Ludzie rynku oceniają raporty niefinansowe

Analitycy i zarządzający nie zawsze są usatysfakcjonowani lekturą dotychczasowych sprawozdań lub oświadczeń dotyczących informacji niefinansowych. Choć przyznają, że można w nich znaleźć ważne – z inwestycyjnego punktu widzenia – informacje.

W 2018 r. inwestorzy z GPW po raz pierwszy mogli się zapoznać na szeroką skalę z raportami niefinansowymi – publikowanymi w formie sprawozdania lub oświadczenia dotyczącego informacji niefinansowych. Wcześniej – w znacznie luźniejszej formie – tego typu dokumenty przygotowywały głównie największe spółki, takie jak Orlen czy PGE, i były one nazywane także raportami zintegrowanymi lub społecznymi.

Niedługo poznamy raporty z drugiej edycji, czyli za 2018 rok. Dlatego zapytaliśmy analityków i zarządzających m.in. o to, czy nowe raporty są dla nich przydatne w pracy.

Na razie są mało popularne

Co ciekawe, wiele osób wykonujących pracę związaną z analizą spółek odpowiedziało na nasze zapytanie, że nie korzysta (lub jedynie sporadycznie) z tego typu opracowań i dlatego woli się nie wypowiadać na ten temat. Powody są różne, lecz najczęściej jest to bazowanie ekspertów głównie na analizie finansowej i preferencja bezpośrednich kontaktów z przedstawicielami spółek.

Sobiesław Kozłowski, szef departamentu doradztwa inwestycyjnego w Noble Securities, choć uważa, że idea raportów niefinansowych jest jak najbardziej słuszna, to sam ma kilka zastrzeżeń do ostatnich materiałów przygotowanych przez spółki. – Niestety zazwyczaj raport niefinansowy jest traktowany jako kolejny narzucony obowiązek, który można i należy wykorzystać jako platformę marketingową. W wąskim rozumieniu tego typu praktyki mogą być zrozumiałe, jednak w szerszym znaczeniu wydaje się, że intencja była inna. Dość surowa ocena może wynikać z relatywnej świeżości regulacji czy inercji organizacji w kontekście wprowadzania nowych mierników niefinansowych – mówi.

Z kolei Adam Łukojć, dyrektor departamentu zarządzania portfelami akcyjnymi w TFI Allianz, uważa, że język i zawartość tych raportów często sugerują, że adresatem miał być urząd, a nie akcjonariusze. – Sformułowania takie jak: „spółka w sposób ciągły monitoruje zmiany zachodzące w otoczeniu prawnym" albo „spółka analizuje poziom efektywności stosowanych technologii", nie mają żadnej wartości dla inwestorów. To sprawia, że niektóre raporty stają się CSR-owymi broszurami pisanymi urzędniczym językiem – zauważa.

– W raportach brakuje mi przede wszystkim myślenia o odbiorcy: nie zawsze rozumiem, dla kogo są pisane. Jeśli są pisane dla inwestorów, to mogłyby zawierać mniej marketingu, a więcej konkretnych informacji. Np. informacja o tym, że liczba wypadków spadła o 17 proc., a spółka wyemitowała o 8 proc. mniej gazów cieplarnianych, zwiększając jednocześnie produkcję o 3 proc., byłaby o wiele ciekawsza niż lista zaprzyjaźnionych klubów sportowych – dodaje.

Jest też sporo plusów

Pierwsze raporty niefinansowe nie są idealne. Jednak nie ulega wątpliwości, że dostarczają zarówno analitykom, zarządzającym, jak i oczywiście inwestorom nowych informacji o funkcjonowaniu spółki.

– Raporty pozwalają zdobyć nową wiedzę o modelu prowadzenia biznesu i strategii danej spółki, łańcuchu dostawi i produkcji, kanałach sprzedaży, rynku i konkurencji, zatrudnieniu, czynnikach ryzyka, a także aspektach związanych z szeroko pojętą odpowiedzialnością społeczną i środowiskową – wymienia Michał Krajczewski, kierownik zespołu doradztwa inwestycyjnego w BM BGŻ BNP Paribas.

