często do początku - pozarolniczych działalności gospodarczych na obszarach wiejskich. Bezpośrednim skutkiem tych przemian w otoczeniu rolnictwa, przemian dokonujących się na wsi - będzie proces restrukturyzacji samego rolnictwa. Tworzenie grup producenckich będzie przede wszystkim zwiększało siłę przetargową producentów rolnych wobec dostawców przemysłowych środków produkcji dla rolnictwa i wobec odbiorców. Działania wspólne w grupach, spółdzielniach przede wszystkim sprawią, że proces inwestowania w jakość produkcji będzie znacznie tańszy. Jeżeli jest tak, że produktów rolnych mamy nadmiar, to jedynie efektywnym działaniem producentów rolnych jest poprawa jakości i obniżenie kosztów wytwarzania.Proponowana nam przez Wspólnotę Europejską pomoc przedakcesyjna pozwala realizować zadania mające na celu poprawę efektywności rynkowej, podniesienie norm jakościowych i zdrowotnych, utrzymanie miejsc pracy i tworzenie nowych możliwości zatrudnienia na obszarach wiejskich, zgodnie z wymogami ochrony środowiska.Przywołanie w tym funduszu zasad Funduszy Strukturalnych oznacza, że sam program rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich jest częścią większej całości, z którą musi być spójny - są to regionalne, subregionalne i lokalne programy rozwoju. To są wielofunkcyjne i wielobranżowe programy poziome, przestrzenne - a nie pionowe branżowe. I to jest nowe podejście w myśleniu o rozwoju kraju, województwa, powiatu i gminy. Dla projektów rozwoju rolnictwa jest to tym bardziej ważne, że w Polsce nie ma jednego rolnictwa (na skalę farm północonoamerykańskich), są różne rolnictwa odmienne na południu i północy, na wschodzie i na zachodzie. Właśnie regionalne uwarunkowanie rolnictwa polskiego jest tytułem tworzenia regionalnych programów rozwoju, których obszary wiejskie i rolnictwo będą stanowić ich istotny komponent.Jedno jest ważne - czego nam brak. Jest to konieczność powołania odpowiednich instytucji, "władz i organów odpowiedzialnych za realizację programu, w tym pełnomocnika dokonującego wypłat". To, czego nam brak, to przede wszystkim umiejętności zarządzania finansami.

STEFAN MAŁECKI-TEPICHT