PwC dzierży pałeczkę lidera na giełdzie

Wielka czwórka obsługuje największych emitentów. Audytorzy średniej wielkości skutecznie rozpychają się w innych segmentach. Natomiast łączna liczba podmiotów badających sprawozdania finansowe firm giełdowych systematycznie spada.

Badanie sprawozdań finansowych spółek giełdowych to z jednej strony prestiż, a z drugiej duże wyzwanie. Którzy audytorzy wiodą w tym segmencie prym? W zeszłorocznej edycji rankingu tyle samo punktów zdobyły EY Polska i PwC. W najnowszym zestawieniu wygrywa PwC, a tuż za nim plasuje się EY. Na podium łapie się też KPMG.

Czwarte miejsce jest teraz podwójne: są na nim Deloitte Audyt oraz Grant Thornton. Na uwagę zasługuje awans tej ostatniej firmy: rok temu była szósta, czyli biorąc pod uwagę podwójne pierwsze miejsce było przed nią sześć firm.

Foto: GG Parkiet

Warto odnotować, że w tym roku o poszczególnych miejscach decydowały ułamki punktów. Tuż za Grant Thorntonem znalazły się BDO, UHY ECA oraz PKF Consult.

Najbardziej aktywni

Foto: GG Parkiet

W głównym zestawieniu prym wiodą reprezentanci wielkiej czwórki, ale jeśli pod uwagę weźmiemy aktywność poszczególnych audytorów mierzoną liczbą badanych spółek giełdowych, to na czołowych miejscach zobaczymy firmy średniej wielkości.

Foto: GG Parkiet

Pierwsze miejsce przypada grupie UHY ECA, a za nią plasują się Grant Thornton i BDO. Poza podium, na czwartej pozycji mamy PwC, a dalej EY, KPMG i PKF Consult. Pierwszą dziesiątkę tego zestawienia zamykają: Deloitte Audyt, 4Audyt oraz Misters Audytor Adviser.

Foto: GG Parkiet

Na rynku głównym warszawskiej giełdy obecnie notowane są 424 spółki, w tym 379 krajowych i 45 zagranicznych. Łączna wartość tych pierwszych wynosi 651,4 mld zł, a drugich 588 mld zł.

Foto: GG Parkiet

Z kolei na parkiecie alternatywnym, czyli na NewConnect, jest obecnie notowanych 383 emitentów, w tym 379 krajowych i czterech zagraniczych. Łączna wartość rynkowa wszystkich firm z NewConnect przekracza 17 mld zł.

Najbardziej aktywną firmą audytorską na New Connect w 2021 r. był 4Audyt. Na podium w tej kategorii znalazły się też PKF i UHY ECA. Kolejne miejsca przypadły firmom takim jak B-think Audit (czwarte), Polaudit (piąte), Nexia Pro Audit (szóste), Grupa KPW (siódme), Moore Polska (również siódme) oraz Premium Audyt (ósme).

Przeczytaj dodatek specjalny. Kliknij w okładkę, aby pobrać plik pdf:

Foto: Parkiet

Metodologia pod lupą

W rankingu audytorów spółek giełdowych uwzględnione zostały następujące parametry: liczba badanych podmiotów (z wagą 35 proc.), liczba badanych podwójnych sprawozdań (5 proc.), łączna wartość aktywów badanych firm (15 proc.), łączna wartość przychodów badanych firm (15 proc.), rynkowa wartość badanych spółek (10 proc.) oraz przychody firmy z tytułu badania sprawozdań finansowych spółek giełdowych (20 proc.).

W zestawieniu uczestniczyły firmy audytorskie, które przebadały raporty przynajmniej dwóch spółek notowanych na warszawskiej giełdzie na koniec 2021 r. Uwzględnione zostały dane za 2021 r., a w przypadku ich braku za 2020 r.

Różne segmenty rynku

Łukasz Motała, prezes 4Audytu, podkreśla, że klienci tacy jak banki, zakłady ubezpieczeń lub duże grupy kapitałowe będą kierowali swoje zapytania ofertowe do dużych firm audytorskich. – Natomiast małe i średnie przedsiębiorstwa oczekują jednak bliskiego i bezpośredniego kontaktu z biegłym rewidentem, który zna ich specyfikę działalności i jest partnerem „pierwszego kontaktu", w szczególności w czasach ciągłej niepewności makrogospodarczej i geopolitycznej, a także zmienności i zawiłości stanowionego prawa – podkreśla Motała.

Dane z tegorocznego rankingu potwierdzają, że domeną wielkiej czwórki pozostaje obsługa największych emitentów. Dobrze obrazuje to podział rynku usług audytorskich przy różnych założeniach.

Jeśli pod uwagę bierzemy przychody audytowanych firm, to na wielką czwórkę w ubiegłorocznej edycji rankingu w sumie przypadało 76,6 proc. rynku, w tym najwięcej (26,3 proc.) na Deloitte. W tegorocznym zestawieniu udział wielkiej czwórki spadł rok do roku o 2,8 pkt proc. i wynosi 73,8 proc. Największy odsetek – 30,5 proc. – nadal przypada na Deloitte. Udziały pozostałych reprezentantów wielkiej czwórki są rzędu kilkunastu procent – ostatnim jej reprezentantem w podziale rynku w takim ujęciu jest KPMG z niespełna 12 proc. Warto odnotować, że stosunkowo niewiele od KPMG dzieli piątą firmę na tej liście, czyli PKF Consult. Przypada na nią 9,8 proc. rynku mierzonego przychodami badanych firm.