– Szczególnie ostatni wymieniony punkt zyskuje w ostatnich latach znaczenie i jest coraz ważniejszym kryterium inwestycyjnym, dlatego rozszerzenie informacji na ten temat może być przydatne dla nie tylko inwestorów, ale i dla spółek. Ponadto szersza informacja i opis modelu biznesowego będą zawsze pomocne w zrozumieniu podstawowych raportów finansowych i zmian w wynikach spółki – dodaje.

Praktyczne zastosowanie

Jak inwestorzy mogą konkretnie wykorzystać wiedzę z raportów? – W wielu przypadkach możemy uzyskać informacje np. na temat udziałów rynkowych spółki lub trendów sprzedażowych w całej branży. Ponadto warto poszukiwać w sprawozdaniach dodatkowych danych wskazujących na istotne czynniki wpływające na przychody i koszty spółki (na przykład informacje o zmianach zatrudnienia) – wymienia Marcin Gątarz, szef działu analiz Pekao Investment Banking.

Podpowiada także, że w przygotowaniu własnych prognoz finansowych mogą również pomóc informacje dotyczące celów strategicznych bądź planowanych i realizowanych inwestycji. – Niewielka część spółek publikuje też własne prognozy finansowe, które jednak zawsze należy poddać własnej krytycznej ocenie. Ważna jest też lektura informacji o czynnikach ryzyka – zaznacza Gątarz.

A Sobiesław Kozłowski dodaje, że dobrym przykładem wykorzystania informacji niefinansowych przy inwestycjach jest informacja o ilości emisji CO2 zestawiona z celami firmy w kwestii środowiska, co miało kluczowe znaczenie dla wyceny spółek energetycznych w 2018 r.

Zdanie zarządzających

Samer Masri, zastępca dyrektora biura zarządzania aktywami Aegon, podkreśla, że dane zawarte w raportach niefinansowych pozwalają – w pracy zarządzającego lub decyzjach inwestorów indywidualnych – na lepsze zrozumienie znaczenia liczb pojawiających się w sprawozdaniu finansowym.

– Jako zarządzający sięgam po raport niefinansowy na samym początku zaangażowania się w spółkę, czyli w przypadku, gdy jest to nowa inwestycja. Zwłaszcza wtedy, kiedy nie jest dobrze pokrywana przez analityków. Korzystam też z tych raportów, gdy przygotowuję model wyceny albo istotną aktualizację modelu. Interesują mnie przede wszystkim informacje dotyczące struktury zatrudnienia, bo wiele ona mówi o skali biznesu i sposobie działania spółki. Interesujące są również informacje o wyzwaniach branży, opis czynników ryzyka i trendów rynkowych – mówi.

I takie zapoznanie się z tymi tematami przed spotkaniem z władzami spółki pozwala zarządzającemu na poruszenie pewnych wątków, które zarząd sam z siebie mógłby chcieć pominąć.

– Z raportów można się dowiedzieć, co sprzedaje spółka, i można w nich znaleźć fragmenty jej strategii. Przydatnych informacji jest zwykle niewiele, ale na szczęście większość z nich znajdziemy najczęściej na początku raportu, więc łatwo do nich trafić. Czasami, choć rzadko, można znaleźć też informację o tym, z kim spółka konkuruje, a to nie tylko zdecydowanie ułatwia jej analizowanie, ale też dobrze świadczy o autorach raportu, bo pokazuje, że są świadomi swojego otoczenia – dodaje w chłodniejszym tonie Łukojć.

Jakość raportów będzie rosła

Czy w kolejnych latach raporty niefinansowe będą przydatniejsze dla inwestorów? – Choć jakość informacji niefinansowych zawartych w raportach okresowych spółek jest mocno zróżnicowana, oczekuję, że generalnie będzie ulegać stopniowej poprawie – mówi szef działu analiz Pekao Investment Banking.

