W dobie globalizacji gospodarki światowej, w której blisko 70 proc. światowego handlu odbywa się w ramach międzynarodowych grup kapitałowych, świadczenie usług między podmiotami powiązanymi jest zjawiskiem występującym powszechnie i wydaje się nieuniknione.
Kluczową metodą stosowaną przez przedsiębiorców w zakresie zmniejszania kosztów jest eliminacja nieefektywnych rozwiązań proceduralnych i strukturalnych (dążenie do jak największej centralizacji wykonywanych działań). Skutkiem tych decyzji jest proces przekazywania (przez podmioty należące do grupy) funkcji, które wcześniej były wykonywane niezależnie przez każdą z jednostek na rzecz jednego z podmiotów. Zmniejsza to ekonomiczny ciężar prowadzonej działalności gospodarczej, umożliwia bardziej efektywne planowanie strategii gospodarczej oraz zapewnia należytą koordynację działań. Jednak przyjmowany przez niektóre podmioty model podziału kosztów w ramach jednostek uczestniczących w realizowanej inwestycji - cost sharing, jest zupełnie inną procedurą w porównaniu z usługami świadczonymi grupowo. Zawierane porozumienia cost sharing zakładają warunek wspólnego ponoszenia wydatków przez określone podmioty oraz wspólnego ponoszenia ryzyka inwestycyjnego w celu uzyskania/wytworzenia dóbr, które z samego założenia będą przedmiotem podziału między jednostki (w proporcji odpowiedniej do zaangażowania w przedsięwzięcie).
Analizując procesy zachodzące w grupie podmiotów powiązanych, można wskazać z jednej strony na postępującą unifikację jednostek, z drugiej zaś - na jednoczesne dążenie do specjalizacji podmiotów. W konsekwencji większość usług, które były równolegle wykonywane w podobnym zakresie przez wszystkie/większość podmiotów, zostają przejęte przez jedną jednostkę lub wyspecjalizowane jednostki. Dotyczy to usług m. in.: zarządzania, administracji, doradztwa inwestycyjnego i strategicznego, finansowych, prac badawczo-rozwojowych. Komplikacje stwarza fakt, iż podmioty świadczące usługi na rzecz innych jednostek podlegają różnym jurysdykcjom podatkowym, stosującym rozbieżne obciążenia podatkowe względem podatników. Problemów przysparzają rozliczenia wynagrodzeń związanych z usługami centralnymi, ponieważ organy podatkowe konkretnego państwa badają cel poniesienia wydatku przez rezydenta z pominięciem ewentualnych skutków w odniesieniu do całej grupy. Teoretycznie niecelowy i nieefektywny wydatek poniesiony przez jeden podmiot (co może zostać zakwestionowane przez lokalne organy podatkowe) może być bardzo korzystny z punktu widzenia rozliczeń grupy. Jednakże organy podatkowe danego państwa badają operacje finansowe tylko z punktu widzenia należności publicznoprawnych dla swojego państwa i nie mogą dopuścić do sytuacji pomniejszenia należnych wpływów budżetowych.
Niewątpliwym faktem jest, że usługi świadczone centralnie w ramach grupy są wykorzystywane przez podmioty powiązane do przerzucania dochodów/kosztów między jednostkami w celu minimalizacji obciążeń podatkowych (całej grupy). Spółki wykorzystują do tego celu niższe stawki podatkowe przyjęte w konkretnych jurysdykcjach podatkowych, przenosząc do tego kraju dochód podlegający opodatkowaniu. Międzynarodowe grupy kapitałowe, w celu optymalizacji podatkowej, zakładają również podmioty zależne w krajach stosujących szkodliwy system podatkowy. W firmach-rezydentach tzw. rajów podatkowych są lokowanie znaczne zyski grupy. Niedozwolonym mechanizmem wykorzystywanym przez podatników w celu pomniejszenia dochodu podlegającego opodatkowaniu w kraju rezydencji jest zakup fikcyjnych usług niematerialnych od podmiotów, których dochody podlegają znacząco niższej stawce podatkowej. Te wydatki zostają zaliczone do kosztów uzyskania przychodu, co w rezultacie powoduje pomniejszenie dochodu podlegającego opodatkowaniu. Z drugiej strony uzasadnionym ekonomicznie i zgodnym z prawem postępowaniem jest zawieranie transakcji z podmiotami należącymi do jednej grupy kapitałowej w celu minimalizacji kosztów. Podatnicy dokonujący legalnych transakcji powinni mieć możliwość ograniczenia ryzyka związanego z możliwością zakwestionowania przez organy podatkowe skutków podatkowych zawartych transakcji.
Badając nowe regulacje wprowadzone do ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych 1 stycznia 2007 r. należy stwierdzić, że ustawodawca wprowadził nową definicję zagranicznego zakładu. Przepisy w zakresie obowiązków dokumentacyjnych transakcji między podmiotami powiązanymi będą miały również zastosowanie do transakcji realizowanych przez zakład położony w Polsce zagranicznego podmiotu powiązanego. Pozostaną wątpliwości dotyczące warunków w zakresie uznania prowadzonej działalności gospodarczej za zakład (Permanent Establishment) w rozumieniu umów o unikaniu podwójnego opodatkowania.
