Duży fundusz nie musi być jak słoń w składzie porcelany

Spora część aktywów krajowych funduszy inwestycyjnych skupiona jest w zaledwie kilkudziesięciu portfelach. Najczęściej są to fundusze zarządzane przez TFI, należące do dużych grup bankowych i ubezpieczeniowych, choć nie zawsze.

Rynkowi liderzy pod względem aktywów mogą z powodzeniem konkurować stopami zwrotu z mniejszymi funduszami.

Lider ma 5 mld zł

Krajowy rynek funduszy inwestycyjnych jest bardzo rozbudowany – istnieje ponad 800 produktów otwartych na każdego klienta TFI. To sporo – i ostatnie lata to raczej ruchy w kierunku upraszczania oferty czy też łączenia mniejszych funduszy. Koszty działania rosną, a duża ich część nie jest uzależniona od wielkości kapitałów pod zarządzaniem. Dziś jednak przyglądamy się funduszowym gigantom, czyli produktom z minimum 1 mld zł pod zarządzaniem według danych na koniec kwietnia. Jak wynika z danych serwisu Analizy.pl, takich funduszy jest razem 37, co stanowi około 5 proc. liczby wszystkich funduszy na rynku. Jednocześnie mają one razem pod zarządzaniem ponad 67 mld zł, czyli około 37 proc. wszystkich aktywów rynku kapitałowego.

Czy 1 mld zł i więcej pod zarządzaniem to dużo? Wszystko zależy od tego, jak płynne są te aktywa, oraz od ryzyka gwałtownych umorzeń, które mogą fundusz dotknąć. Zauważmy, że najmniejszy na rynku otwarty fundusz emerytalny (Pocztylion) ma pod zarządzaniem niecałe 3 mld zł. Największy zaś (Nationale-Nederlanden) – ponad 45 mld zł. Historia krajowego rynku funduszy pokazuje, że nawet małe fundusze mogą mieć problemy, gdy klienci na większą skalę zaczną wycofywać środki. Przykładem z ostatnich lat może być Agio Kapitał, który w kwietniu 2020 r. wstrzymał odkupienia jednostek, tymczasem jego aktywa ledwie przekraczały 100 mln zł.

Teoretycznie wielkość aktywów może mieć znaczenie dla wyników – mniejszy fundusz może prowadzić bardziej elastyczną strategię, angażować się w spółki o mniejszej kapitalizacji, które dają większy potencjał do zysków. Mowa tu jednak o rynku akcji, a czy wielkość funduszu obligacji ma znaczenie dla stóp zwrotu, gdy mówimy o kilku miliardach złotych pod zarządzaniem? Wnioski z wyników są różne. Największym obecnie produktem w ofercie krajowych TFI jest Goldman Sachs Obligacji z blisko 5 mld zł kapitału w sobie (niedawno złączył się z innym funduszem). Tymczasem jest to od lat jeden z lepszych produktów na rynku. W swojej grupie w zestawieniu od początku roku (na 5 czerwca) zajmuje 12. pozycję na 29 funduszy. W dłuższych okresach plasuje się zaś w pierwszej piątce. Przykład funduszu Pekao Spokojna Inwestycja jest nieco inny. Obecnie jest to numer dwa pod względem aktywów, które zbliżają się do 3,7 mld zł. W tym roku na tle swojej grupy fundusz Pekao TFI wygląda blado, zajmując 33. pozycję na 43 produkty. W dłuższych okresach udaje mu się wskakiwać do pierwszej dziesiątki przy mniejszej konkurencji. Przykładowo w okresie pięciu lat Pekao Spokojna Inwestycja zajmuje dziewiątą lokatę na 32 produkty.

Numer trzy to mocno odchudzony w ostatnich miesiącach PKO Obligacji Skarbowych. Dziś zarządza kwotą 3,6 mld zł. Wyniki? Raczej dolne pozycje w tabeli. W tym roku jest 11. na 19 funduszy, natomiast w dłuższych okresach wypada prawie najsłabiej, w tym za ubiegłe pięć lat – najsłabiej.