Z kolei jeśli pod uwagę bierzemy wartość aktywów badanych spółek, to na wielką czwórkę przypada 84,7 proc. rynkowego tortu, w tym 34,3 proc. na KPMG.

Trzecim parametrem określającym skalę biznesu audytowanych firm jest ich wartość księgowa. Czterech największych graczy kontroluje 77 proc. tego rynku, a pozycja lidera przypada firmie PwC.

Dominacja największych graczy nie jest już jednak widoczna, jeśli przeanalizujemy podział rynku pod względem liczby badanych przedsiębiorstw. Co więcej, w takim ujęciu na podium nie znalazł się żaden z reprezentantów wielkiej czwórki (pierwsza jest wspomniana już grupa UHY ECA, za nią Grant Thornton, a trzecie BDO).

Z tegorocznego raportu Grant Thorntona wynika, że ostatnie lata to na giełdzie okres zacierania się granic między wielką czwórką a firmami średnimi. Przez sześć lat udział średnich firm audytorskich (mierzony liczbą przebadanych spółek) wzrósł z 22 do 34 proc., a wielkiej czwórki spadł z 37 do 28 proc.

Ceny za audyt nie spadną

Audyt jednostek zaufania publicznego, czyli m.in. spółek giełdowych, jest traktowany przez audytorów jako badanie o podwyższonym ryzyku. Ma to związek z samą specyfiką obecnych na rynku publicznym firm (m.in. wpływ informacji na notowania) oraz szerszą grupą ich interesariuszy. Na to nakładają się zaostrzone kilka lat temu regulacje dotyczące JZP, które mocno podniosły koszty firm audytorskich. Wzrosła też ich odpowiedzialność. W efekcie liczba podmiotów zainteresowana współpracą z JZP znacząco się obniżyła. Za to ceny za audyt poszły w górę.

– Aktualnie z jednej strony mamy optymistyczny akcent na rynku audytu, tj. ceny za usługi istotnie rosną. Z drugiej strony wzrost kosztów wynagrodzeń przy bardzo niskiej podaży kadry pracowniczej oraz dynamicznie rosnącej inflacji powoduje, że firmy audytorskie stały się zakładnikami regulacji ustawy o rachunkowości mówiącej o obowiązku zawierania dwuletnich umów na badanie sprawozdania – komentuje Roman Seredyński, partner zarządzający UHY ECA. Dodaje, że cena za badanie w drugim roku najprawdopodobniej nie dość, że nie da szansy na pokrycie kosztów, to jeszcze może generować poważne straty w firmach audytorskich. Taka sytuacja wymusza wprowadzanie do umów klauzul waloryzacyjnych lub stosowanie innych instrumentów.

– Łącznie z tym, że niektóre firmy audytorskie wypowiadają swoje umowy klientom, zachowując się niczym deweloperzy na rynku mieszkań, zrywający umowy po to, żeby za chwilę zaoferować tę samą usługę za cenę o 50 do 100 proc. wyższą – podsumowuje Seredyński.

Foto: Parkiet

Rzut oka na cały rynek audytorski

Po trudnym 2020 r., w zeszłym roku firmy audytorskie mocno się rozpędziły. Ich łączne przychody urosły rok do roku niemal o 14 proc., do 4,9 mld zł. Zeszłoroczna dynamika jest o 3 pkt proc. wyższa od średniorocznego tempa z ostatnich siedmiu lat.

74 proc. firm w 2021 r. zanotowało wzrost przychodów, 25 proc. spadek, a 1 proc. miało obroty bez zmian.

Udział czterech największych firm w ostatnich latach utrzymywał się na stosunkowo stabilnym poziomie, oscylując wokół 84–85 proc. W tegorocznym rankingu spadł do 81,3 proc.

W zeszłorocznej edycji rankingu jedyną firmą, której udało się przekroczyć pułap miliarda złotych przychodów, było PwC. Wtedy miało 1,1 mld zł obrotu, a w 2021 r. 1,06 mld zł. Pozostałe firmy z wielkiej czwórki w 2021 r. przychody zwiększyły. W EY i Deloitte dynamika wyniosła aż 23 proc. W obu firmach przychody nieznacznie przekroczyły miliard złotych. Najwyższe były w EY.

Średnia zmiana przychodów wszystkich firm uwzględnionych w tegorocznym rankingu wynosi 12 proc., a mediana 11 proc. Wysoką dynamiką mogą się pochwalić przedstawiciele firm audytorskich średniej wielkości, takich jak Mazars, Grant Thornton, Baker Tilly TPA, PKF Consult, RSM Poland KZWS, BDO, Moore Polska, UHY ECA, Grupa CSWP czy Polska Grupa Audytorska.

Przychody z samego audytu wszystkich firm za 2021 r. łącznie sięgają 1,1 mld zł. Ich dynamika wynosi 5,2 proc. Jest o ponad połowę niższa niż rok temu i również o ponad połowę niższa niż dynamika całego rynku (liczonego jako zmiana przychodów firm ogółem). Innymi słowy: motorem rozwoju branży są usługi inne niż audyt.