– Ostatecznie nieco naiwnie zakładam, że jakość raportów niefinansowych będzie rosła, obrazując rosnącą jakość spółek na GPW oraz nawiązanie konkurencji jakościowej z zagranicznymi podmiotami. Wydaje mi się, że przechodząc z konkurencji niskimi kosztami pracy na konkurencję jakościową, raporty CSR powinny zyskiwać znaczenie – ocenia Kozłowski z Noble Securities.

Również Adam Łukojć jest zdania, że jakość raportów będzie coraz lepsza. – Z czasem zarządy spółek zaczną zauważać to, że raport jest sposobem na komunikację, a nie tylko przykrym obowiązkiem. Ktoś powie: „przecież i tak nikt tych raportów nie czyta", ale być może, jeśli spółki będą publikowały lepsze raporty, czytelnicy się pojawią – podkreśla.

– Zaufanie do spółek, które zamieszczają w raportach niefinansowych ważne informacje dla oceny ich działalności, powinno być wysokie. Jednocześnie krytycznie należy podchodzić do spółek, które publikują zdawkowe raporty, w których znajdują się tylko puste hasła. W zasadzie można by powiedzieć, że takie podejście byłoby objawem lekceważenia inwestorów i partnerów spółki. Widać, że wiele spółek nie podchodzi do tematu poważnie, ale jestem pewien, że z czasem się to zmieni. Myślę, że raporty niefinansowe z czasem staną się stałym przedmiotem analiz u większości inwestorów – przedstawia swój pogląd zastępca dyrektora biura zarządzania aktywami Aegon.

Co daje inwestorom dobrze przygotowany raport niefinansowy?

¶ Pokazuje, na czym polega biznes spółki (model biznesowy, łańcuch dostaw, rynki zbytu, konkurencja itp.)

¶ Pomaga zdobyć więcej informacji o mniejszych spółkach (dla których brak rekomendacji i opracowań)

¶ Dostarcza szczegółowej wiedzy o odpowiedzialności społecznej spółki

¶ Ukazuje długoterminową strategię działalności spółki

¶ Pomaga lepiej zrozumieć wyniki finansowe i prognozy dla konkretnego przedsiębiorstwa

Formalne aspekty raportów niefinansowych

Spółki z GPW musiały rozszerzyć swoje obowiązki raportowania danych niefinansowych w wyniku zmian prawnych wynikających z implementacji unijnej dyrektywy 2014/95/UE (choć warto zaznaczyć, że te zmiany nie dotyczą jedynie spółek z warszawskiego parkietu). Ile spółek giełdowych przygotowało tzw. raporty niefinansowe za 2017 rok? – Do raportowania w 2018 roku było zobligowanych 167 spółek, z czego 8 skorzystało ze zwolnienia z obowiązku przygotowania raportu, ponieważ ich informacje niefinansowe zostały zawarte w sprawozdaniu spółki dominującej – mówi Magda Raczek-Kołodyńska, wiceprezes zarządu Stowarzyszenia Emitentów Giełdowych.

I dodaje: – 65 proc. spółek wybrało formę oświadczenia, czyli wydzielonej części w raporcie rocznym (w ramach sprawozdania zarządu z działalności). Pozostałe wybrały formułę ujawniania kwestii niefinansowych w formie oddzielnego dokumentu, ustawowo nazywanego sprawozdaniem.

A jakie są kary za brak spełnienia tego obowiązku? I czy są informacje o ewentualnych karach nakładanych obecnie na konkretne spółki za brak raportu lub nieprawidłowości? – Ustawa, nakładając obowiązek raportowania danych niefinansowych w ramach raportu rocznego, nadała tym samym odpowiednią rangę tym informacjom. Za błędy w oświadczeniach czy sprawozdaniach niefinansowych grożą takie same sankcje jak za inne błędy w raportach rocznych. Jako że jest to obowiązek nowy zarówno dla spółek, jak i dla nadzorcy można liczyć na to, że na razie Urząd Komisji Nadzoru Finansowego będzie dawał szansę na poprawę i kierował do spółek zalecenie, a nie od razu nakładał kary finansowe. Na ten moment nie mamy informacji o żadnych toczących się postępowaniach w tym zakresie – mówi Raczek-Kołodyńska. SAŁ