Zarządzanie długiem publicznym
W najbliższych latach Skarb Państwa wyemituje nowy rodzaj obligacji - papiery o rozłącznym kapitale i odsetkach. Przygotowuje też emisje nowych obligacji 10-letnich - wynika ze "Strategii zarządzania długiem sektora finansów publicznych", którą rząd dołączył do projektu przyszłorocznego budżetu.
Strategia opiera się na wariancie aktywnym "Strategii finansów publicznych 2000-2010". Dokument poświęcony zarządzaniu długiem jest pierwszym tego typu, jaki stworzył rząd.Zagranicznego za dużoW obecnej strukturze długu publicznego zbyt duży udział ma zadłużenie zagraniczne (na koniec 1998 r. - prawie 49%). Dług zagraniczny jest szczególnie niebezpieczny ze względu na ryzyko kursowe. Rząd zakłada, że realizacja "Strategii zarządzania długiem" pozwoli na zmniejszenie tego udziału do 31,8% w 2009 r.Jednym z głównych punktów dokumentu jest przekształcanie tzw. zobowiązań pasywnych na instrumenty rynkowe. Operacja ta ma dotyczyć głównie długu krajowego, chociaż zadłużenie pasywne to przede wszystkim zobowiązania wobec Klubu Paryskiego. Ma ona polegać na konwersji zobowiązań na papiery dłużne lub na przedterminowym wykupie długów za pieniądze pochodzące np. ze sprzedaży papierów skarbowych lub z prywatyzacji.Inny cel to większy udział w długu krajowym papierów o stałym oprocentowaniu. Taki typ zadłużenia ma uniezależnić Skarb Państwa od wahań koniunktury - obsługa długu nie drożeje wraz ze wzrostem inflacji czy też stóp procentowych. Koszty obsługi są też łatwiejsze do oszacowania. Docelowo udział papierów o stałym oprocentowaniu ma wynosić dwie trzecie długu krajowego. Obecnie jest to ok. 25%.Rząd zakłada, że w najbliższych latach wydłuży się okres zapadalności długu (średnio prawie z 2 lat do 4,5 roku). Przygotowywane są emisje nowych obligacji 10-letnich. Oprócz nich na rynku mają się pojawić nowe papiery - np. obligacje o rozłącznym kapitale i odsetkach. Papiery dłużne będą też emitowane na rynkach zagranicznych. Rząd myśli też o instrumentach pochodnych - ich emisje mają zmniejszać ryzyko związane z obsługą długu zagranicznego.Wzrost większy, dług mniejszyJednym z efektów realizacji "Strategii zarządzania długiem" ma być spadek jego udziału w PKB. W przyszłym roku udział ten ma wynieść 42,3%, by do 2009 r. zmniejszyć się do 27,4%. Łączne zadłużenie części pozabudżetowej sektora (w tym samorządów terytorialnych) nie powinno, według autorów dokumentu, przekraczać 8% PKB. Na koniec 1998 r. zadłużenie to wyniosło 4,6 mld zł. Część budżetowa długu to 237,4 mld zł.Wynik założony przez rząd uda się osiągnąć, jeśli jednostki z pozabudżetowego sektora finansów publicznych będą przestrzegać ustawy o finansach publicznych (m.in. zasady, według której łączny dług nie może przekroczyć 60% dochodów), a dynamika wzrostu dochodów będzie przynajmniej taka, jak wzrostu PKB zapisanego w "Strategii finansów publicznych". Samorządy mogą zadłużyć się na kwotę nie większą niż 4% PKB. Wielkość spłat rat i odsetek od pożyczek nie może być większa niż 15% dochodów samorządu. Z tego wynika - jak wyliczyło MF - że łączne zadłużenie nie może być wyższe niż 33-35% dochodów wszystkich samorządów. Według ostatnich danych, po I półroczu br. dług gmin wyniósł ok. 4,8 mld zł. Jak zauważają autorzy "Strategii zarządzania długiem", jest to znacznie mniej niż 35% dochodów.Mimo to rząd uważa, że przydałoby się rozszerzenie uprawnień instytucji odpowiedzialnych za finanse publiczne (czyli przede wszystkim Ministerstwa Finansów) do bezpośredniego oddziaływania na samorządy, jeśli te mają zbyt duże skłonności do zaciągania zobowiązań. Obecnie resort może przystąpić do działania dopiero wówczas, gdy zostanie naruszona ustawa o finansach publicznych.
MAREK CHĄDZYŃSKI