Pod względem aktywów depcze mu po piętach inny fundusz tego samego TFI – PKO Obligacji Długoterminowych, któremu z kolei w ostatnich 12 miesiącach klienci nie żałowali wpłat. Był to nieco lepszy wybór, bo w tym roku fundusz zajmuje pozycję dziewiątą przy 28 konkurentach, zaś za okres pięciu lat jest 17. na 21 wszystkich rozwiązań.

Wśród funduszy mających przynajmniej 1 mld zł pod zarządzaniem najwięcej jest rozwiązań dłużnych, ewentualnie mieszanych. Reprezentacja akcji jest nieliczna. PKO Technologii i Innowacji Globalny z blisko 2,7 mld zł aktywów, mieszczący się w pierwszej dziesiątce pod względem wielkości, serwis Analizy.pl klasyfikuje w grupie „akcje zagraniczne pozostałe”, a w związku z tym jego wyniki z resztą produktów w tej grupie są nieporównywalne. Fundusz wypracował w tym roku ponad 22 proc. zysku, a w pięć lat – prawie 41 proc. Jak wynika z karty funduszu z 28 kwietnia, jego wynik w porównaniu z benchmarkiem był od początku roku o 1,82 pkt proc. wyższy oraz o 12,88 pkt proc. słabszy w okresie pięciu lat.

Duży też może

Wspomniany już Goldman Sachs Obligacji należy do grupy funduszy polskich obligacji skarbowych długoterminowych. W tym roku liderem tej grupy jest Rockbridge Obligacji 2, który pod zarządzaniem ma ledwie 47 mln zł. Mało tego, fundusz Rockbridge TFI zajmuje także pierwsze miejsca w każdym z pozostałych okresów, w tym pięcio- i dziesięcioletnim. Jego wynik za ostatnich 60 miesięcy zbliża się do 30 proc. przy średniej w grupie 1,6 proc. Za ostatnią dekadę fundusz wypracował wynik o prawie 31 pkt proc. wyższy od średniej. Rockbridge Obligacji 2 mocno oddalił się od grupowej średniej w tym roku, ale warto zauważyć, że przez większość swojej historii zachowywał się lepiej od przeciętnej w grupie.

Pekao Spokojna Inwestycja należy do grupy funduszy dłużnych polskich uniwersalnych. Tutaj na przestrzeni dekady najlepszym funduszem przyjmującym wpłaty od drobnych inwestorów jest Pekao Konserwatywny, z blisko 27-proc. zyskiem przy 18-proc. średniej w grupie. Przypomnijmy, że fundusz ten pod względem wielkości aktywów zajmuje ósmą na rynku lokatę, co pokazuje, że duże aktywa nie przeszkadzają w budowaniu przewagi nad rynkiem. Podobnie w przypadku funduszu Pekao Konserwatywny Plus, który jest 16. co do wielkości na całym rynku, a zarazem pierwszym detalicznym funduszem w grupie dłużnych uniwersalnych w okresie pięciu lat.

A co można powiedzieć o efektywności funduszy akcji polskich? W tym roku liderem w grupie produktów szerokiego rynku jest mBank Innowacji PL z blisko 24-proc. zyskiem. Fundusz ma pod zarządzaniem ledwie 29 mln zł, choć warto zauważyć, że jest to wciąż dość młody produkt. Tymczasem w okresie pięciu lat najwyższym wynikiem może pochwalić się Quercus Agresywny, zarządzający kapitałem 420 mln zł, a więc już całkiem sporym jak na tę grupę. Jeszcze silniejsza konkurencja panuje wśród funduszy akcji polskich małych i średnich firm, gdzie aż siedem produktów notuje w tym roku zysk między 20 a 23 proc. Według poniedziałkowej wyceny liderem był jednak Generali Akcje Małych i Średnich Spółek zarządzający skromnymi 170 mln zł.